ستاره‌ها شناخته‌شده‌ترین اجرام نجومی هستند و بنیادی‌ترین بخش‌های سازنده کهکشان‌ها به شمار می‌روند. در این مقاله قصد داریم ضمن تعریف ستاره به زبان ساده و بیان نحوه ایجاد آن، علت درخشش این اجرام کیهانی را بررسی کنیم؛ با ما همراه باشید.
ستاره چیست؟
ستاره به هر جرم آسمانی عظیم متشکل از گاز گفته می‌شود که توسط تابش ناشی از منابع انرژی داخلی خود می‌درخشد. ستاره در واقع شامل هر جسم آسمانی می‌شود که به اندازه کافی جرم داشته باشد تا بتواند به دلیل فشارهای گرانشی درونش، فرآیند همجوشی در آن رخ دهد.
در یک واکنش همجوشی، دو اتم سبک با هم ادغام شده و یک اتم سنگین‌تر را تشکیل می‌دهند. این فرآیند موجب آزاد شدن انرژی می‌شود؛ زیرا جرم کل اتم حاصل، کمتر از جرم دو اتم اولیه است. بنابراین جرم باقی مانده به صورت انرژی درمی‌آید. ستارگان عمدتا از هیدروژن و هلیوم ساخته شده‌اند که از درون هسته آن‌ها نور و گرما تولید می‌شود.
ستارگان چگونه متولد می‌شوند و می‌میرند؟
ستارگان طی میلیون‌ها یا حتی میلیاردها سال متولد شده و می‌میرند. این اجرام آسمانی زمانی شکل می‌گیرند که مناطقی از غبار و گاز موسوم به سحابی در کهکشان به دلیل گرانش فرو می‌ریزند. ستارگان بیشتر عمر خود را در دنباله اصلی (Main sequence) و تبدیل هیدروژن به هلیوم می‌گذرانند.
ستارگان دنباله اصلی حدود ۹۰ درصد از ستاره‌های جهان از جمله خورشید را شامل شده و در هسته آن‌ها اتم‌های هیدروژن به اتم‌های هلیوم تبدیل می‌شوند. جرم این ستارگان می‌تواند از حدود یک دهم تا ۲۰۰ برابر جرم خورشیدی باشد. اجرام مذکور در نهایت متورم می‌شوند و یک ستاره غول قرمز را تشکیل می‌دهند. ستارگانی مانند خورشید نیز به عنوان سحابی‌های سیاره‌ای و کوتوله‌های سفید به زندگی خود پایان می‌دهند.
در همین رابطه بخوانید: ستاره های کهکشان راه شیری
چند ستاره در جهان وجود دارد؟
مطابق تخمین دانشمندان، تقریبا ۲۰۰ میلیارد تریلیون (سکستیلیون) ستاره در جهان وجود دارد؛ رقمی که تصورش نیز دشوار است! در کهکشان راه شیری این تعداد بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد و در کهکشان آندرومدا، همسایه راه شیری، حدود یک تریلیون تخمین زده می‌شود.
ستارگان غول و ابرغول
ستاره غول به ستارگانی گفته می‌شود که شعاع نسبتا زیادی نسبت به جرم و دمای خود دارند و به خاطر ناحیه تابشی وسیعشان میزان درخشندگی آن‌ها بالاست. این نوع ستارگان اغلب شعاعی بین ۱۰ تا ۱۰۰ برابر شعاع خورشید داشته و میزان درخشندگی‌شان نیز بین ۱۰ تا ۱۰۰۰ برابر درخشندگی تنها ستاره منظومه شمسی ماست.
ستاره ابرغول نیز به ستارگانی می‌گویند که قطر چند صد برابر خورشید داشته و درخشندگی آن‌ها تقریبا یک میلیون بار بیشتر از خورشید است. عمر ابرغول ها در حدود چند میلیون سال است که در مقایسه با عمر متوسط ستارگان زمان کوتاهی محسوب می‌شود. اگر علاقمند به یادگیری جهت‌یابی به وسیله ستاره قطبی هستید، کلیک کنید و مقاله ما را بخوانید.
انواع ستارگان
ستارگان به شش نوع تقسیم‌بندی می‌شوند که در ادامه به معرفی و توضیح آن‌ها می‌پردازیم و دسته‌بندی ستارگان را شرح می‌دهیم.
ستارگان خورشیدی
این نوع ستارگان شباهت خاصی به خورشید دارند، جرم آن‌ها تقریبا برابر با خورشید ماست و در هسته خود هیدروژن را به هلیوم تبدیل می‌کنند.
