ستارهشناسان شواهدی از اولین ستارههای جهان پیدا کردند

محققان حوزه نجوم با کشف یکی از ستارههای طبقه «پاپیولیشن ۳» (Population III) به شواهدی از یکی از اولین ستارههای جهان دست یافتند. این ستاره با نام AS0039 که در کهکشان کوتوله مجسمهساز (Sculptor) در فاصله ۲۹۰ هزار سال نوری قرار دارد، در صورت تایید میتواند به دانشمندان در درک چگونگی تکامل کیهان در اوایل شروع حیات کمک کند. ستارههای پاپیولیشن ۳ دستهای از ستارهها هستند که بهطور کامل از گاز اولیه هیدروژن، هلیوم و مقادیر بسیار کمی لیتیوم و بریلیم تشکیل شدهاند.
اسا اسکولدوتیر (Ása Skúladóttir)، ستارهشناس دانشگاه فلورانس (University of Florence) ایتالیا، دراینباره میگوید: «این ستاره تنها ستاره کمفلز نیست که خارج از کهکشان راهشیری کشف شده، اما دارای کمترین فراوانی کربن در میان ستارههای رصدشده تاکنون است.»
چگونگی یافتن شواهدی از اولین ستارههای جهان آغازین
قبل از شکلگیری ستارهها هیچ عنصر سنگینی در جهان وجود نداشت و جهان مانند سوپی از هیدروژن و هلیوم بود. وقتی ستارهها شکل گرفتند، شروع به گداخت هستهای و تشکیل عناصر سنگین کردند تا اینکه آهن تشکیل شد. همچنین رویدادهای پر انرژی مثل ابرنواختر هم خود، زمینهای برای شکلگیری عناصر سنگینتر فراهم کردند.
بنابراین عناصر سنگین در سراسر جهان پراکنده شدند و نسلهای بعدی ستارهها را از گاز کیهانی و غبار تشکیل دادند. در نتیجه اگر ستارهها دارای مقدار اندکی فلز باشند، یعنی بهاندازهای قدیمی هستند که عمرشان به زمان قبل از فراوانی فلز بازمیگردد و جزو اولین ستارههای جهان محسوب میشوند.

AS0039 هم ستارهای کمفلز است، اما اسکولدوتیر و تیم او متوجه شدند مقدار کربن و منیزیم این ستاره بسیار کمتر از ستارههای معمولی کمفلز است. بنابراین ازآنجاکه این عناصر در جریان همجوشی هسته ستاره تشکیل میشوند، منشا غیرعادی ابرهای گاز مولکولی را نشان میدهند که AS0039 از آنها تشکیل شده است.
تیم پژوهشگران نتیجه گرفت نسبت فراوانی کربن-آهن، منیزیم-کلسیم و منیزیم–تیتانیوم سازگار با انفجار پرانرژی فرانواختر هستند که ۱۰ برابر پرانرژیتر از ابرنواختر است. بخشی از دلیل این مسئله این است که کلسیم و تیتانیوم از عناصر آلفای انفجاریاند که در طول انفجار ابرنواختر تشکیل میشوند. در طول انفجار پرانرژیتر مثل فرانواختر، کلسیم و تیتانیوم بیشتری منتشر خواهد شد، در نتیجه این انفجار میتواند فراوانی عناصر در AS0039 را توجیه کند.
پژوهشگران برای پی بردن به چگونگی این فرآیند شبیهسازیهایی را اجرا کردند و بهترین تطبیق انفجار فرانواختر ستاره پیشین پاپیولیشن ۳ بود که جرم آن دقیقا به ۲۱ برابر جرم خورشید میرسید. در نتیجه AS0039 بخشی از شواهد اولیه برای فرانواختر بدون فلز را ارائه میکند و فرصتی مناسب جهت درک اولین ستارههای جهان است.