از ظرفیت بالای گردشگری نجوم غافل نشویم
ایران با بهرهمندی از مناطق کم نظیری مانند تپههای مریخی دامغان، کویر مرنجاب، پارک ملی کویر ایران و دره ستارگان در جزیره قشم، از پتانسیل بسیار بالایی برای فعالیت در حوزه گردشگری نجوم برخوردار است.
مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی ایران در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «یکی از حوزههای مناسب برای سرمایهگذاری بخش خصوصی در زیست بوم فضایی و با هدف تکمیل زنجیره ارزش این حوزه، ایجاد پارکهای گردشگری فضایی، پارک نجوم و یا ایجاد مکانهای شبیهساز خلا است.»
وی تأکید کرد: «ظرفیتهای جغرافیایی بسیار ارزشمندی در کشور و به ویژه در مناطق کویری برای رصد ستارگان و اجرام آسمانی مانند تپههای مریخی دامغان، دشت کویر، منطقه گندم بریان کرمان وجود دارد که مکانهایی بکر و قابل ارتقاء بوده و قابلیت سرمایه گذاری و جذب گردشگر را دارا هستند.»
مریخ ایران کجا قرار دارد؟
تپههای مریخی دامغان در نزدیکی روستای رشم در ۱۳۰ کیلومتری جنوب شهرستان دامغان قرار گرفته است. این تپهها به دلیل شباهت بسیار زیاد آنها به سطح سیاره مریخ، تپههای مریخی نام گرفتهاند.
بهمن ماه سال ۹۴، الکساندر لازوتکین (Aleksandr Lazutkin) فضانورد روس در سفر به ایران، از تپههای مریخی دامغان بازدید کرد؛ در جریان این سفر، طرح احداث کمپ تحقیقاتی و گردشگری شبیهسازی مأموریتهای مریخ مورد بررسی قرار گرفت.
نگاهی به برنامههای شبیهسازی سفر به مریخ
شبیهسازی سفر به مریخ در نقاط مختلف جهان برگزار شده یا درحال برنامهریزی برای برگزاری است. ایستگاه تحقیقاتی بیابانی مریخ (MDRS) پایگاهی در منطقه Hanksville در صحرای یوتا و محل اجرای مأموریت شبیهسازی مریخ در اسفند ۹۱ بود. هدف از این مأموریت ،بررسی امکان حضور انسان بر سطح سیاره سرخ با استفاده از موقعیت خاص بیابانی این منطقه و مشابهت نسبی با شرایط جغرافیایی مریخ عنوان شد.
برنامه مارس ۲۰۱۳ (MARS 2013) بزرگترین و دقیقترین مأموریت شبیهسازی سفر به مریخ بود که با مشارکت محققان ناسا (NASA) و آژانس فضایی اروپا (ESA) در دی ۹۱ برگزار شد.
برنامه های گردشگری – فضایی در حاشیه خلیج فارس
دبی، یکی از هقت شیخ نشین امارات متحده عربی با ۱ میلیون و ۷۰۰هزار نفر جمعیت، در سال ۲۰۱۷ موفق به جذب ۱۵.۸ میلیون گردشگر خارجی شد. هدف ۲۰۲۰ دبی (Dubai’s Tourism Vision for 2020)، جذب ۲ میلیون گردشگر خارجی است و با روندی که این شیخ نشین در پیش گرفته است، تحقق این هدف دور از انتظار نیست.
امارات متحده عربی که از منابع مالی کافی برخوردار است، تلاش میکند از قدرت پول برای نفوذ به فضا نیز استفاده کند. این کشور قصد دارد در قالب طرح مأموریت امارات مریخی (Emirates Mars Mission) و همزمان با پنجاهمین سالگرد پایه گذاری این کشور، سال ۲۰۲۱ میلادی فضاپیمایی را بر سطح مریخ فرود بیاورد.
