مردمان نیمکره شمالی، در اولین جمعه پاییز با طلوع ابرماه کامل، شبی درخشان خواهند داشت. امسال نخستین ماه کامل پاییز نزدیک به اعتدال پاییزی رخ می‌دهد. این ماه کامل در گذشته به ماه خرمن یا برداشت معروف بود؛ چرا که نور ماه کامل به کشاورزان کمک می‌کرد محصولات پاییزی خود را برداشت کنند.
در همین رابطه بخوانید: همه چیز درباره ماه، تنها قمر زمین
آخرین ابرماه کامل سال
جمعه۷مهر ساعت ۱۷:۲۲ به وقت تهران، آخرین ابرماه کامل سال جاری در آسمان طلوع می‌کند. این ابرماه کامل ساعت ۲۳:۳۳ به بالاترین ارتفاع خود در آسمان می‌رسد. در شهرهای دیگر ایران نیز تقریبا در همان ساعات ابرماه کامل در آسمان طلوع می‌کند.
ابرماه کامل بعدی ۲۹امرداد۱۴۰۳ است.
- ماه کامل چیست؟
ماه کره‌ای سنگی است و از خود نور تولید نمی کند، بنابراین ما فقط قسمت‌هایی از ماه را می‌بینیم که توسط خورشید روشن شده است.
ماه کامل زمانی اتفاق می‌افتد که زمین میان ماه و خورشید قرار گرفته و ماه به صورت یک دایره کامل در آسمان ظاهر شود، در این هنگام ما آن را به صورت یک گوی کامل می‌بینیم. در این حالت تمام سمتی از ماه که رو به زمین است، توسط پرتوهای خورشید روشن شده است.
- هر چند وقت یک بار یک ماه کامل رخ می‌دهد؟
یک ماه کامل تقریبا هر ۲۹.۵ روز رخ می‌دهد.
- آیا ماه خرمن بزرگتر است یا روشن‌تر؟
اگرچه اولین ماه کامل پاییز، یک ابرماه است، اما نزدیک‌ترین ابرماه سال نیست. از آنجا که مدار ماه به دور زمین یک دایره کامل نیست، فاصله ماه خرمن از زمین – و اندازه ظاهری آن در آسمان – هر سال متفاوت از سال قبل است.
در سال ۱۳۹۸، ماه خرمن در واقع یک ماه کوچک یا مینی ماه بود: دورترین و کوچک‌ترین ماه کامل آن سال، اما در سال ۱۳۹۴، نزدیک‌ترین و بزرگ‌ترین ابرماه کامل سال بود که همزمان با ماه گرفتگی رخ داد. بنابراین، ماه کامل خرمن، لزوما نزدیک‌تر از هر ماه کامل دیگر به زمین نیست.
- چرا ماه کامل بزرگتر به نظر می‌رسد؟
به دو دلیل ماه در آسمان بزرگتر به نظر می‌رسد:
۱. ماه کامل در نزدیک‌ترین نقطه در مدار خود به دور زمین است؛ رویدادی که «ابرماه» نامیده می‌شود.
۲. ماه کامل نزدیک به افق است که به اصطلاح «توهم ماه» گفته می‌شود. این توهم ناشی از حقه مغز است که باعث می‌شود ماه زمانی که در ارتفاع کمی از آسمان قرار دارد، بزرگتر به نظر برسد.
توهم ماه با هر ماه کاملی که می‌بینیم اتفاق می‌افتد. بنابراین اگر می‌خواهید شاهد آن باشید، قرص ماه کامل را در هنگام طلوع یا درست قبل از غروب ماه مشاهده کنید.
ابرماه چیست؟
ابرماه یک اصطلاح رسمی نجومی نیست. این اصطلاح توسط ریچارد نول (Richard Nolle)، اخترشناس آمریکایی، در سال ۱۹۷۹ ابداع شد. ریچارد نول در مقاله‌ای که برای یک مجله طالع‌بینی مدرن آمریکایی نوشته بود چنین تعریفی از ابرماه ارائه کرد: «ماه کاملی که در نزدیک‌ترین فاصله (در حدود ۹۰٪) از زمین در یک مدار معین رخ می‌دهد.»
تا سال ۲۰۱۱ از این اصطلاح استفاده نشده بود؛ تا اینکه این کلمه تدریجا به مقاله‌های علمی راه یافت. اگرچه این تعریف حتی توسط ناسا استفاده می‌شود، اما تفسیرهای مختلفی از آن می‌شود و همچنین مشخص نیست چرا نول از ۹۰٪ در تعریف خود از ابرماه استفاده کرده است.
- کدام ماه کامل ابرماه است؟
هیچ قانون رسمی مبنی بر اینکه ماه کامل چقدر باید به زمین نزدیک باشد تا ابرماه نامیده شود وجود ندارد. رسانه‌های مختلف از محاسبه‌های متفاوتی استفاده می‌کنند. به همین دلیل ماه کاملی که توسط یک منبع به عنوان ابرماه طبقه‌بندی شده، ممکن است توسط منبع دیگر به عنوان ابرماه معرفی نشود.
۱. در اغلب رسانه‌ها زمانی که مرکز ماه کامل کمتر از ۳۶۰ هزار کیلومتر (حدود ۲۲۳۶۹۴ مایل) از مرکز زمین فاصله داشته باشد، به آن ابرماه کامل می‌گویند.
۲. همچنین زمانی که مرکز ماه کامل از مرکز زمین بیشتر از ۴۰۵ هزار کیلومتر (حدود ۲۵۱۶۵۵ مایل) دورتر باشد به آن ماه کامل خُرد (Micro full moon) گفته می‌شود.
۳. اندازه زاویه‌ای یک ابرماه کامل ۱۲/۵٪ تا ۱۴/۱٪ بزرگتر از یک ماه کامل خرد و ۵/۹٪ تا ۶/۹٪ بزرگتر از یک ماه کامل معمولی است.
۴. از آنجایی که ابرماه کامل به زمین بسیار نزدیک است، ۳۰% روشن‌تر از ماه کامل خُرد و حدود ۱۶% روشن‌تر از ماه کامل معمولی به نظر می‌رسد.
- چگونه ابرماه را ببینیم؟
فصل پاییز است و آسمان بیشتر مواقع ابری. تا زمانی که ابرهای زیادی در آسمان نباشد، ماه کامل همچون یک گوی سفید جذاب و درخشان در آسمان خودنمایی خواهد کرد. با استفاده از یک تلسکوپ کوچک یا دوربین دوچشمی جزئیات سطح ماه را می‌توانید ببینید. سعی کنید چند عکس جالب از ماه هم بگیرید.
اگر ابزار رصدی دسترسی ندارید، چشمان شما بهترین وسیله برای تماشای ماه است. دیدن طلوع ماه درست بعد از غروب خورشید یا غروب ماه درست قبل از طلوع خورشید منظره ای چشمگیر خواهد بود زیرا ماه در ارتفاع کمی از آسمان است و در مقایسه با مناظر اطراف بسیار بزرگ به نظر می‌رسد.