آیا زحل در شکلگیری قمرهای مشتری نقش داشته است؟

پژوهشگران فرانسوی ادعا کردهاند شاید سیاره زحل، یکی از دلایل اساسی تولد قمرهای مشتری و شکلگیری آنها بوده باشد.
به گفته پژوهشگران، شاید این بررسی، موضوع قمرهای غولپیکر و احتمالاً قابل سکونت اطراف سیارههای بیگانه را مشخص کند.
چهار قمر بزرگ مشتری یعنی آیو (Io)، اروپا (Europa)، گانیمد (Ganymede) و کالیستو (Callisto) که به قمرهای گالیلهای (Galilean moons) مشهور هستند، پس از اینکه گالیلئو گالیله (Galileo Galilei) در سال ۱۶۱۰ آنها را کشف کرد، نامگذاری شدند. همه این قمرها، از سیاره پلوتو بزرگتر هستند و گانیمد، بزرگترین قمر در منظومه شمسی، حتی از سیاره عطارد هم بزرگتر است.
بررسیهای پیشین، نشان داده بودند که گانیمد و کالیستو، در زیرپوسته یخی خود، اقیانوسهایی را جایدادهاند. ازآنجاکه زندگی فقط در مکانهایی است که در آنها آب وجود دارد، این ادعا، احتمال قابل سکونت بودن قمرها را پدید آورد و دانشمندان را بر آن داشت تا به قابل سکونت بودن قمرهای خارج از منظومه شمسی فکر کنند. درهرحال، آنچه در مورد این موضوع، ناشناخته باقی ماند، چگونگی شکلگیری قمرها در داخل و یا خارج از منظومه شمسی است.
بر اساس پژوهشهای گذشته، قمرهای گالیلهای، از مادهای تشکیلشدهاند که در طول آخرین مراحل شکلگیری مشتری، این سیاره غولپیکر را احاطه کرده بود؛ اما محل شکلگیری این ماده و چگونگی احاطه مشتری توسط آن، نامشخص است.
درهرحال، این پژوهشها نشان دادند هنگامیکه مشتری با این حلقه گاز و غبار که خورشید تازه متولدشده را احاطه کرده بود، ادغام شد، شکافی در قرص پیش–سیارهای ایجاد کرد. این شکاف، چالشی برای توضیح چگونگی جمعآوری مواد جامد کافی توسط مشتری برای شکل دادن به قمرهای گالیلهای بزرگش، پدید آورد.
اکنون، پژوهشگران ادعا میکنند که ممکن است قمرهای گالیلهای، با کمک زحل شکلگرفته باشند. توماس رونت (Thomas Ronnet)، متخصص علوم نجومی دانشگاه اکستازی (AMU) در فرانسه در مصاحبهای گفت:«آشکار کردن نقش اساسی زحل در رساندن تودههای قمرهای گالیله، بسیار هیجانانگیز بود».
دانشمندان، مدلهای رایانهای از شکافی که مشتری در قرص پیش–سیارهای ایجاد کرده بود، ابداع کردند. آنها دریافتند که بهمرورزمان، در لبه خارجی این شکاف، ذخیرهای از خرده سیاره – تودههای تشکیلدهنده سیارات – انباشتهشده است.
آنها همچنین دریافتند که ممکن است هسته زحل، درون این ذخیره خردهپاره شکلگرفته و یا به درون آن، کوچ کرده باشد. همچنین امکان دارد کشش گرانشی هسته، اجرامی را بهسوی مشتری و منظومه شمسی پراکنده و ماده کافی را برای شکل دادن به قمرهای گالیلهای در مدارهای کنونی، فراهم کرده باشد.
علاوه بر این، پژوهشگران دریافتند که ممکن است اثرات زحل بر این ذخیره خردهسیارهای، کمربند اصلی سیارکها را بین مریخ و مشتری قرار داده و نیز به پراکندگی یخ در منظومه شمسی و غنی کردن آنها با آب، کمک کرده باشد.
رونت ادامه داد:«این یافتهها، بر چگونگی حضور سیارههای غولپیکر در شکل دادن به سامانههای سیارهای و پخش اجسام جزی، تأکیددارند».
یافتههای این پژوهش نشان میدهند که ممکن است قمرهای بزرگ، بیشتر در اطراف سیاراتی داخل منظومههای چند سیارهای شکلگرفته باشند نه منظومههای تکستارهای.
اگر قمرهای گالیلهای و سیارکهای غنی از کربن درون کمربند اصلی، یک ریشه معمول داشته باشند، مأموریتهای آینده به مشتری مانند مأموریت فضاپیمای بینا سیارهای آژانس فضایی اروپا موسوم به جستجوگر قمرهای یخی مشتری (JUICE)، به آزمایش ایده تأثیر زحل بر تاریخ هر دو گروه، کمک خواهد کرد.
به گفته رونت، اگر ثابت شود که هر دو گروه، ذخیره مشابهی از تودههای تشکیلدهنده دارند، پژوهشهای آینده میتوانند دلیل ترکیببندی متفاوت قمرهای گالیله را بررسی کنند.