عوامل موثر در عدم بازگشت انسان به ماه از آخرین حضورش
از زمان اولین حضور انسان روی سطح ماه تا همین اواخر، ناسا دیگر هیچ پروژه مشابهی برای بازگشت به ماه و پیاده کردن انسان روی سطح آن را در دستور کار قرار نداده است؛ این اوضاع اگرچه ممکن است با تلاش‌های اخیر چین تغییر کند و این بار شاهد دور جدیدی از رقابت فضایی بین چین و آمریکا باشیم، اما دلیل عدم بازگشت انسان‌ها به کره ماه در سالیان بعد از پروژه آپولو چیست؟
دلایل عدم بازگشت انسان‌ها به کره ماه
نیل آرمسترانگ (Neil Armstrong) و باز آلدرین (Buzz Aldrin) در ۲۰جولای۱۹۶۹ روی سطح ماه به کاوش پرداختند و بعد از آن ناسا در پنج ماموریت ۱۰ مرد آمریکایی دیگر را نیز به ماه فرستاد که در این بین ماموریت آپولو ۱۳ (Apollo 13) ناموفق بود و کم کم برنامه آپولو لغو شد؛ حالا از آخرین ماموریت با نام آپولو ۱۷ در سال ۱۹۷۲ تا به امروز هیچ فضانورد دیگری روی سطح ماه قدم نگذاشته است.
طبق نظر کارشناسان، دستاورد شگفت‌آور ناسا محصول اوج‌گیری رقابت فضایی بین آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی (ابرقدرت کمونیستی آن زمان) است که دو قطب عمده قدرت در جهان محسوب می‌شدند.
در پی صرف هزینه‌های کلان در راستای رقابت فضایی آمریکا و شوروی در طول دوران جنگ سرد، فرود موفقیت‌آمیز کاوشگر لونا ۹ (Luna 9) شوروی در سال ۱۹۶۶ روی سطح ماه به رقابت شکل و شمایلی دیگری داد؛ اگرچه هدف هر دو مدعی پیاده کردن موفقیت‌آمیز انسان روی ماه بود، اما در نهایت ناسا زودتر موفق به تحقق آن شد.
کاوشگر لونا ۹ شوروی
مارتین الویس (Martin Elvis)، اخترفیزیکدان موسسه اسمیتسونین (Smithsonian Institution) آمریکا، در این باره می‌گوید: «با فرود چندین باره انسان روی سطح ماه توسط ناسا، عملا آمریکا پیروز مسابقه فضایی بود. از طرفی آمریکا به طور همزمان در جنگ پرهزینه ویتنام نیز درگیر بود و هزینه‌های کمرشکن این دو مسئله در کنار هم، به قول باز آلدرین یک ویرانی با شکوه را جلوه‌گر ساخته بود. با این وصف دیگر پیگیری ماموریت‌های ماه فایده‌ای نداشت.»
پیتر رید (Peter Reid)، استاد فیزیک دانشگاه آکسفورد (University of Oxford) آمریکا، با اشاره به جنبه‌های سیاسی رقابت فضایی می‌گوید: «اگر امروز شاهد برنامه‌های بازگشت به ماه هستیم دلایل زیادی از جمله استفاده از منابع ماه و یا تبدیل آن به پایگاهی برای سفر به مریخ در میان است.»
در زمان رقابت فضایی شوروی و آمریکا اساسا چنین امکانی وجود نداشت و حتی انگیزه‌ای برای بهره‌برداری از ماه در میان نبود؛ همچنین، موفقیت آمریکا در پیاده کردن انسان روی سطح ماه و بازگرداندن آن‌ها به زمین، تمایل شوروی برای ادامه رقابت را خنثی کرده بود.
آنا لنا کیونیکسن (Anna-Lena Kjoniksen)، استاد مهندسی کالج دانشگاه اوستفولد (Ostfold University) نروژ، نیز به هزینه‌های مالی بالا به عنوان دلایل بی‌انگیزگی برای تداوم این ماموریت‌ها اشاره می‌کند. او می‌گوید: «پروژه آپولو در زمان خود حدود ۳۵۵ میلیون دلار (معادل ۳ میلیارد دلار امروزی) خرج برداشت که رقم سنگینی بود.»
از طرفی انجام ماموریت سرنشین‌دار به ماه با هزینه ۲۸ میلیارد دلاری اگر هدف و فایده مشخصی نداشته باشد، صرف این بودجه توجیه‌ناپذیر است؛ علاوه بر این امروزه و به لطف فناوری، بسیاری از اقداماتی که ممکن بود نیازمند حضور بشر در ماه و به طور دستی باشد، با یک کاوشگر متحرک قابل انجام است؛ از جمله می‌توان به ماموریت‌های تجسسی، تصویربرداری یا حتی نمونه‌برداری از ماه اشاره کرد که بدون دخالت انسان قابل پیگیری هستند.
بازگشت به ماه با آرتمیس
امروزه انگیزه‌های خاصی برای بازگشت انسان به ماه از جمله امکان بهره‌برداری از منابع آن یا تبدیل آن به یک پایگاه فضایی برای سفر به مریخ وجود دارد؛ در همین راستا، ناسا در جریان پروژه‌ای به نام آرتمیس (Artemis) قصد دارد انسان را به ماه بازگرداند.
در حال حاضر فاز نخست این پروژه که شامل پرتاب یک فضاپیمای بدون سرنشین به دور ماه و بازگشت آن به زمین بود در سال ۲۰۲۲ انجام گرفته و قرار است ماموریت آرتمیس ۲ این بار با سرنشین انجام شود.
با وجود این ناسا اعلام کرده که تا سال ۲۰۲۶ نباید انتظار پیاده شدن انسان‌ها روی سطح ماه را داشت؛ از سویی برخی کارشناسان معتقدند که ماموریت آرتمیس ۳ نیز قطعا باز به تعویق می‌افتد.
البته در آرتمیس برخلاف آپولو، کار بشر با فرود روی سطح ماه پایان نمی‌یابد؛ بلکه تازه شروع می‌شود؛ زیرا هدف ناسا در آرتمیس، ساخت پایگاه‌ها و توسعه زیرساخت‌هایی برای حضور دائمی و مستمر انسان در ماه است.
طبق گفته توماس هرزیگ (Thomas Herzig)، مدیرعامل شرکت اتریشی معماری فضایی پنوموسل (Pneumocell)، کشورهایی مانند چین با رقابت‌طلبی خود در ماموریت‌های فضایی می‌توانند محرک آغاز مسابقه فضایی جدید و متفاوتی با مسابقه پیشین باشند؛ زیرا این بار هدف از اعزام انسان به ماه، توسعه تمدن انسانی در ماه برای تبدیل این سیاره به یک محل قابل سکونت برای انسان است.