کشف آب مایع در دو سیاره یک منظومه فراخورشیدی

تلسکوپ فضایی تس (TESS) ناسا دومین سیاره مشابه زمین را در یک منظومه فراخورشیدی کشف کرد که ظاهرا آب مایع روی آن وجود دارد و می‌تواند زیست‌پذیر باشد. سیاره مذکور در فاصله ۱۰۰ سال نوری از ما، دور یک ستاره کوچک کوتوله سرد به نام TOI 700 می‌چرخد. بزرگی این سیاره سنگی به‌ نام TOI 700 e حدود ۹۵ درصد اندازه زمین است.

آخرین بار در سال ۲۰۲۰، سیاره TOI 700 d در این منظومه کشف شده بود که اتفاقا آن هم به بزرگی زمین است. هر دوی این سیاره‌ها، در ناحیه‌ای موسوم به کمربند حیات قرار دارند؛ یعنی در فاصله مناسبی از ستاره میزبان که آب می‌تواند به طور مایع در سطح جریان داشته باشد. وجود احتمالی آب، بیانگر این است که سیاره‌ها می‌توانند قابل زیستن باشند و یا قبلا این‌گونه بوده‌اند.

پیش‌تر به جز این اجرام، دو سیاره دیگر نیز در مدار TOI 700 رصد شده بود. سیاره فراخورشیدی چیست؟ پیشنهاد می‌کنیم مقاله ما را در این باره بخوانید.

امیلی گیلبرت (Emily Gilbert)، از آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا (JPL)، در پی کشف این سیاره می‌گوید :«این یکی از معدود منظومه‌هایی است که چند سیاره کوچک بالقوه زیست‌پذیر در کمربند حیات دارد و همین امر منظومه TOI 700 را به گزینه‌ای مناسب برای تحقیقات بیشتر تبدیل می‌کند. سیاره e حدود ۱۰ درصد از سیاره d کوچک‌تر است؛ پس شاید با تداوم مشاهده‌های تلسکوپ تس، سیاره‌هایی از این کوچک‌تر را هم کشف کنیم».

ستاره‌های کوتوله سرد تایپ M مانند TOI 700 به وفور در کیهان وجود دارند و در سال‌های اخیر محققان دریافته‌اند که بسیاری از آن‌ها میزبان سیاره‌های فراخورشیدی هستند. برای نمونه، می‌توان از منظومه تراپیست-۱ (TRAPPIST-1) و ۷ سیاره موجود در آن نام برد که یکی از اهداف تحقیقاتی تلسکوپ فضایی جیمز وب است.

منظومه فراخورشیدی TOI 700

نزدیک‌ترین سیاره به ستاره میزبان، TOI 700 b نام دارد که تقریبا ۹۰ درصد اندازه زمین است و هر چرخش مداری کامل آن، ۱۰ روز زمینی طول می‌کشد. بزرگی سیاره TOI 700 c به ۲/۵ برابر زمین می‌رسد و هر ۱۶ روز، یک چرخش کامل دو رستاره میزبان می‌زند.

به‌ نظر می‌رسد این دو سیاره، قفل گرانشی شده باشند؛ یعنی همیشه یک سمتشان به سوی ستاره TOI 700 است. چنین موضوعی درباره ماه هم صدق پیدا می‌کند، ما از روی زمین فقط یک سمت آن را می‌بینیم. دو سیاره حاضر در کمربند حیات، یعنی e و d به‌ علت فاصله بیشتر از ستاره، مدار بلندتری (به‌ ترتیب ۲۸ و ۳۷ روز) دارند. سیاره تازه‌کشف‌شده هم بین سیارات c و d قرار گرفته است.

ماموریت تس در سال ۲۰۱۸ با رصد ستارگان نیمه جنوبی آسمان آغاز و بعدا به نیمه شمالی کشیده شد. در سال ۲۰۲۰، تلسکوپ فضایی تس دوباره روی نیمه جنوبی آسمان متمرکز شد و کشف این ۴ سیاره، حاصل همین امر است. همزمان که داده‌های افزون‌تری توسط تس ارسال می‌شود محققان برای بررسی دقیق‌تر این منظومه، روی سایر مشاهده‌های زمینی و فضایی حساب باز کرده‌اند.