رصد اولین سیاره فراخورشیدی خارج از کهکشان راه شیری

اخترشناسان احتمالا برای اولین بار توانستهاند نشانههای یک سیاره فراخورشیدی خارج از کهکشان راه شیری را رصد کنند. این سیاره که در کهکشان مارپیچی مسیه-۵۱ (Messier 51 بهاختصار M51) واقع شده، در فاصله ۲۸ میلیون سال نوری از زمین قرار گرفته است و حول دو ستاره میچرخد.
کشف سیاره مذکور با بهرهگیری از تلسکوپ فضایی پرتوی ایکس چاندرا (Chandra) صورت گرفته است و میتواند بستر جدیدی برای رصد سیارههای فراخورشیدی در فواصل دوردست باشد. سیاره فراخورشیدی به سیارهای گفته میشود که خارج از منظومه شمسی واقع شده باشد. تاکنون بیش از ۴۸۰۰ سیاره فراخورشیدی کشف شدهاند که تمام آنها درون راه شیری قرار دارند.
اخترشناسان در پژوهش خود با استفاده از روش گذر موفق به کشف این سیاره فراخورشیدی شدند. در روش گذر حرکتهای سیاره در مقابل ستارهها بررسی میشود، زیرا این حرکتها دریافت نور ستاره را مختل میکند. آنها بهدنبال تغییر در روشنایی پرتوهای ایکس از سامانههای دوگانه (سامانههای شامل دو ستاره) رفتند؛ سامانههایی که معمولا حاوی یک ستاره نوترونی یا سیاهچالهاند که از ستاره مجاور خود گاز جذب میکنند.
سیاره فراخورشیدی خارج از کهکشان راه شیری
پژوهشگران سیاره فراخورشیدی مورد بحث را در سامانه دوگانهای بهنام M51-ULS-1 تشخیص دادند. گذر پرتوی ایکس در این اکتشاف حدود سه سال طول کشید و نشر این پرتو در نهایت به صفر رسید. محاسبات اخترشناسان حاکی از آن است که اندازه سیاره مذکور احتمالا در حد زحل بوده و در فاصلهای بهاندازه دو برابر فاصله زحل تا خورشید بهدور یک ستاره نوترونی یا یک سیاهچاله میچرخد.
رزان دی استفانو (Rosanne Di Stefano)، محقق مرکز اخترفیزیک هاروارد اسمیتسونین (Harvard–Smithsonian Center for Astrophysics) آمریکا، دراینباره میگوید: «ما میخواهیم با استفاده از طول موجهای پرتوی ایکس بهدنبال سایر سیارههای احتمالی بگردیم تا با این کار بستر کشف سیاره در سایر کهکشانها فراهم شود.»
البته باتوجهبه این مدار طولانی باید حدود ۷۰ سال صبر کرد تا سیاره یادشده دوباره از مقابل ستارهاش بگذرد و بتوان صحت این مشاهدهها را مورد تایید قرار داد. اگر سیارهای در این سامانه وجود داشته باشد، احتمالا از یک انفجار ابرنواختری سالم بیرون آمده که همان ستاره نوترونی یا سیاهچاله را بهوجود آورده است.