به نظر می‌رسد به زودی عصری در تاریخ بشریت آغاز خواهد شد که در آن فضا بیش از آن که بستری برای بهبود خدمات کاربردی مانند مخابرات و سنجش از دور برای مردم زمین باشد یک میدان جدید و مستقل از زمین برای رقابت کشورهای مختلف خواهد بود. در این مقاله کشورهایی که بیشترین قدرت در فضا را دارند، معرفی شده و آینده رقابت فضایی و جابجا شدن قدرت‌های جهانی فضایی بررسی خواهد شد.
در همین رابطه بخوانید: ارزش کل صنعت فضا در جهان از ۴ تریلیون دلار گذشت
اگرچه فضا هنوز به نسبت دیگر حوزه‌ها هنوز میدان خیلی بزرگی برای رقابت قدرت‌های جهانی نیست، اما به سرعت در حال رشد و ظهور است و باید همین حالا اقدامات لازم برای بررسی پیامد‌ها انجام بشود. در این مقاله، هر دولتی که بیش از ۵٪ از کل زیرساختی که در فضا هست را دارد، یک قدرت فضایی در نظر گرفته می‌شود.
اگرچه همه کشورها برنامه‌هایی برای صنعت فضایی خود در نظر گرفته‌اند، اما در این مقاله تنها دولت‌هایی که در یک مرحله از تاریخ خود بیش از ۵٪ از کل زیرساخت‌های فضایی تمدن بشری را دارا بوده‌اند، قدرت فضایی در نظر گرفته می‌شوند.
شاخص‌های سهم کشورها از فضا
نمودار پایین نشان می‌دهد که در طول جنگ سرد، رقابت فضایی محدود به دو قطبی آمریکا و شوروی بود. بر طبق نمودار با سقوط شوروی در سال ۱۹۸۸ ژاپن، اروپا و پس از آن چین و هند به عنوان قدرت‌های بزرگ فضایی ظاهر شدند. ورود ژاپن و اروپا به رقابت فضایی باعث کاهش سهم روسیه از فضا شده و صعود چین از آغاز قرن ۲۱ همزمان با کاهش سهم آمریکا از فضا رخ داده است. بر طبق نمودار طی سال‌های اخیر ورود هند و چرخش روند نزولی آمریکا همزمان با پایان صعود چین در فضا است.
۱) تعداد پرتاب‌های مداری
از تعداد پرتاب‌های مداری به عنوان یکی از فاکتور‌های سهم قدرت‌ها از صنعت فضایی استفاده شده است. چرا که تعداد پرتاب‌های مداری اولا، نشان می‌دهد که یک دولت توانایی فناورانه، طراحی و ساخت و استقرار محموله‌های خود در مدار را دارد. دوما، تعداد پرتاب‌های مداری داده‌ای مشخص، قابل اعتماد و آسان برای مقایسه توان فضایی دولت‌ها است.
در همین رابطه بخوانید: برنامه‌های فضایی کلان ایران برای ۱۰ سال آینده اعلام شد+لینک
۲) پرتاب‌های فضای عمیق
ظرفیت فضایی کشورها در فضای عمیق نشان می‌دهد که یک دولت دارای ظرفیت‌های فناورانه و علمی پیشرفته است که قادر به انجام ماموریت در فضای عمیق بوده است. فضای عمیق برای پروژه‌های فضایی آینده مهم خواهد بود و نفوذ هر دولت در فضای عمیق نشان دهنده این است که آن دولت ظرفیت این را خواهد داشت تا در آینده به استخراج سیارک‌ها روی بیاورد یا در سیاره‌های دیگر به استعمار بپردازند.
۳) دستاوردهای علمی
این ورودی با در نظر گرفتن فاکتور‌های مختلف از جمله فرود بر ماه، زهره، مریخ، سیارک، فرستادن فضانورد به فضا و انجام آزمایش علمی در ایستگاه‌های فضایی بدست آمده است. دستاوردهای علمی نشان می‌دهند که دولت قادر است به چالش‌های علمی و فناورانه مهم پاسخ دهد.
