مرگ زمین، خورشید و حیات چگونه است؟

خورشید حدود ۵/۵ میلیارد سال آینده به مراحل پایانی زندگی خود می‌رسد و در این هنگام قطعا سیاره زمین نیز با مرگ مواجه خواهد شد. سرنوشت سیاره‌های منظومه شمسی به‌ خصوص کره زمین و حیات آن با سرنوشت ستاره این منظومه یعنی خورشید، گره خورده است. برای بررسی بیشتر سرنوشت زمین و حیات موجود در این سیاره با محسن منتظری، منجم و ستاره‌شناس، ادامه مطلب را بخوانید.

تشکیل زمین

• سیاره زمین چگونه شکل گرفت؟

سیاره زمین از بقایای ابرنواختری شکل گرفته است که می‌توان گفت کل منظومه‌ شمسی را تشکیل داده است. در واقع پس از شکل‌گیری زمین توسط بقایای ستاره ابرنواختری، سیاره زمین سرد شد و شکل کروی خود را به‌ دست آورد. سپس کره ماه نیز توسط برخورد دنباله‌داری از این سیاره جدا شد و به موجب این اتفاق اقیانوس آرام شکل گرفت.

در همین رابطه بخوانید: صدای میدان مغناطیسی سیاره زمین را بشنوید

نهایتا ماه در نقطه فعلی خود مستقر و زمین نیز به مرور زمان سردتر شد؛ تا اینکه پس از ۴ میلیارد سال حیات در این سیاره شکل گرفت و با گذشت زمان، فرآیند تکامل حیات ادامه داشت. در این شرایط با سیاره زمین با وقایع مختلفی مانند عصر یخبندان و عصر دایناسورها مواجه شد تا اینکه در نهایت به حیات انسان‌ها رسید.

سرنوشت خورشید، زمین و منظومه شمسی

• سرنوشت خورشید در آینده چگونه خواهد بود؟

طبق پیش‌بینی‌های انجام شده خورشید طی ۵/۵ میلیارد سال آینده تبدیل به غول سرخ می‌شود. در این هنگام نیروی هسته‌ای درون ستاره که منجر به تبدیل هیدروژن به هلیم می‌شود نسبت به نیروی گرانش کمتر می‌گردد و عملا گرانش بر این نیرو غلبه می‌کند.

پس از این اتفاق سطح ستاره به صورت ناگهانی تا حد بسیاری متراکم و چگال می‌شود و به موجب این مسئله اتم‌های هیدروژن باقی‌مانده با قدرت‌های انفجاری برخوردها و هم‌جوشی‌های ناگهانی خواهند داشت که در ادامه منجر به انفجار ستاره می‌شود.

در همین رابطه بخوانید: نزدیک‌ترین تصاویر از خورشید را ببینید

• انفجار ستاره منظومه‌ شمسی چه تاثیری بر سیاره زمین خواهد داشت؟

انفجار خورشید باعث می‌گردد که این ستاره تبدیل به غول سرخ شود. در این هنگام هر چه مقدار انرژی ستاره کم‌تر باشد، رنگ ستاره قرمزتر خواهد شد. در نتیجه حجم خورشید نیز بسیار افزایش می‌یابد؛ البته چگالی خورشید پس از افزایش حجم کاهش می‌یابد.

در این هنگام خورشید چندین مرتبه باز و بسته می‌شود که این فرآیند به نسبت عمر خورشید مانند نفس کشیدن خواهد بود و عملا منجر به از بین رفتن سیاره عطارد و زهره می‌شود. پس از این اتفاق به مرور زمان سیاره زمین نیز جذب خورشید شده و از بین می‌رود.

• فرآیند مرگ زمین چگونه خواهد بود؟

هنگامی که زمین جذب خورشید شود ابتدا تمام اقیانوس‌ها تبخیر می‌گردند. در واقع با گذشت چند میلیارد سال دمای زمین به قدری افزایش می‌یابد که تمام موجودات زنده از بین می‌روند و دیگر جوی در این سیاره باقی نمی‌ماند. سپس سیاره زمین در یک مدار حلزونی‌ شکل داخل خورشید فرورفته و از بین می‌رود. در این شرایط تنها مکان مناسب زندگی و تداوم حیات انسان‌ها، کمربند حیات اطراف سیاره زحل است.

حیات زمین و جو آن

• آیا حیات سیاره زمین نیز تا هنگام مرگ خورشید پایدار خواهد بود؟

خیر. درواقع زمین می‌تواند نهایتا تا هنگام مرگ خورشید حیات را در خود نگه‌ دارد، اما سرنوشت حیات کاملا با مرگ و پایان زندگی سیاره زمین از یکدیگر جدا است.

در واقع سرنوشت زمین ارتباطی با سرنوشت حیات آن ندارد، زیرا ممکن است حیات موجود در سیاره زمین طی رخدادهای متفاوتی از جمله برخورد سیارک‌ها، دنباله‌دارهای متعدد، طوفان‌های خورشید مهلک، شکل‌گیری جنگ‌های اتمی جهانی، افزایش حجم آب اقیانوس‌ها و غرق‌شدن تمام خشکی‌ها، گلخانه‌ای‌ شدن یا فراگیری ویروس‌های مرگ‌آور، زودتر از مرگ زمین از بین برود.

درواقع طی سال‌های آینده عوامل متعددی وجود دارد که می‌توان حیات موجود در سیاره زمین را زودتر از نابودی سیاره از بین ببرد، اما به طور کلی سیاره زمین تا ۵/۵ میلیارد سال آینده وجود خواهد داشت و با تلاطم‌های بسیاری می‌تواند به حیات خود نیز ادامه دهد.

• سرنوشت جو زمین در این شرایط چگونه خواهد بود؟

اگر بخواهیم سرنوشت جو زمین را مورد بررسی قرار دهیم، باید بگوییم که این مبحث نیز سرنوشت مجزایی نسبت به حیات و مرگ زمین خواهد داشت. در واقع سرنوشت جو زمین وابسته به انرژی و گرمایی است که سیاره زمین خواهد داشت. به طور مثال ممکن است فعالیت‌های انسان، تبخیر آب و ارسال گازهای سنگین به جو این ناحیه از زمین را تحت تاثیر قرار دهد.

• جذب گازهای سنگین توسط جو چه تبعاتی برای زمین خواهد داشت؟

اگر جو زمین گازهای سنگین را جذب کند، می‌تواند شرایط گلخانه‌ای را برای سیاره زمین به‌ وجود آورده و در ادامه به‌ صورت تصاعدی دمای این سیاره افزایش می‌یابد. در این شرایط یخ‌های قطبی آب شده و تمام سیاره زمین تبدیل به اقیانوسی پهناور می‌شود؛ بنابراین حیات در سیاره زمین نیز در آینده محدود به حیات زیرآبی می‌گردد که البته این حیات نیز محدود به مناطق خاصی از کره زمین مانند قطب خواهد شد.

به مرور زمان و با افزایش دمای سیاره زمین، اقیانوس پهناور نیز تبخیر می‌گردد و تنها کره‌ای سنگی از سیاره زمین باقی می‌ماند. البته اخیرا مبحثی تحت عنوان وجود دریاچه‌های آبی زیر زمین نیز مورد بررسی قرار گرفته، اما چون در این مناطق نیز دمای آب بسیار زیاد است، تنها موجودات تک سلولی می‌توانند در این شرایط زندگی کنند.