ستارگان آبی داغ
غول‌های آبی ستارگانی پرجِرم هستند که دمای آن‌ها حدودا ۳۰ هزار کلوین بوده و ۱۰ هزار برابر خورشید دخشندگی دارند. رنگ‌های مختلف این اجرام کیهانی دمای آن‌ها را نشان می‌دهد که بر این اساس، داغ‌ترین ستارگان آبی و سردترین ستاره‌ها قرمز هستند. از آنجایی که همه ستارگان از طریق همجوشی هسته‌ای انرژی تولید می‌کنند، هر چه یک ستاره جرم بیشتری داشته باشد همجوشی هسته‌ای بیشتری در آن رخ می‌دهد و در نتیجه انرژی بیشتری تولید می‌شود.
بیشتر انرژی در انتهای آبی طیف گسیل می‌شود و از آنجایی که نور هم به نوبه خود انرژی به شمار می‌رود، هرچه انرژی بیشتری به وجود آید، نور آبی بیشتری ساطع می‌شود.
ستارگان کوتوله سرخ
این نوع ستاره کوچک‌ترین و جالب‌ترین نوع ستاره در رشته اصلی به شمار می‌روند. اصطلاح کوتوله سرخ برای ستارگان تعریف دقیقی ندارد. ستارگان کوتوله سرخ کم‌جرم و نسبتا سرد بوده و متداول‌ترین نوع ستاره در کهکشان راه شیری، حداقل در همسایگی خورشید محسوب می‌شوند، اما به علت درخشندگی کمی که دارند به آسانی قابل رصد نیستند. برای آشنایی بیشتر با این نوع ستارگان که به کوتوله قرمز نیز شهرت دارند، کلیک کنید و مقاله ما را بخوانید.
ستارگان کوتوله سفید
کوتوله سفید بقایای هسته ستارگانی با جرم کم و متوسط و آخرین مرحله قابل رصد این اجرام آسمانی بوده که اغلب از مواد الکترون تباهیده یا تبهگن تشکیل شده‌اند. وقتی ماده به اندازه‌ای فشرده شود که الکترون‌ها پایین‌ترین حالت‌های کوانتومی را پر کنند و ماده منحط الکترونی (EDM) را تشکیل دهند، انحطاط الکترونی رخ می‌دهد.
انفجار کوتوله‌های سفید به قدری شدید است که الکترون‌هایشان در هم کوبیده شده و چیزی را شکل می‌دهند که ماده تباهیده (Degenerate Matter) نامیده می‌شود. این ستارگان تا وقتی که الکترون‌ها، خود، نیروی فشار کافی به سمت بیرون را برای متوقف کردن فرآیند تخریب به وجود می‌آورند، به فروپاشی ادامه می‌دهند. برای آشنایی کامل با ستارگان کوتوله سفید کلیک کنید و مقاله ما را در این باره بخوانید.
در همین رابطه بخوانید: دورترین ستاره شناخته‌شده جهان در تصویر تلسکوپ جیمز وب
ستارگان غول سرخ
ستارگان قبل از تبدیل شدن به کوتوله سفید، به غول سرخ بدل شده و در این مرحله بیشتر جرم خود را از دست می‌دهند. ستاره غول سرخ وقتی تشکیل می‌شود که هیدروژن یک ستاره تمام شده و به واسطه هلیوم موجود در هسته‌اش شروع به سوختن می‌کند، در حالی که کوتوله سفید تمام مواد مربوط به همجوشی را مصرف کرده و سرد شدن آن آغاز گشته است. هر دوی این اجرام آسمانی جزو آخرین مراحل چرخه زندگی یک ستاره به شمار می‌روند.
ستارگان نوترونی و سیاهچاله‌ها
ستارگان در پایان ممکن است به سیاه چاله بدل شوند؛ چنین اجرامی از بقایای ستارگان بزرگ که در انفجار ابرنواختر می‌میرند، شکل می‌گیرند. اما ستارگان کوچک‌تر به ستاره نوترونی متراکم تبدیل می‌گردند که جرم کافی برای به دام انداختن نور ندارند.
همچنین ستاره‌شناسان از ویژگی‌های زیر برای طبقه‌بندی ستارگان دنباله اصلی به گروه‌هایی بر اساس رنگ و دمای آن‌ها استفاده می‌کنند: O (آبی)، B (آبی-سفید)، A (سفید)، F (زرد-سفید)، G (زرد)، K (نارنجی)، و M (قرمز)؛ این گروه‌ها از داغ‌ترین و بزرگ‌ترین تا سردترین و کوچک‌ترین ستارگان را دربرمی‌گیرد.
اگر این مقاله برای شما مفید بوده است، پیشنهاد می‌کنیم مقاله دیگر ما را با موضوع سیاره چیست مطالعه کنید و از تفاوت‌های سیاره‌ها و ستاره‌ها بهتر آگاه شوید. دیدگاه‌های خود را در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید و سوالاتتان را بپرسید؛ کارشناسان اسپاش به شما پاسخ می‌دهند.
اطلاعات عالی و خیلی دقیق بود . ممنون از نویسنده