فناوری سنجش از دور ماهواره‌ای و سامانه‌های اطلاعات مکانی این امکان را فراهم کرده است که بتوان ظرفیت بسیاری از مناطق کشور را جهت احداث نیروگاه‌های خورشیدی، قابلیت‌سنجی کرد. دراین‌راستا اداره کل سنجش از دور سازمان فضایی ایران به بررسی عوامل دخیل در مکان‌یابی نیروگاه‌های خورشیدی با استفاده از داده‌های سنجش از دور پرداخته و نقش این فناوری را در قابلیت‌سنجی مناطق کشور برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی مورد مطالعه قرار داده است.
نقش فناوری سنجش از دور ماهواره‌ای در مکان‌یابی بهینه احداث نیروگاه خورشیدی
اهمیت انتخاب مکان بهینه احداث نیروگاه خورشیدی باتوجه‌به معیارها و گزینه‌های اقلیمی، زیست‌محیطی و انسانی در میزان تولید و بازدهی آن و همچنین هزینه تولید و انتقال انرژی نمود می‌یابد. به‌همین‌دلیل برای استفاده بهینه از انرژی‌های سبز در ایران ضروری است که با استفاده از فناوری سنجش از دور و سامانه‌های اطلاعات مکانی که بسیار آسان و کم‌هزینه بوده و وسعت بیشتری را پایش می‌کند، ظرفیت بسیاری از مناطق کشور را جهت احداث نیروگاه‌های خورشیدی قابلیت‌سنجی کرد.
برای مکان‌یابی احداث نیروگاه، این داده‌ها با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای به‌دست می‌آید؛ تعیین کانون‌های گردوغبار و فاصله آن‌ها با مکان احداث نیروگاه، مشخص کردن رودخانه‌های در معرض سیلاب، مشخص کردن گسل‌های فعال، کاربری اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، پوشش گیاهی منطقه مورد نظر، تعیین فاصله مناطق چهارگانه حساس محیط زیستی، تعیین فواصل شهرها، روستاها و مناطق مسکونی تا محل احداث نیروگاه، به‌روزرسانی نقشه راه‌ها و تعیین فاصله منطقه موردنظر از خطوط انتقال نیرو.
همچنین فناوری سنجش از دور برای مکان‌یابی احداث نیروگاه خورشیدی کاربردهایی از جمله تعیین ارتفاع، شیب و جهت شیب، سنجش میزان تشعشع خورشیدی (GSR)، تعیین دمای سطح زمین و استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی دارد.
تعیین ارتفاع، شیب و جهت شیب
تعیین ارتفاع، شیب و جهت شیب منطقه مورد نظر جهت احداث نیروگاه با استفاده از مدل ارتفاعی آن منطقه به‌دست می‌آید. برای این منظور استفاده از تصاویر ماهواره‌ای با قدرت تفکیک مکانی متوسط و بالا، بهترین و به‌صرفه‌ترین منبع تولید مدل رقومی ارتفاعی (DEM سرواژه Digital elevation model) هستند.
گفتنی است کیفیت DEMها بر اساس صحت ارتفاعی در هر پیکسل و میزان دقت آن‌ها در نمایش ژئومورفولوژی منطقه ارزیابی می‌شود. عوامل زیادی این کیفیت را تحت تاثیر قرار می‌دهند که شامل خشن بودن سطح زمین، چگالی نقاط نمونه‌برداری‌شده (روش جمع‌آوری داده‌های ارتفاعی)، توان تفکیک مسطحاتی، اندازه پیکسل‌های تصویر و توان تفکیک ارتفاعی است.
سنجش میزان تشعشع خورشیدی و تعیین دمای سطح زمین
دستگاه‌های تابش‌سنج، بسیار دقیق اما گران و بسیار حساس هستند و داده‌های آن‌ها محدود به یک نقطه است که برای سطوح وسیع کافی نیستند. ساده‌ترین روش مکان‌یابی جهت نصب سامانه‌های خورشیدی و بهره‌برداری از منابع تجدیدپذیر انرژی، استفاده از داده‌های حاصل از باندهای متفاوت تصاویر ماهواره‌ای با بهره‌گیری از روش تبدیل آلبدو (Albedo) و شناسایی جزایر حرارتی است. البته داده‌های دمایی تابعی از انرژی خالص در سطح زمین است که به مقدار انرژی رسیده به سطح، رطوبت و جریان هوای اتمسفر بستگی دارد.
استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی
ازآنجایی‌که تصمیم‌گیری در مورد انتخاب مکان مناسب برای احداث نیروگاه، مستلزم توجه همزمان به عوامل متعددی از جمله اقلیم، توپوگرافی، محیط‌زیست و محیط انسانی است، سامانه اطلاعات جغرافیایی امکان تلفیق لایه‌های اطلاعاتی مربوط به این عوامل را به‌صورت منسجم فراهم می‌کند. بنابراین در نهایت با تلفیق این لایه‌ها و وزن‌دهی هر لایه اطلاعاتی، می‌توان مکان‌یابی نیروگاه را طبقه‌بندی و امتیازبندی کرد تا تصمیم برای انتخاب بهینه مکان مورد نظر، علمی‌تر و آسان‌تر شود.
تصاویر فوق برخی از لایه‌های اطلاعاتی از استان سیستان و بلوچستان شامل لایه تصویر ماهواره‌ای، شیب، مدل رقومی ارتفاعی، کاربری اراضی و دمای سطح زمین برای مکان‌یابی نیروگاه خورشیدی هستند. این اطلاعات باید همراه با لایه‌های مربوط به عوامل اقلیمی در سامانه اطلاعات جغرافیایی وارد شده، به آن‌ها وزن داده شود، سپس مکان‌های موردنظر مشخص شده و بعد از امتیازبندی، مکان بهینه انتخاب شود.
در همین رابطه بخوانید:
تخمین ذخیره کربن جنگل‌ها با فناوری سنجش از دور
نقش اقتصادی سنجش از دور در اکتشافات معدنی
تحقق برنامه‌ریزی برای کشاورزی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای