یافتههای کاوشگر ناسا نشان میدهد شواهد حیات کهن در مریخ از بین رفتهاند

مریخنورد کنجکاوی (Curiosity) ناسا شواهدی در سنگهای رسوبی دهانه گیل (Gale) پیدا کرده است که نشان میدهد حیات کهن مریخ از بین رفته و هیچ اثری از حیات حداقل در سطح این منطقه نیست. این مریخنورد با بررسی سنگهای رسوبی رس در اطراف دهانه برخوردی گیل، کشف کرد این دهانه در گذشته دریاچهای بوده که درحدود ۳.۶ میلیارد سال پیش با برخورد سیارکی به مریخ بهوجود آمده است. کنجکاوی از دو سنگ رسوبی حاوی رس با فاصله ۴۰۰ متر از یکدیگر از بستر رودخانهای خشک نمونهبرداری کرد. پژوهشگران با بررسی این دو نمونه متوجه شدند یکی از آنها تنها حاوی نیمی از مواد معدنی رسی و دیگری حاوی مقادیر بیشتری اکسید آهن بوده که عامل رنگ سرخ مریخ است.
بهعقیده پژوهشگران، شورابهها عامل اصلی ناپدید شدن آثار زیستی کهن هستند؛ آبهای بهشدت شور و نمکی با نفوذ به لایههای رس غنی از مواد معدنی آنها را ناپایدار ساخته و به محو شدن نشانههای زمینشناختی و زیستی منجر میشوند. تام بریستوف (Tom Bristow)، مولف ارشد این پژوهش و محقق ناسا، دراینباره میگوید: «همیشه تصور میکردیم لایههای مواد معدنی رس که در بستر دهانه گیل شکل گرفتهاند، میلیاردها سال به همان شکل باقی میمانند؛ اما شورابهها در برخی نقاط وارد این مواد معدنی شده و سوابق سنگها را تغییر دادند.»
مریخنورد کنجکاوی تحلیلش را با حفاری لایههای سنگی مریخ آغاز و سپس از ابزار کانیشناسی و شیمیایی خود بهنام چمین (CheMin) برای بررسی نمونهها استفاده کرد. فرایند تحولات شیمیایی رسوبها «دیاژنز» (Diagenesis) نامیده میشود و با پاکسازی برخی از شواهد حیات کهن سطحی میتواند حیاتی زیرزمینی را در مریخ بهوجود آورده باشد. بنابراین، اگرچه سوابق حیات میتواند از شورابهها حذف شود، اما شرایط شیمیایی آب شور میتواند زمینهساز حیات دیگری باشد. جان گراتزینگر (John Grotzinger)، استاد موسسه فناوری کالیفرنیا (California Institute of Technology) آمریکا، اظهار میکند: «موقعیتهای برجستهای برای جستجوی شواهد حیات کهن و سکونتپذیری در مریخ وجود دارد؛ گرچه دیاژنز میتواند برخی علائم حیات را در دریاچهها حذف کند، اما مواد شیمیایی لازم برای پشتیبانی از حیات زیرسطحی را فراهم میآورد.»
کنجکاوی پیچیدهترین کاوشگر ناسا پیش از ماموریت استقامت (Perseverance) این سازمان محسوب میشود که به سیاره سرخ فرستاده شده است. این مریخنورد با شش چرخ دارای ۲.۹ متر طول، ارتفاعی بهاندازه قد یک انسان معمولی و ۹۰۰ کیلوگرم وزن بوده و میتواند مسافت چند ده متر در روز را با حداکثر سرعت ۰.۱۴ کیلومتر در ساعت بر روی سطح سیاره حرکت کرده و از موانعی تا ارتفاع ۰.۷۵ متر بالا برود. کاوشگر یادشده که مجهز به انواع تجهیزات علمی است، میتواند از خاک نمونهبرداری کرده و سنگها را سوراخ کند و توسط بازوی روباتیکش نمونهها را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه درون خود انتقال دهد. کنجکاوی همچنین مجهز به دوربینهایی با مقاصد هدایت از راه دور و نیز تصویربرداریهای علمی است.