ماموریت تلسکوپ جدید ناسا برای کشف سیاره های قابل حیات
دانشمندان همچنان نتوانستهاند در ورای سیاره زمین حیات پیدا کنند. این در حالی است که کاوش در سیاراتی که به دور ستارههایی غیر از خورشید میچرخند و به آنها سیارههای فراخورشید اتلاق میشود، بهتازگی آغازشده است و امیدوارند که در آنها بتوانند آثاری از حیات پیدا کنند.
دانشمندان به لطف نصب تس (Tess)، تلسکوپ جدید فضایی ناسا اولین سیاره فراخورشید دارای جو را که مبین وجود حیات است، در سال ۲۰۱۸ کشف خواهند کرد. این تلسکوپ قرار است طبق برنامهریزیهای صورت گرفته، طی مأموریتی دوساله کاوش بیش از ۲۰۰ هزار عدد از نزدیکترین و نورانیترین ستارهها را آغاز کند.
در این کاوشها، تس (Tess) به دنبال کاهش درخشندگی ستارههاست که به دلیل جابهجایی از یک یا چند سیاره رخ میدهد. اما بسیاری از سیارهها در مداری هستند که هرگز بین ما و ستارهها قرار نمیگیرند.
برای تشخیص این مسئله باید به دنبال سه مورد بود: «نور منعکسشده از جو سیاره فراخورشید، کشش گرانشی که این سیاره روی ستارههایش دارد، و عدسیهای گرانشی و خم شدن مسیر نور با شیئی عظیم طبق آنها انیشتین پیشبینی کرده بود.»
اگر سیاره فراخورشید بهاندازه کافی بزرگ و دور از ستارهاش باشد، میتوان نور ستاره را که از جو سیاره منعکس میشود، مشاهده کرد. تمام سیارهها فارغ از اندازه آنها، نوعی تغییر گرانشی در ستارههای خود اعمال میکنند و میتوان زمانی که ستاره به دوردست حرکت کرده و سپس به ما نزدیک میشود، از طریق تغییر نور به رنگ قرمز یا آبی در طیف بصری، نحوه حرکت آن را به سمت هر سیاره میزبان شناسایی کرد.
عدسی گرانشی به ما امکان میدهد که حضور سیاره فراخورشید را با روشن شدن لحظهای ستارههای دورتر مشخص کرد. ترکیب تمام این چهار روش به این معناست که ما ابزار قدرتمندی برای شناسایی سیارههای فراخورشید در محدوده وسیعی از زوایای قابلمشاهده از منظومه شمسی در اختیارداریم.
اما شناسایی یک سیاره فراخورشید تنها بخشی از جریان کشف سیارههای دارای حیات را نشان میدهد. ما باید بدانیم که آیا جو این سیاره حاوی اکسیژن مولکولی و سایر گازهای بیانگر حیات هستند یا خیر.
دانشمندان با استفاده از روش طیفسنجی برای تجزیهوتحلیل ترکیبات شیمیایی جو، قادرند وجود اکسیژن را در قالب اوزون جستوجو کنند و اینزمانی است که سیاره فراخورشید از جلوی ستاره میزبان عبور میکند. در این نقطه، نور ستاره از جو میگذرد و درخششی را در محیط اطراف آن ایجاد میکند.
اگر طیفسنجی وجود اکسیژن، دیاکسید کربن و آب را تشخیص دهد و سیاره بهعنوان منطقه قابل سکونت تلقی شود، به این معناست که سطح آن نه داغ است و نه سرد؛ بنابراین میتوان به امکان حیات روی این سیاره فراخورشید امید بست.
تأیید اولین سیاره فراخورشید به سال ۱۹۹۲ برمیگردد. از آن زمان به بعد، کشف ۳۶۳۹ سیاره فراخورشیدی تائید شده است که بسیاری از آنها توسط تلسکوپهای هابل، اسپیتزر و کپلر شناساییشدهاند.
ناسا در ماه مه ۲۰۱۶ اعلام کرد که از ۱۲۸۴ سیاره فراخورشیدی کشفشده توسط تلسکوپ کپلر، حدود ۵۵۰ سیاره جزء سیارههای صخرهای هستند. از این تعداد، ۹ سیاره به دور ستارههای خود در منطقهای قابل سکونت میچرخند. باوجوداین، هیچ سیاره صخرهای تاکنون یافت نشده که در منطقه قابل سکونت واقعشده باشد و دارای جوی حاوی اکسیژن مولکولی، دیاکسید کربن و بخارآب باشد.
حدود ۱۰۰ میلیارد ستاره در منظومه شمسی ما وجود دارد و بهطور تقریبی ۱٫۶ سیاره به ازای هر ستاره تاکنون مشاهدهشده است که میتوان تخمین زد که بیش از ۱۰ میلیارد سیاره شبیه زمین وجود داشته باشد.