تجزیه‌وتحلیل جدیدی از شهاب‌سنگ مریخی به نام چاسینی (Chassigny) که در سال ۱۸۱۵ به زمین افتاد، راز‌هایی را درباره شکلگیری مریخ فاش می‌کند که با اطلاعات فعلی دانشمندان در تضاد است. بر اساس اطلاعات فعلی می‌دانیم که سیاره‌ها از باقی‌مانده ستاره‌ها و ستاره‌ها از ابر سحابی غبار و گاز تشکیل می‌شوند.
هنگامی که سحابی تحت تاثیر گرانش فرو می‌ریزد، می‌چرخد و هنگام چرخش، مواد بیشتری از ابر‌های اطراف خود جذب می‌کند. در نهایت این ماده یک دیسک را تشکیل می‌دهد که به دور ستاره جدید می‌چرخد. در درون آن دیسک، گرد و غبار و گاز با هم جمع می‌شوند تا در طی فرایندی یک خرده سیاره رشد کند.
شواهد نشان می‌دهد منظومه شمسی به همین طریق در حدود ۴/۶ میلیارد سال پیش شکل گرفته است؛ با این حال پی‌بردن به اینکه چگونه و چه زمانی عناصر خاص در سیاره‌ها ترکیب‌شده‌اند مشکل است. اگر علاقمندید بیشتر درباره سیارات منظومه شمسی بدانید کلیک کنید.
بر‌اساس مدل‌های فعلی می‌دانیم که گازهای فرار از سحابی خورشیدی تشکیل و توسط یک سیاره مذاب، جذب می‌شوند. به علت اینکه سیاره در این مرحله بسیار داغ است، گازهای فرار قبل از اینکه گوشته سرد و تا حدی از جو خارج شوند به داخل اقیانوس ماگمای جهانی که سیاره شکل‌دهنده است، فرو می‌روند.
بعدها هنگام برخورد کندریت‌ها (Chondrite) به زمین، گازهای فراری که به آن‌‌ها متصل بودند آزاد می‌شوند. بنابراین درون یک سیاره باید ترکیب سحابی خورشیدی را منعکس کند، اما جو بیرونی آن باید بیشتر منعکس‌کننده سهم فرار شهاب‌سنگ‌ها باشد. کندریت‌ها شهاب‌سنگ‌های سنگی (غیر فلزی) هستند که به همان صورتی که از بدنه اصلی جدا شده‌اند، بدون اینکه در اثر عواملی مانند ذوب شدن یا جداسازی تغییر پذیرفته باشند، وجود دارند.
راز شکلگیری مریخ در شهاب‌سنگ چاسینی
از آنجا که مریخ در حدود ۴ میلیون سال نسبتا سریع شکل گرفت و جامد شد، در مقایسه با ۱۰۰ میلیون سال برای زمین، رکورد خوبی برای مراحل اولیه فرایند تشکیل سیاره است.
در همین رابطه بخوانید: خورشیدگرفتگی در مریخ+ویدئو
ساندرین پرون (Sandrine Péron)، از موسسه فناوری فدرال زوریخ (ETH Zurich) سوییس، می‌گوید: «ما می‌توانیم تاریخ رهایی گازهای فرار را در چند میلیون سال آغازین منظومه شمسی بازسازی کنیم.» ترکیب گاز نجیب این شهاب‌سنگ با جو مریخ متفاوت است و نشان می‌دهد که از گوشته جدا شده و در واقع نماینده فضای درون سیاره و سحابی خورشیدی است.
برای تشخیص تفاوت بین درون و جو سیاره کافی است نسبت ایزوتوپ‌های گازهای نجیب به ویژه کریپتون (Krypton) در شهاب‌سنگ بررسی شود. البته اندازه‌گیری کریپتون بسیار دشوار است؛ با این حال پرون و همکارش سوجوی موخوپادهای (Sujoy Mukhopadhyay)، از دانشگاه کالیفرنیا دیویس (University of California Davis) آمریکا، از روش جدیدی برای اندازه‌گیری کریپتون در شهاب‌سنگ چاسینی استفاده کردند.
بعد از اندازه‌گیری، اطلاعات عجیبی به دست آمد. نسبت ایزوتوپ کریپتون در این شهاب‌سنگ به طور قابل ملاحظه‌ای به کندریت‌ها نزدیک‌تر است. پرون می‌گوید: «ترکیب درونی مریخ برای کریپتون تقریبا کاملا کندریتی است، اما جو آن خورشیدی بوده که این بسیار متمایز است.»
تشکیل مریخ
این پدیده نشان می‌دهد که شهاب‌سنگ‌ها بسیار زودتر از آنچه دانشمندان قبلا تصور می‌کردند مواد فرار را به سیاره مریخ رسانده‌اند؛ یعنی قبل از اینکه سحابی خورشیدی توسط تشعشعات خورشیدی پراکنده شود. بنابراین ترتیب رویدادها به این صورت است که مریخ پس از سرد شدن اقیانوس ماگمای جهانی، جوی از سحابی خورشیدی به دست آورده است. در غیر این صورت گازهای کندریتی و گازهای سحابی بسیار بیشتر از آنچه که گروه تحقیقات مشاهده کردند، مخلوط می‌شدند.
این ترتیب رویدادها معمای دیگری را به وجود می‌آورد؛ وقتی تابش خورشید در نهایت بقایای سحابی را سوزاند، باید جو سحابی مریخ را نیز می‌سوزاند که نشان می‌دهد کریپتون موجود در جو باید در جایی مثل کلاهک‌های یخی قطبی حفظ شده باشد.
موخوپادهای در توضیح این نظریه می‌گوید: «این نظریه مستلزم آن است که مریخ بلافاصله پس از انباشتگی خود سرد شده باشد. مطالعه ما به وضوح به گازهای کندریتی در داخل مریخ اشاره می‌کند، اما پرسش‌های جالبی را نیز در مورد منشا و ترکیب جو اولیه مریخ ایجاد می‌نماید.»
یکی از مهم‌ترین علل ارزشمند بودن شهاب‌سنگ‌ها این است که می‌توانند درباره منشا منظومه شمسی، ساختار شیمیایی و فرایند تشکیل سیاره‌ها اطلاعات مفیدی در اختیار ما بگذارند.
بسیار عالی