با یک دوربین عکاسی مناسب و شکار پدیده‌های خاص هنگام طوفان و رعد و برق می‌توانید در پروژه علوم شهروندی با ناسا همکاری کنید. پس از رعد و برق نوری مایل به قرمز بر فراز طوفان چشمک می‌زند. اگر شاهد این پدیده بودید، فرد خوش‌شانسی هستید که یک رویداد آب‌وهوایی کمتر شناخته‌شده به نام شبح (Sprite) را می‌بینید، اما اگر بتوانید این پدیده الکتریکی در اتمسفر فوقانی زمین را توسط دوربین خود به تصویر بکشید، عکس شما می‌تواند به یک کشف علمی مهم کمک کند. برای شرکت در این پروژه کلیک کنید.
اسپرایتکیولار (Spritacular) نام جدیدترین پروژه علوم شهروندی ناسا است که با استفاده از جمع‌سپاری به پیشبرد مطالعه این اشباح جوی و دیگر رویدادهای نورانی گذرا (TLE سرواژه Transient Luminous Events) می‌پردازد.
رویدادهای نورانی گذرا
رویدادهای TLE شامل طیف وسیعی از پدیده‌های الکتریکی هستند که بر فراز طوفان‌های تندری (طوفان‌های دارای آذرخش) روی می‌دهند و نورهای ناگهانی کوتاهی ایجاد می‌کنند. پروژه علوم شهروندی تلاش می‌کند ارتباطی میان دانشمندان حرفه‌ای و افرادی ایجاد کند که به تصویربرداری از این پدیده علاقه دارند.
در همین رابطه بخوانید: شفق قطبی چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟+فیلم
بورجو کوثر (Burcu Kosar)، پژوهشگر اصلی پروژه اسپرایتکیولار، می‌گوید: «مردم تصاویر فوق‌العاده‌ای از پدیده شبح طوفان می‌گیرند، اما این عکس‌ها به‌صورت پراکنده در اینترنت به اشتراک گذاشته می‌شوند و بیشتر جامعه علمی از آن‌ها مطلع نمی‌شوند. بنابراین پروژه مذکور با ایجاد نخستین پایگاه داده جمع‌سپاری رویدادهای TLE این شکاف را پر خواهد کرد و راهی در دسترس برای تحقیقات علمی خواهد بود.»
اشباح در حدود ۸۰ کیلومتری و بر فراز طوفان تندری روی می‌دهند و لحظاتی پس از وقوع آذرخش ظاهر می‌شوند. یک فلاش ناگهانی مایل به قرمز که می‌تواند طیف وسیعی از شکل‌ها را به خود بگیرد، اما اغلب ترکیبی از ستون‌های پراکنده و ریشه‌های درخشان و شاخه‌دار است. برخی از این اشباح به نوعی بر فراز طوفان‌ها می‌رقصند و یکی پس از دیگری روشن و خاموش شوند.
گزارش شاهدان عینی از فلاش‌های عجیب نور در بالای طوفان‌ها به صدها سال قبل بازمی‌گردد، اما سال ۱۹۸۹ بود که اولین تصویر از چنین رویدادی ثبت شد. محققان دانشگاه مینه سوتا (University of Minnesota) آمریکا مشغول آزمایش یک دوربین تلویزیونی شرایط نور کم برای ماموریت پرتاب حامل فضایی آینده بودند که به‌طور کاملا تصادفی، اولین شواهد معتبر از این پدیده را ثبت کردند. به گفته بورجو کوثر با وجود اینکه این یک دوربین با رزولوشن بالا یا ضبط سریع نبود، اما چون در زمان مناسب در جهت درست واقع بود، کل شبح را در میدان دید خود داشت.
با توجه به شکل خاص این رویدادهای گریزان که به موجودات افسانه‌ای پری‌مانند در فرهنگ عامه شباهت دارد، دانشمندان آن را شبح نامیده‌اند. این روند نام‌گذاری با کشف دیگر انواع TLEهم ادامه پیدا کرد و امروزه چنین پدیده‌هایی امروزه با نام‌های اِلف (ELVE)، هاله (Halos)، جت آبی (Blue Jets)، جت عظیم (Gigantic Jets) و غیره می‌شناسند.
درباره این رویدادها هنوز پرسش‌های زیادی بدون پاسخ باقی مانده است؛ مانند اینکه هر چند وقت یک بار روی می‌دهند و شکل آن‌ها بر چه اساس است؟ چگونه بر مدار الکتریکی سراسری سیاره زمین تاثیر می‌گذارند و سهم آن‌ها در انرژی در جو فوقانی زمین چیست؟ یا چگونه با امواج گرانشی برهم‌کنش دارند؟ پاسخ به این پرسش‌ها به پیشرفت‌های گسترده‌ای در علم جو فوقانی زمین می‌انجامد، اما این موضوع هم به مشارکت جمعی نیاز دارد.
جدیدترین پروژه علوم شهروندی ناسا
نخستین هدف پروژه اسپرایتکیولار ناسا ساخت یک پایگاه داده تصویری است. سخت‌ترین بخش کار این است که بدانید چه زمانی به چه منطقه‌ای باید نگاه کنید. بنابراین در وب‌سایت این پروژه با استفاده از اطلاعات شکارچیان اشباح باتجربه، راهنمایی‌های گسترده‌ای در این زمینه انجام شده است.
در همین رابطه بخوانید: صدای میدان مغناطیسی سیاره زمین را بشنوید
برای ثبت تصاویر توجه داشته باشید که بسیاری از دوربین‌های دیجیتال تک‌لنزی بازتابی (DSLR سرواژه Digital Single-Lens Reflex Camera) موجود در بازار برای گرفتن تصویر این اشباح مناسب هستند. برای نمونه دوربین‌های ارزان‌قیمت مانند دوربین دیجیتال نیکون D3000 یا کانن EOS 4000D هم می‌توانند یک گزینه ایده‌آل برای ثبت چنین رویدادهایی و مشارکت در این پروژه علمی باشند.
پس از تلاش خود در جریان یک طوفان، اگر فکر می‌کنید عکسی از یک اسپرایت یا TLE گرفته‌اید، می‌توانید با ایجاد یک حساب کاربری در وب‌سایت پروژه عکس و جرئیات آن شامل زمان و مکان را بارگذاری کنید. روشن است که برای آپلود عکس باید مالک آن باشید و همه حقوق آن متعلق به شما باشد.
تمام عکس‌های فرستاده‌شده توسط دانشمندان بررسی می‌شوند و در صورتی که عکس کاربران منجر به یک مطالعه یا کشف علمی شود، بسته به سطح مشارکت، نام عکاس به‌عنوان همکار مطالعه در مقاله‌ها ذکر خواهد شد.
در فازهای بعدی که برنامه‌ریزی آن‌ها در حال انجام است، ابزارهای بیشتر به کاربران امکان خواهد داد تا تصاویر خود را تجزیه‌وتحلیل کنند و بیشتر در روش علمی مشارکت داشته باشند.