نگرانی اروپا از سلطه اسپیسایکس بر بازار پرتابهای فضایی
بنابر گزارش روزنامه فیگاروی (Figaro newspaper) پاریس، وزرای اروپایی بهشدت نگران کاهش مزیت رقابتی حاملهای فضایی نسل جدید آژانس فضایی اروپا (ESA) درمقابل حاملهای شرکت اسپیسایکس (SpaceX) هستند. آژانس فضایی اروپا درحال برنامهریزی برای حمل و نقل فضایی از سال ۲۰۳۰ به بعد است و بدینمنظور به هرکدام از سه شرکت اروپایی آریانگروپ (ArianeGroup) ، آویو (Avio) و راکت فکتوری آگسبورگ (Rocket Factory Augsburg) مبلغ ۶۰۰ هزار دلار بودجه اعطا کرده است.
بهگفته دانیل نوینشواندر (Daniel Neuenschwander)، مدیر واحد حملونقل ESA، برنامه جدید این سازمان به اروپا کمک خواهد کرد تا درک بهتری از آینده پرتابهای فضایی داشته و برای آن آماده شود. نوینشواندر ادامه داد: «این برنامه پایههایی را بنیان میگذارد که به ما امکان میدهند تا آینده را فراتر از حاملهای آریان-۶ (Ariane-6) و وگا-سی (Vega-C) ببینیم. مطالعات این طرحهای مفهومی دربردارنده خدماتی خواهد بود که نیازهای آینده برنامههای فضایی اروپا را اولویتبندی میکنند و درعینحال امکان رفع نیازهای بازار جهانی را نیز به ما میدهند.»
مفهوم صحبتهای نوینشواندر این است که نسل بعدی حاملهای اروپایی ازجمله آریان-۶ و وگا-سی نیازهای فضایی این قاره را برآورده خواهند کرد. هر دوی این حاملها بر اساس بوسترهای نسل پیشین تکامل یافتهاند. بااینحال، صحبتهای نوینشواندر نشان میدهد اروپا بهطور فزاینده نگران آن است که این دو حامل در بازار پرتابهای فضایی در آینده نزدیک قادر به رقابت با نمونههای مشابه خود نباشند. این نگرانی مسئلهای مهم بهشمار میآید؛ زیرا درحالیکه کشورهای عضو ESA هزینه ساخت حاملها را پس از رسیدن به وضعیت عملیاتی پرداخت میکنند، انتظار میرود این سازمان با تامین هزینههای خود ازطریق جذب پرتابهای تجاری خودکفا شود.
وزرای اقتصاد فرانسه و ایتالیا نیز هماکنون بدین نتیجه رسیدهاند که از زمان طراحی حاملهای آریان-۶ و وگا-سی در سال ۲۰۱۴، بازار پرتاب بهنحو چشمگیری تغییر کرده است و دلیل اصلی کاهش رقابتپذیری ظهور اسپیسایکس است. این شرکت بهلطف حامل چندبارمصرف و ارزانقیمت فالکون-۹ (Falcon-9) موفق شده است هزینه پرتاب ماهوارههای تجاری بزرگی را که میتوانند با آریان-۶ به فضا ارسال شوند، بهشدت پایین آورد. حاملهای خانواده آریان زمانی نقشی برجسته در پرتاب ماهوارههای مخصوص مدار ژئو ایفا میکردند؛ اما از سال ۲۰۱۴ تاکنون سهم مهمی از بازار را ازدست دادهاند. علاوهبراین، اسپیسایکس بهدلیلی امکان پرتاب تعداد زیادی ماهواره به وسیله فالکون-۹ به تهدیدی جدی برای وگا-سی تبدیل شده است که یک حامل سبک با ظرفیت حمل تقریبا ۱.۵ تن محموله به مدار قطبی زمین محسوب میشود.
اروپا در سایر زمینههای مهم نیز از اسپیسایکس عقب مانده است. اسپیسایکس بهدلیل همکاریاش با ناسا، اکنون میتواند فضانوردان را به فضا بفرستد. اخیرا توماس پسکه (Thomas Pesquet)، فضانورد فرانسوی، بههمراه سه فضانورد دیگر با کپسول کرو دراگون (Crew Dragon) به فضا سفر کردند. پسکه احتمالا اولین فضانورد اروپایی از بین چندین اروپایی دیگر است که با فضاپیمای اسپیسایکس به فضا رسید. اروپا همچنین درحالحاضر نه در زمینه ساخت سالانه صدها ماهواره و نه مقرونبهصرفه بودن، هیچ پاسخی برای ابرمنظومه استارلینک (Starlink) اسپیسایکس ندارد.
بهدلایلی که گفته شد، وزرای فرانسه و ایتالیا اکنون خواستار آن هستند که اروپا پاسخی فناورانه بهظهور اسپیسایکس بدهد، اما مشخص نیست این پاسخ در چه قالبی خواهد بود یا کشورهای اروپایی با چه سرعتی توان پاسخگویی به تهدید رقیب آمریکایی را دارند. علاوهبراین، هر نوع برنامهای ازنظر سیاسی پیچیده خواهد بود؛ زیرا برنامه حاملهای آریان در فرانسه ریشه دارد؛ درحالیکه حاملهای وگا از ایتالیا منشا میگیرند. آلمان نیز با وجود اینکه در دوران عضویت در اتحادیه اروپا هیچ سابقهای از داشتن حاملهای فضایی اختصاصی ندارد، اکنون دارای چند شرکت ازجمله راکت فکتوری آگسبورگ است که در حال توسعه حاملهای فضایی کوچک هستند. البته شاید آلمان بهجای رویکردی بنیادی در حوزه حاملهای کوچک بهدنبال رقابت تجاری است.