دانشمندان ادغام کهکشان‌ها را به عنوان عامل اصلی ایجاد اختروش‌ها (Quasar)، درخشان‌ترین اجرام کیهانی، معرفی کردند. آن‌ها از ۶۰ سال پیش یعنی زمان شناسایی این اجرام، نتوانسته بودند توضیحی در رابطه با نحوه شکل‌گیری آن‌ها ارائه دهند.
اختروش یک هسته فعال به شدت نورانی و دوردست بوده که وابسته به یک کهکشان جوان است. اختروش‌ها می‌توانند انرژی معادل چند تریلیون ستاره را در فضایی به ابعاد منظومه شمسی جا دهند و همین نیز باعث شده که درخشان‌ترین و قوی‌ترین اجرام آسمانی جهان نام گیرند.
در حال حاضر بیش از ۱۰۰ هزار اختروش در جهان شناسایی شده است، اما چون فاصله بسیار زیادی با زمین دارند، بررسی آن‌ها کار آسانی نیست و نحوه شکل‌گیری این اجرام همواره برای محققان سوال بود. البته پیش‌تر نیز برخی دانشمندان ادغام کهکشان‌ها را به عنوان عامل پنهان شکل‌گیری احتروش‌ها معرفی کرده بودند، اما اثبات نشده بود.
اکنون پژوهشگران دانشگاه‌های شفیلد (University of Sheffield) و هرتفوردشایر (University of Hertfordshire) انگلستان مدارک محکمی در این رابطه ارائه داده‌اند. آن‌ها با استفاده از داده‌های گروه تلسکوپ‌های آیزاک نیوتن (ING) در اسپانیا ۴۸ کهکشان دارای اختروش و ۱۰۰ کهکشان بدون اختروش را بررسی کردند.
در همین رابطه بخوانید: تصویر تلسکوپ هابل از یک اختروش
تشکیل اختروش‌ها
مشاهده‌ها نشان داد که کهکشان‌های دارای اختروش تا سه برابر بیش از همتایان خود یا در حال تعامل با دیگر کهکشان‌ها بوده و یا به طور فعال در حال ادغام در آن‌ها هستند.
اکثر کهکشان‌ها یک سیاهچاله کلان‌جرم را در مرکز خود دارند. اگر این سیاهچاله فعال باشد که یعنی مقدار فوق‌العاده زیادی از گاز را به درون خود بکشد، هسته کهکشانی فعال نامیده می‌شود؛ هرچند پیش از اینکه گاز به صورت کامل توسط سیاهچاله بلعیده شود، به لطف جاذبه زیاد سیاهچاله به سرعت فوق‌العاده بالایی می‌رسد.
تعامل گاز با دیسک برافزایشی (Accretion Disk) اطراف سیاهچاله باعث پرتاب پرتوهای قدرتمندی به دیگر مناطق کیهان می‌شود. به همین خاطر سیاهچاله‌های کلان‌جرم مرکز کهکشان‌ها بسیار درخشان هستند. البته این فرآیند در رابطه با درخشان‌ترین جرم آسمانی جهان در مقیاس بسیار بزرگی انجام می‌شود.
اگرچه سیاهچاله‌های کلان‌جرم حجم بسیار زیادی از گاز را می‌بلعند، حجم فوق‌العاده بیشتری از گاز موجود در کهکشان در منطقه‌ای بسیار دورتر و خارج از دسترس سیاهچاله غول‌‌پیکر قرار گرفته است. حال وقتی دو کهکشان با همدیگر ادغام می‌شوند، به سبب تغییرات ایجاد‌شده حجم زیادی از این گاز به سمت سیاهچاله مرکزی می‌رود. بدین ترتیب سیاهچاله دریافتی بسیار بیشتری خواهد داشت و اختروش شکل می‌گیرد. نور اختروش‌ها حتی از کهکشان میزبان نیز بیشتر می‌شود.
باید توجه داشت از آنجایی که اختروش‌ها در نتیجه مصرف مقدار زیادی از گاز کهکشان ایجاد می‌شوند، گاز زیادی برای شکل‌گیری ستاره‌های جدید باقی نخواهد ماند. بدین ترتیب پس از یک آشوب وحشتناک، شاهد آرامشی چند میلیارد ساله خواهیم بود.
در همین رابطه بخوانید: جیمز وب کهکشان‌هایی رصد کرد که نبايد وجود داشته باشند!
برخورد کهکشان‌های راه شیری و آندرومدا
اختروش‌ها نقش مهمی در درک بشر از تاریخچه جهان و همچنین آینده کهکشان راه شیری ایفا می‌کنند. چون در حال حاضر دو کهکشان راه شیری و آندرومدا (Andromeda) در حال نزدیک‌شدن به یکدیگر هستند. این دو کهکشان حدود ۴.۵ میلیارد سال دیگر با هم ادغام می‌شوند.
اگر نتایج این پژوهش کاملا درست باشد، این احتمال وجود دارد که سیاهچاله کلان‌جرم مرکزی کهکشان راه شیری به نام کمان ای* (*Sagittarius A) در طول این ادغام کهکشانی به یک اختروش تبدیل شود.
جالب است بدانید که در آن زمان هیچ خبری از زمین نخواهد بود. چون ۴.۵ میلیارد سال دیگر خورشید وارد دوره غول سرخ شده است. در این دوره خورشید تمامی هیدروژن خود را از دست خواهد داد و مرزهایش چندین بار گسترش پیدا می‌کنند. شرایط به نحوی خواهد شد که سیاره‌هایی همچون عطارد، زهره، زمین و حتی شاید مریخ توسط خورشید بلعیده شوند. البته این تنها پایان فیزیکی زمین است و پایان حیات بسیار زودتر یعنی ۱ میلیارد سال دیگر رخ می‌دهد.
تا آن زمان دمای خورشید چندین درجه افزایش خواهد یافت و تمامی اقیانوس‌ها بخار می‌شوند. در واقع آب نمی‌تواند به صورت مایع روی کره زمین شکل بگیرد و همین موضوع به معنی پایان حیات برای اکثر موجودات خواهد بود. اگر بتوانیم تا آن زمان یک سیاره قابل سکونت در منطقه‌ای بسیار دور برای خود پیدا کرده و تمدن انسان‌ها را نجات دهیم، خواهیم توانست درخشان‌ترین جرم آسمانی جهان را در کهکشان راه شیری مشاهده کنیم.
تاریخچه حضور فعال انسان در فضا حتی به ۱۰۰ سال نیز نمی‌رسد و در همین مدت کوتاه کاوشگرهای مختلفی به سیاره‌های اطراف ارسال شده‌اند و تلسکوپ‌های فضایی توانسته‌اند اطلاعات جذابی را ارائه کنند. همچنین در حال حاضر ناسا با همکاری چند سازمان فضایی دیگر در حال پیگیری ماموریت‌های آرتمیس (Artemis) است که می‌تواند گام بزرگی برای سفر به سیاره‌های دیگر و کاوش در اعماق فضا باشد.
بدین ترتیب اگر تمدن انسان‌ها به دلایل مختلف تا یک میلیارد سال دیگر از بین نرود، پیدا کردن خانه‌ای جدید تقریبا قطعی جلوه می‌کند و این احتمال وجود دارد که بتوان درخشان‌ترین جرم آسمانی جهان را از فاصله‌ای نسبتا نزدیک مشاهده کرد!
