سالگرد پرتاب ایستگاه فضایی میر به مدار زمین
سیروس برزو: مجتمع مداری میر را میتوان یکی از بزرگترین شاهکارهای تاریخ فضانوردی دانست. بر اساس تجربههای ایستگاههای قبلی در ۱۹ فوریه ۱۹۸۶سومین نسل ایستگاههای مداری شوروی بانام میر به فضا پرتاب شد. ازجمله تفاوتهای عمده میر با ایستگاههای فضایی قبلی، وجود شش سکوی الحاق یا دریچه ورودی و عدم تجهیزات بزرگ ابعاد در داخل ناو بود.
در مجتمع مداری میر از تجهیزات بزرگ ابعاد و دستوپا گیر خبری نبود تنها یک سیستم کامپیوتری پیشرفته، ارتباط عملی فضانوردان با سفینههای بزرگ ابعاد دیگری که بعداً به میر متصل میشدند را حفظ میکرد.
این امکانات نهتنها رکورد اقامت فضایی را طولانیتر ساخت و تجربههای بسیار باارزشی به دانشمندان روس داد که آمریکا را مجبور به بستن قرارداد برای ایستگاه مداری بینالمللی با آنان کرد. این تجربهها بعداً بهعنوان پایه اصلی کار، در ایستگاه فضایی بینالمللی پذیرفته شد.
از سال ۱۹۸۶ بهجز یک دوره کوتاه، بهطور مرتب هر شش ماه یکبار، گروه جدیدی از کیهاننوردان در میر مستقر شدند. بهجرئت میتوان گفت مجتمع مداری میر نهتنها شاهکار صنعت فضایی اتحاد جماهیر شوروی بلکه پدیدهای جهانی بود. در این مجتمع بهجز اتباع شوروی، شهروندانی از آمریکا، اتریش، آلمان، فرانسه، اسلواکی، انگلستان، افغانستان، بلغارستان و سوریه نیز حضور یافتند.
کارشناسان نابودی مجتمع مداری میر را طرحی کاملاً خائنانهای میدانند که آمریکاییها با کمک نفوذیهای خود در روسیه ایجاد کردند. این ایستگاه میتوانست سالهای سال استفاده شود. بعدازاینکه آمریکاییها آمدند و قرارداد ایستگاه فضایی بینالمللی را با مسئولان وقت روسیه امضا کردند، دیگر صلاح نمیدانستند میر هم در مدار بماند، چون روسها میتوانستند استقلال فضایی خودشان را حفظ کنند. گرچه میر به لحاظ مسیر گردش مداری برای روسها خیلی بهتر بود و منافع بیشتری داشت، اما دستهایی در کار بود که “میر” تعطیل شود و ایستگاه فضایی بینالمللی که درصد استفاده آن برای روسها کمتر هست، به وجود آید.
رکورد اقامت فضانوردان در ایستگاه میر به ۴۳۷ شبانهروز رسید. این رکورد صرف اینکه یک فضانورد را بفرستند آنجا در ایستگاه بخورد و بخوابد نیست، صدها و شاید هزاران مشکل مختلف را برای چنین اقامتهایی باید تجربه و حل میکردند. آنها باید دستگاههای مختلفی را بسازند و آزمایش کنند تا فضانورد بتواند چنین مدتی را در فضا فعالیت کند و بعد از بازگشت به زمین هم بتواند زندگی کند. چنین برنامههایی فناوری خیلی قوی و کاری اصولی را میطلبد.
ایستگاه فضایی میر ایستگاهی یکتکه نبود، بلکه واحدهای مختلف داشت و این تکهها در طول چند سال به فضا رفته و متصل شده بود. درست است که آن هسته اولیه در سال ۱۹۸۶ در مدار قرار گرفت، اما خیلی از بخشهای آن جدید بود و تا ۱۰ یا ۱۲سال دیگر میتوانست کار کند، ضمن آنکه نمونه دوم آن که بهعنوان هسته اولیه در همین ایستگاه فضایی بینالمللی به کار رفت) میر 2 در دستساخت بود و برای آن برنامههای بسیار جالبی پیشبینی کرده بودند. طبق پیشبینیها، بوران کیهانپیمای روسیه باید بعد از استقرار میر ۲ در مدار، بخشهای مختلف میر۱ را به زمین برمیگرداند. این کار میتوانست باعث یک تحول شگرف در فناوری فضایی شود. دانشمندان میتوانستند از نزدیک تأثیرات فضا بر روی یک ساخته بشر که مثلاً ۶-۷سال در مدار زمین در معرض عوامل مختلف بوده را بررسی کنند. بههرحال آمریکا با کمک افراد خودفروختهای که در تشکیلات روسیه بودند، خیلی راحت این پروژهها را از بین بردد و قرارداد ایستگاه فضایی بینالمللی را بست.
گاهشمار نابودی میر:
ژوئیه ۱۹۹۸، رئیس سازمان فضایی روسیه و بوریس نمتسوف، نخستوزیر این كشورُ تصمیم به خارج كردن میر از مدار گرفتند.
دسامبر۲۰۰۰، میخائیل كاسیانوف،نخستوزیر وقت روسیه، فرمان خارج كردن میر از مدار را صادر كرد.
ژانویه ۲۰۰۱، برنامه خارج كردن میر از مدار آغاز شد و پس از تخلیه كامل میر در ۲۳ مارس در ساعت ۵:۵۰ صبح بهوقت گرینویچ، میر وارد جو شد و سوخت.
میر به روایت آمار
پرتاب: ۲۰ فوریه ۱۹۸۶
تکمیل: ۲۳ آوریل ۱۹۹۶
نابودی: ۲۳ مارس ۲۰۰۱
وزن: ۱۲۹۷۰۰ کیلوگرم
طول ۱۹ متر
عرض ۳۱ متری
ارتفاع ۲۷.۵ متر
حجم قابل زیست: ۳۵۰ مترمکعب
سرعت مداری ۷.۷ کیلومتر / ثانیه ( ۲۷کیلومتر در ساعت)
عمر مداری: ۵۵۱۰ روز (۱۵ سال و ۳۱ روز)
مدت زیست فضانوردان در آن: ۴۵۹۲ روز
تعداد کل گردش در مدار زمین: ۸۶۳۳۱ دور