۴) قابلیت‌های نظامی
این شاخص بر اساس قابلیت‌های نظامی دولت‌ها در فضا ارزیابی می‌شود. شاخص قابلیت‌های نظامی شامل توان مانور ماهواره‌های نظامی در مدار لئو، توان نظامی در مدار مئو، جنگ الکترونیکی و قابلیت جاسوسی فضایی است.
تاثیر ظهور هند و چرخش روند نزولی آمریکا بر توقف قدرت‌گیری چین
ظهور هند به عنوان قدرت فضایی بیشترین آسیب را به چین وارد می‌سازد؛ چرا که بنا به نمودار اول مقاله، با ظهور هند، روند صعودی قدرت چین متوقف شد. از سوی دیگر با شروع قرن جدید، ایالات متحده تنزل قابل مشاهده‌ای در سهم قدرت فضای جهانی خود تجربه کرد که می‌توان آن را به رشد چین در فضا نسبت داد.
با این حال در سال‌های اخیر، با افزایش قابل ملاحظه‌ای در پرتاب‌های فضایی آمریکا، رونقی دوباره به وجود آمده است. این رشد قدرت فضایی آمریکا، که در آن شرکت‌های خصوصی بسیار دخالت دارند، نشانگر ادامه نقش آمریکا به عنوان مهم‌ترین قدرت فضایی است.
پایان صعود چین؟
ظهور چین به عنوان یک قدرت بزرگ فضایی در اوایل قرن ۲۱ نقطه‌ای تحول‌آفرین در رقابت فضایی جهانی بود و این کشور تا میانه دهه ۲۰۱۰ به سرعت در حال صعود بود. چین طی دوران صعودی خود در تعداد ماهواره‌های پرتاب‌شده ژاپن و اروپا را پشت سر گذاشت. این صعود و سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه در فناوری، باعث رشد سریع دراقتصاد و صنعت چین شد، اما از سال ۲۰۱۸ روند صعودی چین متوقف شد.
گرچه چین همچنان در حال تقویت صنعت فضایی خود است، اما افزایش بسیار زیاد فعالیت‌های فضایی آمریکا که ناشی از ظهور شرکت‌های خصوصی بود باعث کاهش محسوس صعود چین در سهم صنعت فضایی جهانی شد.
پایان صعود چین چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟
از نظر تاریخی، درگیری بین قدرت‌های بزرگ بیشتر در زمانی است که تغییرات اساسی در تقسیم قدرت اتفاق می‌افتد. معروف‌ترین مثال این موضوع جنگ جهانی اول است. در آن دوران آلمان به تازگی از لحاظ اقتصادی و نظامی پیشرفت قابل توجهی داشت، اما در معادلات تقسیم قدرت جهانی جایگاهی بین قدرت‌های تراز اول همچون انگلستان و فرانسه نداشت.
این در حالی است که در مورد مشابه طی جنگ سرد آمریکا و شوروی موفق شدند که با دیپلماسی قوی و تقسیم قدرت در معادلات صلح جهانی را حفظ کنند. در دنیای امروز هم نیاز هست که قدرت‌های قدیمی و نوظهور فضایی برای جلوگیری از درگیری در فضا تا حد امکان با مدیریت دقیق روابط خود ریسک درگیری و جنگ فضایی را به حداقل برسانند.
ان شاء اللّٰه امیدوارم که همه تلاشمان را کنیم تا در راه خداوند و درست در علم پیشرفت کنیم که علم هوافضا هم یک نمونه از علم ها است و به موفقیت واقعی برسیم
ان شاء اللّٰه امیدوارم که همه ما کار های بد انجام ندیم و آخرت و روز قیامت را فراموش نکنیم و طمع نکنیم