زندگی در مریخ چگونه خواهد بود؟
این پرسشی است که امارات متحده عربی قصد دارد با اجرای پروژه شبیه سازی محیط مریخ به آن پاسخ دهد. این پروژه جاهطلبانه ۱۴۰ میلیون دلاری که با نام شهر مریخی (Mars Space City -MSC یا Mars Scientific City ) شناخته میشود، شبیهسازی شرایط مریخ بر روی زمین است.
این پروژه شامل سازههای گنبدی شکلی است که توسط یک معمار دانمارکی طراحی شدهاند. این گنبدها، آزمایشگاههایی برای بررسی و شبیه سازی شرایط تولید آب، انرژی و غذا مشابه مریخ خواهند بود. این پروژه، تلاش برای کمک به ساخت نخستین مستعمره بین المللی بر سطح مریخ تا سال ۲۱۱۷ (حدود یکصد سال آینده) است.
زندگی در مریخ را در ایران تجربه کنیم
سیروس برزو، روزنامه نگار علمی حوزه کیهان نوردی، بازدید از تپههای مریخی دامغان را از اهداف اصلی سفر الکساندر لازوتکین، فضانورد سابق روسیه به ایران عنوان کرد و گفت: «تپههای مریخی دامغان که شباهت زیادی به سیاره سرخ دارند، ارزش توریستی و تبلیغاتی بسیار بالایی داشته و نه فقط محل مناسبی جهت راهاندازی کمپ تحقیقاتی برای شبیهسازی و تمرین کاوشهای آینده انسان در مریخ، بلکه فرصتی طلایی و استثنایی در زمینه توریسم نیز به شمار می رود.»
به گفته بروز، تپههای مریخی دامغان در صورت معرفی مناسب، زمینه بسیار خوبی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی و احداث کمپهای تحقیقاتی دارد.
محمود خوشنویسان، مدیر انجمن علوم و ستارهشناسی استان سمنان نیز با تأکید بر شباهت تپههای مریخی به لحاظ رنگ و شکل عوارض طبیعی با تصاویر گرفته شده از سیاره مریخ، این منطقه را شبیهترین نقطه کره زمین به مریخ توصیف کرد.
ظرفیت بالای ایران در حوزه گردشگری نجوم
دکتر منوچهر جهانیان، رئیس دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ با اشاره به فعالیت رصدخانه مراغه به عنوان یکی از مراکز علم ستارهشناسی جهان و دانشمندان بزرگی مثل خواجه نصیر، ابوریحان بیرونی، خیام تأکید کرد: «دانش ستارهشناسی در کشور ما از یک ریشه و دوام و پایداری برخوردار است و میتوانیم با یک برنامهریزی مناسب، مناطقی مانند کویر دامغان، کویر مرنجاب، پارک ملی کویر ایران، استان خراسان جنوبی، استان سیستان و مناطق کویری آن، رصدخانه مراغه، و دره ستارگان در جزیره قشم را که برای توسعه گردشگری نجوم بینظیر است، به تجهیزات رصدی و امکانات اقامتی مناسب تجهیز کرده و تورهای علمی در این مناطق برگزار کنیم.»
دکتر جهانیان خاطر نشان کرد: «با فراهم کردن زیرساختهای لازم، میتوانیم به جذب گردشگران خارجی علاقه مند به حوزه گردشگری نجوم بپردازیم. دانشگاه علم و فرهنگ نیز این آمادگی را دارد که دورههای تربیت راهنمایان تخصصی نجوم راه اندازی کند.»
رییس دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ تأکید کرد: «ایران به لحاظ جاذبههای تاریخی، فرهنگی، مذهبی و طبیعی، از توانمندیهای بالقوهای برخوردار است که باید بالفعل شوند. در بحث اقتصاد مقاومتی، صنعت گردشگری یکی از مولفههای جایگزین نفت محسوب شده و میتوانیم از طریق بازاریابی علمی و تخصصی، معرفی ظرفیتها و توانمندیها درعرصه داخلی و بینالمللی، توسعه گردشگری در مناطق دور از مرکز، محروم یا کمتر شناخته شده، و مهیا کردن زمینه ورود گردشگران خارجی، به توسعه، رشد و شکوفایی مناطق مختلف کشور کمک کنیم.»