کشف حیات فرازمینی در گرو حل تناقض آسمان سرخ
محققان میگویند حل تناقض آسمان سرخ، مرکز توجه اخترزیستشناسی و جستوجو برای هوش فرازمینی خواهد بود و نشان میدهد کدام ستارهها ارزش کاوش دارند. تناقض آسمان سرخ به رابطه بین تعداد ستارههای رایج کوتوله سرخ در راه شیری و حیات وابسته به آنها اشاره میکند.
کوتولههای سرخ (کوتولههای M) با اختصاص تعداد ۷۵ درصد از کل ستارههای راه شیری به خود، فراوانترین آنها هستند. این ستارهها بهنسبت ستارههایی مثل خورشید (کوتوله زرد) سردترند و عمری طولانیتر دارند. براساس پیشبینیها، عمر خورشید به ۱۰ میلیارد سال میرسد، اما کوتولههای سرخ تا تریلیونها سال به حیاتشان ادامه میدهند.
از زمان بیگبنگ تاکنون، تنها ۱۳/۶ میلیارد سال از عمر جهان میگذرد؛ درنتیجه، هیچ کوتوله سرخی به پایان عمرش نرسیده است. از آنجا که کوتولههای سرخ فراوان و باثبات هستند، این فرض که سیاره ما در اطراف کوتوله سرخی قرار ندارد، شگفتانگیز است.
در همین رابطه بخوانید: کشف حیات فرازمینی تنها در ۲۰ ساعت توسط تلسکوپ فضایی جیمز وب
ستارههای کوتوله سرخ چشمانداز جذابی برای جستوجوی حیات فرازمینی فراهم میکنند. این ستارهها مانند ستارههای مشابه خورشید زیاد داغ نیستند؛ درنتیجه سیارههای فراخورشیدی در فاصله نزدیکتری از آنها قرار دارند و کشف و رصد این سیارهها آسانتر خواهد شد. ستارهشناسان تاکنون چند سیاره فراخورشیدی سنگی مثل زمین و زهره و مریخ را کشف کردهاند که در محدوده کمربند حیات ستارههای کوتوله سرخ قرار دارند. برخی از این سیارهها در فاصله نسبتا نزدیکی به ستاره خود واقع شدهاند. بهنظر میرسد برخی از ستارههای کوتوله سرخ میزبان حیات باشند.
دیوید کیپینگ (David Kipping)، ستارهشناس دانشگاه کلمبیا (Columbia University) آمریکا، در مقاله خود به چهار راهحل برای تناقض آسمان سرخ اشاره میکند که در اینجا به آنها اشاره میکنیم.
راهحل اول: نتیجه عجیب
اولین فرض این است که ما جایگاهی عجیب داریم. اگر نسبت حیات در اطراف هر دو نوع ستاره کوتولهسرخ و زرد یکسان باشد، زمین بازهم دورافتاده و شکلگیری ما در اطراف خورشید، تنها یک تصادف بوده که احتمال آن یک به صد است. بدینترتیب، تنشی با اصل کوپرنیکی بهوجود میآید که نشان میدهد هیچ ناظر برتری در جهان وجود ندارد و جایگاه همه یکسان است؛ اما دورافتادگی زمین حاکی از عجیببودن جایگاه آن است.
راهحل دوم: حیات زیر آسمان سرخ
بهعقیده کیپینگ، کوتولههای زرد قابلیت زیستپذیری بیشتری از کوتولههای سرخ دارند و احتمال شکلگیری حیات در اطراف کوتولههای سرخ ۱۰۰ مرتبه کمتر است. شواهد نظری زیادی برای پشتیبانی از این فرضیه وجود دارند. برای مثال، کوتولههای سرخ فعالیت زبانهای زیادی دارند و متلاطم هستند و سیارههایی مشابه مشتری را در اطراف خود ندارند.
کیپینگ میگوید: «مطابق بسیاری از پژوهشهای تئوری، احتمال شکلگیری حیات پیچیده در اطراف کوتولههای سرخ بهدلایلی مثل قفل جزرومدی و فروپاشی جوی و قرارگرفتن درمعرض فعالیتهای ستارهای و برخی موارد دیگر، کم است. برهمیناساس، دلایل تئوری خوبی برای تقویت راهحل دوم وجود دارند؛ گرچه تاکید میکنیم هنوز از نظر تجربی و رصدها نتایجی بهدست نیامدهاند.»
راهحل سوم: پنجرهای به حیات پیچیده
براساس این راهحل، حیات زمان کافی را برای رشد در اطراف کوتولهسرخ ندارد. این مسئله غیرمنطقی بهنظر میرسد؛ اما به قبل از شروع سوخت هیدروژنی ستاره مربوط است. در این مرحله، ستاره داغتر و درخشانتر است و برای ستارههای کوتولهسرخ نزدیک به یک میلیارد سال بهطول میانجامد. در طول این مدت، اثر گریز گلخانهای روی سیارههای سکونتپذیر احتمالی رخ میدهد؛ درنتیجه، فرصت ظهور زیست پیچیده روی سیارههای سنگی در اطراف ستارههای کوتولهزرد و سفید بسیار بیشتر از ستارههای کوتوله سرخ است.
در همین رابطه بخوانید: امیدواری به کشف حیات فرازمینی با رصد میدان مغناطیسی اطراف یک سیاره فراخورشیدی
راهحل چهارم: تعداد کم دنیاهای سرخ
گرچه نزدیک به ۱۶ درصد از کوتولههای سرخ سیارههای سنگی در کمربند حیات خود دارند، شاید این دنیاها بهقدری که فکر میکنیم، رایج نباشند. بررسیها کوتولههای کلانجرم را هدف قرار دادند، زیرا درخشانترند و بررسیشان آسانتر است؛ اما اگر سیاره سکونتپذیری در اطرافشان وجود نداشته باشد، چه میتوان گفت؟ کوتولههای سرخ کمجرم از فراوانترین نمونههای راه شیری هستند؛ اما احتمال وجود سیارههای سنگی در کمربند حیات این ستارهها ۱۰۰ برابر کمتر از کوتولههای زرد و سفید هستند.
کیپینگ میگوید: «حیات هوشمند نادرترین نوع حیات در کیهان است و معمولا در اطراف کوتولههای M و FGK رشد میکند؛ اما دنیاهای سکونتپذیر اطراف ستارههای کوتولهسرخ دو مرتبه کمتر از ستارههای FGK رایج هستند. میتوان گفت بسیاری از سیارههای متعادل هماندازه با زمین که در اطراف کوتولههای سرخ شناخته شدهاند، سکونتناپذیرند یا کوتولههای سرخ کمجرم از شرایط سکونتپذیری بیبهرهاند.»
ممکن است پاسخ در تمام این راهحلها باشد یا بشر خیلی زود به پاسخی قطعی برسد. با پیشرفت فناوری بهویژه رصد بهتر ستارههای کمجرم کوتوله سرخ و بررسی سیارههای اطراف آنها میتوان به پاسخهای قطعی رسید. اگر سیارههای سنگی را پیدا کنیم، میتوانیم نگاهی دقیقتر به قابلیت سکونتپذیریشان بیندازیم و نشان دهیم در محدوده کمربند حیات قرار دارند یا تحتتاثیر فرایندهای ستارهای قرار میگیرند یا خیر.