ساعتهای اتمی دقیق و قابل حمل ارتش آمریکا برای جایگزینی جیپیاس

ارتش آمریکا در تلاش است با توسعه ساعت اتمی اپتیکال (نوری) با ابعاد کوچک، توان کم و استحکام بالا که در مقایسه با ساعتهای اتمی ماهوارههای جیپیاس، دقت زمانبندی و نگهداری بهتری را ارائه میدهند، با اختلالهای احتمالی در ماهوارههای جیپیاس مقابله کند. این ساعتهای قابل حمل که طی برنامهای چهار ساله موسوم به ROCKN (سرواژه Robust Optical Clock Network) توسعه مییابند، به اندازه بهترین ساعتهای اپتیکال آزمایشگاهی دقیق نیستند، اما از نظر دقت و نگهداری از ساعتهای اتمی پیشرفته رایج دقیقترند.
در همین رابطه بخوانید: چگونه نظریه نسبیت عام انیشتین با ارسال دقیقترین ساعت اتمی جهان به فضا آزموده میشود؟
ساعتهای مذکور را آژانس پروژههای تحقیقاتی پیشرفته دفاعی آمریکا موسوم به دارپا (DARPA) میسازد که نسبت به ساعتهای اتمی مایکروویو موجود ۱۰۰ برابر افزایش دقت داشته و بهبود دقت زمانبندی در حد نانوثانیه را برای مدت بسیار طولانیتری فراهم میکند. این ساعتها را میتوان بر روی یک جت جنگنده یا ماهواره به کار گرفت تا دقت پیکوثانیه (تریلیونم ثانیه) را برای مدت ۱۰۰ ثانیه ارائه دهند. این ساعت برای استفاده در هواپیما، وسایل نقلیه یا ماهوارهها باید دما، شتاب و نویز ارتعاشی (Vibration Noise) را تحمل کند. نویز ارتعاشی در واقع نوعی انرژی مکانیکی است که از طریق ساختار فیزیکی به شکل موج منتقل میشود.
دارپا طی برنامه خود ساعتهای اتمی بزرگتری را نیز خواهد ساخت که مانند همین ساعتهای کوچک قابل حمل بوده و میتوان آنها را روی کشتیهای نیروی دریایی یا در چادرهای صحرایی نصب کرد تا در غیاب سامانه جیپیاس، دقت نانوثانیهای معادل جیپیاس را برای مدت ۳۰ روز ارائه دهند.
در بحث زمانبندی، همگامسازی زمان در جنگهای مدرن تا میلیاردم و تریلیونم ثانیه برای موفقیت ماموریت امری حیاتی محسوب میشود. موشکها، حسگرها، هواپیماها، کشتیها و توپخانههای با فناوری پیشرفته همه برای دقت زمانبندی در حد نانوثانیه به ساعتهای اتمی ماهوارههای جیپیاس متکی هستند. خطای زمانبندی فقط چند میلیاردم ثانیه میتواند بهمعنی خطای موقعیتیابی در حد یک متر یا بیشتر باشد. اگر جیپیاس توسط دشمن مسدود شود، همگامسازی زمان به سرعت دچار مشکل شده و ممکن است عملیات نظامی را با شکست مواجه سازد. همین موضوع اهمیت بهرهگیری از چنین ساعتهایی را مشخص میکند.