کشف نوع جدیدی از ابرنواختر

دانشمندان با کمک دادههای تلسکوپ VLA (سرواژه Very Large Array) در ایالت نیومکزیکوی آمریکا شواهدی پیدا کردند که نشان میدهد یک سیاهچاله یا ستاره نوترونی به هسته ستاره همدم خود سرازیر و با این کار باعث نوع جدیدی از انفجار ابرنواختری شده است. بهگفته دیلون دانگ (Dillon Dong)، ستارهشناس موسسه فناوری کالیفرنیا (California Institute of Technology) آمریکا، نظریهپردازان قبلا پیشبینی کرده بودند که چنین اتفاقی میافتد، اما این نخستین بار است که رویدادی با این مشخصات رصد میشود.
دانگ و همکارانش همچنین حین بررسی متوجه یک جرم درخشان در امواج رادیویی شدند که در دادههای قبلی تلسکوپ VLA ظاهر نشده بود؛ بنابراین پژوهشگران بر روی آن متمرکز شدند. دانشمندان برای مشاهده این جرم که با نام VT 1210+4956 شناخته میشود، از تلسکوپ تلسکوپ کک (Keck) در ایالت هاوایی آمریکا نیز استفاده کردند.
آنها دریافتند انتشار رادیویی درخشان VT 1210+4956 از اطراف یک کهکشان دور در فاصله ۵۰۰ میلیون سال نوری میآید. بهعلاوه، با بررسی بیشتر مشخص شد در سال ۲۰۱۴ هم یکی از ابزارهای ایستگاه فضایی بینالمللی فوران پرتو ایکس را که از VT 1210+4956 میآمد، تشخیص داده است.
این دو ستاره هم مانند بسیاری از ستارهها با جرمی بسیار بیشتر از خورشید بهصورت یک جفت دوتایی تشکیل شدهاند و مدار آنها نیز نزدیک یکدیگر است. یکی از آنها که عظیمتر از دیگری بود، در طول عمر معمولی و با همجوشی هستهای، سریعتر تکامل یافته و ابتدا بهعنوان یک ابرنواختر منفجر شد و یک سیاهچاله یا یک ستاره نوترونی بسیار متراکم را برجای گذاشته است.

بهدنبال این رویداد کیهانی، مدار سیاهچاله یا ستاره نوترونی بهطور پیوسته به ستاره همدم نزدیک و حدود ۳۰۰ سال پیش وارد جو ستاره همدم شد تا «رقص مرگ» (centuries-long death dance) را آغاز کند. در این مرحله فعلوانفعالی شروع میشود که گاز را بهصورت مارپیچی از ستاره همدم به فضا پرتاب و حلقهای منبسط شونده بهشکل دونات را که «چنبره» (Torus) نام دارد، در اطراف هر دو ستاره ایجاد میکند.
بهگفته ستارهشناسان، سیاهچاله یا ستاره نوترونی در نهایت بهسمت مرکز ستاره دوم حرکت کرده است. درنتیجه، این فرآیند همجوشی هستهای را که باعث درخشش ستاره همدم میشد، مختل کرد و مانع از فروپاشی هسته آن تحت گرانش خود شد. بدینترتیب بدون همجوشی، هسته ستاره دوم فرو ریخت و بهعنوان یک ابرنواختر منفجر شد. همچنین بنابر گفته دانگ، ستاره همدم پیشازاین هم میتوانست در پایان عمر خود منفجر شود، اما این ادغام روند انفجار را سرعت بخشید.