آیا در قمر مشتری حیات وجود دارد؟

دانشمندان به یافتههایی دست یافتهاند که نشان میدهد اکسیژن میتواند در تماس با آبهای زیرسطحی قمر اروپا (Europa) سیاره مشتری قرار بگیرد و عامل ایجاد حیات باشد. قمر اروپا همه عوامل مهم حیات یعنی اکسیژن، آب و مواد مغذی را دارد، اما مشکل این است که اکسیژن و آب در اروپا توسط یک صفحه ضخیم یخی از هم جدا میشوند.
در همین راستا تیمی به سرپرستی مارک هسه (Mark Hesse)، محقق دانشگاه آستین (University of Austin) آمریکا، شبیهسازیهایی را انجام دادهاند که نشان میدهد اکسیژن میتواند به پوسته یخی قمر اروپا نفوذ کند و به آب زیرین برسد.

جستجوی حیات در قمر اروپای سیاره مشتری
طبق تحقیقات این تیم، عوامل اکسیدکننده (Oxidants) میتوانند از طریق زهکشی ایجادشده توسط آبنمکهای نزدیک به سطح که همزمان با سطوح ناهموار تشکیل شدهاند، از درون پوسته یخی بگذرند. در سنگپوشه (Regolith) متخلخل اروپا حدود ۳.۷ در ۱۰ به توان ۱۴ تا ۵.۶ در ۱۰ به توان ۱۸ مول اکسیژن به دام افتاده است.
شبیهسازیهای مهاجرت مذاب (Melt Migration) و رفتار فاز یوتکتیک (Eutectic) نشان میدهد آبنمکها پیش از انجماد مجدد، تخلیه میشوند و تقریبا ۸۵ درصد از اکسیدانهای سطحی را در مقیاسهای زمانی ۲۰ هزار سال به اقیانوس زیرسطحی میرسانند.
در اصل این تیم ادعا میکند آبنمک میتواند گهگاه موجهایی از اکسیژن را از میان پهنه یخی عبور دهد تا بخش قابل توجهی از اکسیژن سطح اروپا به اقیانوس زیرسطحی برسد. حدسهای زیادی میتوان زد، اما اگر حق با دانشمندان باشد، اروپا برای وجود حیات فرازمینی گزینه بسیار خوبی است.
قمر اروپا یکچهارم سیاره زمین است؛ گمان میرود اقیانوسهای آن حداقل دو برابر بزرگتر و چندین برابر عمیقتر باشند و حتی تا هسته آن گسترش پیدا کنند. از نظر علمی این یک مزیت بزرگ محسوب میشود؛ زیرا بدین ترتیب باید مقدار زیادی مولکول زیر سطح قمر وجود داشته باشد تا به عنوان مواد مغذی بالقوه عمل کنند.
واکنشهای شیمیایی بیشماری که میتوانند در فضای میان هسته این قمر و اقیانوسهای آن روی دهند، یک بستر عالی برای شکلگیری حیات اولیه هستند.

ماموریت ناسا به سوی قمر اروپا
باید توجه داشت که این اقیانوسها دارای پوستهای محافظ هستند که میتواند تشعشعات مضر را از خود دور نگه دارد و در عین حال اکسیژن از درون آن بگذرد. بدین ترتیب بهنظر میرسد که تقریبا به طور قطعی باید نشانههایی از حیات را در این قمر پیدا کنیم، اما باید توجه داشت بازتولید آنچه در شبیهسازیها دیده میشود، در دنیای واقعی بسیار سختتر است.

برای اینکه وجود حیات در این قمر به صورت قطعی مشخص شود، در اولین قدم باید حداقل یک بار زیر سطح آن حفاری صورت بگیرد. در همین راستا ناسا قصد دارد در سال ۲۰۲۴ طی ماموریت اروپا کلیپر (Europa Clipper)، یک فضاپیما به این قمر بفرستد تا نقاطی را برای ماموریت حفاری احتمالی در آینده جستجو کند.