همه ما می‌دانیم که برخورد یک شهاب‌سنگ (Meteor) بود که دایناسورها را منقرض کرد. پس طبیعی است که نگران باشیم هر سال چند جرم فضایی کشنده به سمتمان می‌آید! سالانه میلیون‌ها قطعه سنگی از فضای خارج، وارد جو زمین شده و می‌سوزد. بسیاری از آن‌ها برای مدت کوتاهی شعله‌ور می‌شوند، اما چند مورد از این اجرام فضایی جان سالم به در برده و به زمین برخورد می‌کنند؟
سنگ‌های فضایی که روی زمین فرود می‌آیند، به عنوان شهاب‌سنگ شناخته می‌شوند. برخوردهای غول‌پیکر، مانند برخوردی که احتمالا در حدود ۶۶ میلیون سال پیش به زندگی دایناسورها پایان داد، ناشی از سیارک یا دنباله‌داری با اندازه‌ای در حدود ۱۰ کیلومتر بود. این موارد به شدت نادر هستند. در عوض بیشتر شهاب‌سنگ‌هایی که به زمین برخورد می‌کنند، بسیار کوچک هستند و فقط تعداد کمی می‌توانند از پرواز خود در جو زمین، جان سالم به در ببرند.
دانشمندان تخمین می‌زنند که کمتر از ۱۰ هزار شهاب‌سنگ به خشکی یا آب اقیانوس‌ها برخورد می‌کند. این عدد در مقایسه با ماه که جو ندارد و سالانه با اندازه‌های مختلف شهاب‌سنگ، بین ۱۰ الی هزار تن، بمباران می‌شود، مانند قطره‌ای در دریا است.
شهاب‌واره
سنگ‌های فضایی که معمولا با نام شهاب‌واره (Meteoroid) شناخت می‌شوند، در واقع کوچک‌ترین اعضای منظومه شمسی هستند و اگر به زمین برخورد کنند با اسم شهاب‌سنگ شناخته می‌شوند. به گفته انجمن شهاب‌سنگ آمریکا (AMS)، اندازه شهاب‌واره‌ها از تخته سنگ‌هایی با عرض حدود ۱ متر تا میکرو شهاب‌واره‌هایی به اندازه دانه‌های غبار متغیر است.
در همین رابطه بخوانید: آیا خرید و فروش شهاب سنگ قانونی است؟
شهاب‌واره‌ها معمولا قطعه‌هایی از سیارک‌ها یا دنباله‌دارها هستند. با این حال برخی ممکن است زباله‌هایی باشند که از سیاره‌ها یا قمرهای منفجرشده، باقی مانده‌اند. به عنوان مثال بر اساس گزارش انجمن شهاب‌سنگ‌ها، بیش از ۳۰۰ شهاب‌واره شناخته‌شده وجود دارد که از قطعات مریخ منشا گرفته‌اند.
همانطور که شهاب‌واره‌ها وارد جو زمین می‌شوند، در اثر اصطکاک هوا می‌سوزند و رگه‌هایی از نور را در سراسر آسمان تولید می‌کنند. این سنگ‌های شعله‌ور و در حال سقوط، شهاب‌سنگ نامیده می‌شوند. به گفته AMS، یک شهاب‌واره بسیار درخشان، به عنوان «گلوله آتش» هم شناخته می‌شود. AMS خاطرنشان می‌کند: «هزاران گلوله آتشین هر روز در آسمان زمین شعله‌ور می‌شوند، اما بیشتر آن‌ها در آسمان اقیانوس‌ها و مناطق خالی از سکنه اتفاق می‌افتند و بسیاری هم در نور روز، پنهان می‌مانند.»
هر سال چند شهاب‌سنگ به زمین می‌خورد؟
گونزالو تانکردی (Gonzalo Tancredi)، ستاره‌شناس دانشگاه اروگوئه (University of the Republic)، می‌گوید: «بیشتر شهاب‌های کشف‌شده زمین از بارش شهابی مرتبط با غبار منتشرشده توسط دنباله‌دارها سرچشمه می‌گیرند. با این حال، بارش‌های شهابی، شهاب‌سنگ تولید نمی‌کنند. زیرا اجرام فضایی در چنین بارش‌هایی، بسیار شکننده هستند و نمی‌توانند تا زمان اصابت به زمین دوام بیاورند.»
تانکردی برای تخمین اینکه سالانه چه تعداد شهاب‌سنگ با موفقیت به زمین برخورد می‌کند، داده‌های انجمن شهاب‌سنگ را تجزیه و تحلیل کرد. از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۸ میلادی، ۹۵ گزارش رسمی از سقوط شهاب‌سنگ به زمین ثبت شده که به طور میانگین، حدود ۷/۹ گزارش برخورد در سال است.
دانستن آمار دقیق در مورد شهاب‌سنگ‌هایی که به اقیانوس می‌افتند، امری غیرممکن است. با این حال ۲۹% از سطح زمین را خشکی پوشانده است. تانکردی خاطرنشان می‌کند: «مناطق شهری که حدود ۵۵% مردم در آن زندگی می‌کنند، حدود ۰/۴۴% از زمین را پوشش می‌دهند.»
تانکردی تخمین می‌زند که تعداد کل سقوط شهاب‌سنگ‌های خشکی، تقریبا برابر با تعداد شهاب‌سنگ‌های گزارش‌شده در مناطق شهری، تقسیم بر درصد خشکی‌های شهری است. به گفته او در مجموع حدود ۶۱۰۰ شهاب‌سنگ در سال بر روی کل زمین و حدود ۱۸۰۰ شهاب‌سنگ در سطح خشکی سقوط می‌کند.
او معتقد است که انتظار می‌رود سنگ‌های فضایی با عرض حدود ۱۰ متر، هر ۶ تا ۱۰ سال یک بار، وارد جو زمین شوند. احتمال برخورد شهاب‌سنگ عظیمی که فاجعه تونگوسکا (Tunguska) روسیه در سال ۱۹۰۸ را تکرار کند، هر ۵۰۰ سال یک بار است. ضمنا تخمین زده می‌شود که یک برخورد کیهانی بزرگ با سیارکی به عرض ۱ کیلومتر، هر ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار سال اتفاق می‌افتد؛ این در حالی است که برخورد دوره کرتاسه، عامل انقراض دایناسورها، احتمالا هر ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون یک بار اتفاق می‌افتد.