هابل برای اولین بار یک سیاهچاله تنها را در راه شیری رصد کرد

تلسکوپ فضایی هابل برای اولین بار یک سیاهچاله تنها را در کهکشان راه شیری شناسایی کرد. در اعماق کهکشان راه شیری تعدادی سیاه‌چاله منزوی وجود دارند که به تنهایی و بدون وابستگی به هیچ ستاره یا سیاهچاله دیگری در فضا حرکت می‌کنند. شناسایی این پدیده‌های نادر کار بسیار دشواری است. این سیاهچاله سرگردان در فاصله تقریبا ۵ هزار سال نوری از ما در بازوی کمان-شاه‌تخته (Sagittarius-Carina Arm) راه شیری قرار دارد.

این سیاهچاله چگونه شناسایی شد؟

محققان با مشاهده انحراف نور ستارگان پشت این سیاهچاله توانسته‌اند وجود آن را تشخیص دهند؛ چون خود سیاهچاله‌ها نوری منتشر نمی‌کنند و شناسایی آن‌ها تنها از طریق اثری که بر نور بقیه پدیده‌ها می‌گذارند، ممکن است.

سیاهچاله چیست؟ مقاله ما را در این زمینه بخوانید و با شگفتی‌های این جرم مرموز آسمانی آشنا شوید.

پدیده مذکور موسوم به همگرایی گرانشی (Gravitational lens) زمانی اتفاق می‌افتد که یک شی آسمانی با جرم فوق‌العاده زیاد چنان گرانش عظیمی به وجود می‌آورد و نور ستارگان پشت خود را خم می‌کند. این اتفاق ظاهری شبیه عملکرد ذره‌بین دارد و باعث می‌شود نور برای یک مدت زمان کوتاه درخشان‌تر شود.

چون این همگرایی در اثر گرانش بسیار قوی مدت زمان زیادی طول کشیده، محققان معتقدند که مشاهده‌های آن‌ها مربوط به یک سیاهچاله بوده است. به‌ علاوه، هیچ تغییری در رنگ نور حاصل از ستاره‌های پس‌زمینه به وجود نیامد؛ در نتیجه این پدیده نمی‌توانست یک ستاره دیگر باشد.

دو تیمی که از موسسه علمی تلسکوپ فضایی (Stsci) و دانشگاه کالیفرنیا، برکلی (University of California, Berkeley) آمریکا روی این سیاهچاله تحقیق کرده‌اند، به نتایج متفاوتی درباره جرم پدیده مورد بحث دست یافته‌اند. یکی از تیم‌ها معتقد است سیاهچاله مذکور ۷ برابر خورشید جرم دارد، اما گروه دیگر این جرم را حدود ۱/۶ تا ۴/۴ برابر خورشید تخمین زده است.

سیاهچاله چگونه به وجود می‌آید؟

اکثر سیاهچاله‌ها به‌عنوان بخشی از یک سامانه دوتایی متشکل از یک سیاه‌چاله و یک ستاره، یا در نقاط شلوغ در مرکز کهکشان شناسایی می‌شوند. سیاهچاله‌ها زمانی به وجود می‌آیند که یک ستاره غول‌پیکر، با جرمی حداقل ۲۰ برابر خورشید، به‌ عنوان یک ابرنواختر منفجر می‌شود. ستاره مذکور در پی این رویداد هسته متراکمی به جا می‌گذارد که سیاهچاله را به وجود می‌آورد.

اگر انفجار ابرنواختری از تمامی جهات متقارن نباشد، نیروی انفجار می‌تواند هسته را به فضا پرتاب کند تا این سیاهچاله به‌صورت تکی در گستره هستی به حرکت ادامه دهد.