جاذبه / gravity
امیرحسین مجیدیان: سینماگران از همان ابتدا نشان دادند مثل هر آدم دیگری عاشق ماجرا و معماهای فضایی هستند و برایشان وسوسهانگیز است که بدانند خارج از این کره کوچک چه شکلی است. تا همین 60 سال پیش هنوز کسی فضا نرفته بود اما سینما چند سال پس از رسمی شدن حضورش که میشود توسط نابغه فرانسوی ژرژ ملیهس برای اولین بار فضاپیمایی را در چشم کره ماه فرو کرد و حیرت تماشاگران آن دوران را برانگیخت.
در تمام این سالها فیلمهای زیادی با موضوع فضا ساخته شده که موضوعات آن همیشه یا در فضا میگذشته یا در مورد انسان و موجود فضایی بوده یا در زمین و فرار از دست قدرتهای فضایی. سینما در تمام سالهای عمرش با فضا ارتباط خوبی داشته است. کمتر کارگردانی را میتوانید پیدا کنید که دوست نداشته باشد یک فیلم فضایی درست و حسابی در کارنامهاش داشته باشد و جالب است دو نمونه از نوابغ تاریخ سینما با موضوع فضا فیلمهایی ساختهاند که سختمیتوانید مخاطبی را پیدا کنید كه از دیدن آنها لذت نبرد: «2001: یک ادیسه فضایی» به کارگردانی استنلی کوبریک و مجموعه «جنگ ستارگان» اثر جورج لوکاس.
قبل از انقلاب کامپیوتری که با آغاز قرن بیست و یکم اوج گرفت، ساختن فیلمهای فضایی سرمایه نسبتا زیادی طلب میکرد. البته اگر قرار بود داستان فیلمها در فضا بگذرد یا روایتی فضاگونه داشته باشد اما امروزه پیشرفت تکنیکهای کامپیوتری به اندازهای بالا رفته که نه تنها تولید فیلم را به مراتب ارزانتر کرده بلکه کارگردانها میتوانند کارهایی انجام دهند که شاید تا سه دهه پیش تنها میشد آنها را تخیل کنند. هماکنون اوضاع این طوری است که هر سال باید منتظر یک فیلم جذاب فضایی از کارگردانهای جوان خوشذوق یا کارگردان قدیمی کاربلد باشیم. امسال و سال آینده هم وضعیت به همین منوال است. از یک طرف فروش «یک نفر سرکش: داستانی از جنگهای ستارهای» قسمت جدیدی از جنگ ستارگان که به عنوان فیلمی فرعی اکران شده همه را غافلگیرکرده و از طرف دیگر فیلم «ورود/Arrival» با نظرات مثبتی رو به رو شده و در فهرستهای معتبر منتخب سال قرار دارد. سال آینده هم چندین فیلم فضایی جدید اکران میشود و در چند سال گذشته هم چند فیلم فضایی جوایز فراوان و معتبری گرفتهاند. پس همانطور که گفتیم بازار فیلمهای فضایی فعلا داغ است. هر چند در بین این همه فیلم علمی-تخیلی و فضایی با تکنیک و تر و تمیز که با ابرقهرمانهای عجیب و غریب و انسانهای عادی، حسابی گیشه را – به قول معروف- میترکانند، تعداد آنهایی که داستان هیجانانگیز و پر و پیمانی داشته باشند، خیلی نیست:
جاذبه / gravity
بهتر است هیچگاه حتی به شوخی هم که شده خودتان را در موقعیت خانم دکتر رایان ستون(سندرا بولاک) در فیلم «جاذبه» نبینید. بسیار هولناک است. شاید اگر فضانوردی در سیارهای به تنهایی گیر کند یا وقتی در فضا معلق شود، یکی کنار دستش باشد تا از وحشت گیر کردن به جایی خارج از جاذبه زمین خلاصی پیدا کند.به این معنی که در اولی حداقل پایش روی زمین سفت است و در دومی هم لااقل از تنهایی دق نمیکند اما خانم دکتر رایان استون هیچ کدام از این شانسها را نداشت، یعنی دومی را داشت ولی زمانی که متکوالسکی(جورج کلونی) دید تنها یکی از آنها میتواند شانس زنده ماندن داشته باشد، ترجیح داد این شانس را به خانم دکتر بدهد و خودش را میان سیاهی مطلق و خلأ بی انتهای خارج از جو زمین رها کند.
فیلم آلفونسو کوارون هم یکی از بهترین فیلمهای هزاره جدید است و هم یکی از تکان دهندهترین آنها. پنج فضانورد متخصص آمریکایی در حال تعمیر کردن تلسکوپ هابل هستند که ناگهان یکی از ماهوارههای روسی اطراف آنها دچار حادثه شده و منفجر میشود. بر اثر برخورد ترکشهای این انفجار سه نفر از فضانوردان در دم کشته میشوند و کوالسکی و استون زنده میمانند که البته کوالسکی هم خیلی زود از بین میرود و خانم دکتری که برای اولین بار به فضا آمده تنها میماند. حالا او مانده و باقی مانده سفینهای که باید تلاش کند دست تنها هر طور شده آن را سالم به زمین برساند و خودش را نجات دهد. کوارون با استفاده از قابلیتهایی که جلوههای ویژه کامپیوتری ایجاد کرده فیلمی ساخته درباره عجز و ناتوانی انسان در مواجهه با عظمت جهان هستی. فیلمی که نشان میدهد انسان با همه ادعا و خود بزرگپنداریاش در برابر وسعت ناشناخته جهان خارج از زمین زبون و ناتوان است. این فیلم که در سال 2013 ساخته شده، با فروشی 730 میلیون دلاری هم در گیشه بسیار موفق بود و هم با دریافت بیش از 130 جایزه معتبر جهانی از جمله هفت جایزه اسکار و نامزد شدن در 180 جایزه ، پرافتخارترین فیلم سال لقب گرفت.