تصویر شگفتانگیزی از ساعت شنی کیهانی!

تصویر جدید تلسکوپ جیمز وب از پیشستاره L1527 (Protostars) که در احاطه ابرهای تیره است، نشان میدهد خورشید و منظومه شمسی در دوران نوزادی چگونه بهنظر میآمدند. این ساختار که شباهت جالبی به یک ساعت شنی دارد، در فاصله ۴۶۰ سال نوری در ناحیه ستارهزایی صورت فلکی ثور (Taurus) قرار دارد و تصویر آن با دوربین فروسرخ نزدیک (NIRCam)، تصویربردار اصلی جیمز وب، گرفته شده است. اگر علاقمندید بدانید تلسکوپ جیمز وب الان کجاست کلیک کنید.
تاجنگارهای (Coronagraphs) دوربین NIRCam به منظور ثبت تصاویر از اجسام بسیار کمنور، تمام نورهای تابیده از اجرام درخشانتر در مجاورت را مسدود میکنند. ابرهای تیره L1527 فقط در طیف فروسرخ مشاهدهپذیر هستند و NIRCam توانست ویژگیهایی را به تصویر بکشد که پیشتر از دید پنهان بودند.

در سال ۲۰۱۲ اخترشناسان از تلسکوپ آلما (ALMA) در شیلی برای مطالعه قرص برافزایشی (Accretion Disk) اطراف L1527 و اندازهگیری ویژگیهای آن از جمله چرخش استفاده کردند. آنها دریافتند که این قرص بسیار شبیه به سیاره های منظومه شمسی، حرکت کپلری از خود نشان میدهد و بدین وسیله توانستند جرم پیشستاره را تعیین کنند. قرص برافزایشی یک ساختار دیسکمانند از ماده است که به شکل حلقوی به دور یک جسم خاص میچرخد.
پیشستاره چیست؟
پیشستارهها ابتداییترین مرحله در تکامل ستارگان هستند که تشکیل آنها معمولا درحدود ۵۰۰ هزار سال طول میکشد. این فرآیند زمانی آغاز میشود که قطعهای از یک ابر مولکولی از غبار و گاز متراکم، جرم کافی از ابر اطراف بهدست میآورد تا تحت نیروی گرانش خود فرو بپاشد و هستهای دارای فشار تشکیل دهد. پیشستاره نوپا سپس به کشیدن جرم به سمت خود ادامه میدهد و با چرخیدن مواد در حال سقوط به دور مرکز، قرص برافزایشی به وجود میآید.
پیشستاره درون L1527 فقط صد هزار سال عمر دارد و در نتیجه مانند یک ستاره تمامعیار، انرژی خود را از همجوشی هستهای که هیدروژن را به هلیوم تبدیل میکند، تولید نکرده و انرژی آن از تابش منتشرشده به وسیله امواج ضربهای روی سطح پیشستاره و قرص برافزایشیاش ایجاد میشود.
در حال حاضر، جرم مورد بحث اساسا یک توده گازی پفکرده کرویشکل با ۲۰ تا ۴۰ درصد جرم خورشید است. با جذب جرم و فشرده شدن هرچه بیشتر، هسته پیشستاره به گرمشدن ادامه میدهد. در نهایت هسته آنقدر داغ میشود تا همجوشی هستهای را آغاز کند و ستارهای را به دنیا آورد.
تصویر جیمز وب نشان میدهد که چگونه مواد پرتابشده از پیشستاره L1527 حفرههای خالی در بالا و پایین ایجاد کردهاند. قسمتهای درخشان نارنجی و آبی نمایانگر محدودههایی هستند که این حفرهها را مشخص میکنند. رنگ منطقه آبی بدین دلیل است که در مقایسه با مناطق نارنجی بالای خود، گرد و غبار کمتری دارد. قرص برافزایشی به صورت نوار تیره ظاهر شده است. همچنین رشتههایی از هیدروژن مولکولی در تصویر وجود دارند که حاصل شوکهای حاصل از مواد پرتابشده پیشستاره هستند.