نگاهی به ۶۰ سال فعالیت ناسا در فضا

سیروس برزو: آژیر شدید یک بوق در محیط تاریک ساحل کیپ کاناورال در فلوریدا که اینجاوآنجا از نخلهای کوتاه پوشیده شده است، پیچید. در همان لحظه دو چراغ راهنمای گردان که در بالای نورافکنهای سفید نیرومند مرئی بودند بنای چشمک زدن را گذاشتند و موقتاً توجه بینندگان را از موشک ژوپیتر که در پایین قرار داشت، سلب کردند. برای دومین بار در دو ماه، خدمه موشک آمریکا جداً آماده بودند تا وقتیکه شمارش معکوس آخرین لحظات خود را طی میکرد کار خود را شروع کنند.
اواخر روز ۳۱ ژانویه ۱۹۵۸ بود. تقریباً چهار ماه بیشتر روسها با قرار دادن ماهواره اسپوتنیک در مدار، دنیا را حیران کرده بودند. پیش از اینکه کارشناسان موشکی آمریکا بتوانند واکنشی از خود نشان دهند روسها دومین اسپوتنیک را که 508 کیلوگرم وزن داشت به سرنشینی یک سگ به نام “لایکا” برگرد مداری از زمین به حرکت درآوردند.
در اوایل دسامبر ۱۹۵۷ نیروی دریایی آمریکا کوشیده بود تا وارد فعالیت فضایی شود. موشک وانگارد آن با یک توپی ۱۸ سانتیمتری که در دماغه آن نصبشده بود، روی سکوی پرتاب قرار گرفت. بیشتر وزن ۴۵.۱ کیلوگرمی این توپی به یک فرستنده رادیویی مربوط بود. تا هنگامیکه شمارش معکوس به صفر رسید همهچیز خوب به نظر میرسید و وانگارد با شعلهای که از عقب آن بیرون میآمد شروع به حرکت کرد. ولی دو ثانیه پس از اشتغال و در ارتفاع یک متری هوا، والگارد منفجر شد. این ماهواره کوچک از منبع سوخت جدا و بیاثر گشته بود و اینک فقط فرستنده آن بود که پس از افتادن روی شن شروع به کارکرد.
برای بسیاری از آمریکاییها این اتفاق یک شکست بود. طرح بعدی باید پیگیری میشد. این طرح مربوط بود به موشک سه مرحلهای ژوپیتر-سی، موشک آخرین مرحله آن عبارت بود از یک استوانه ۱۴ کیلوگرمی با ادواتی که توسط دکتر جیمز وان آلن طرحریزیشده بود. این موشک که اساساً برای قرار گرفتن در مدار تعبیهشده بود، به نفع و نگارد کنار گذارده شد.
فون براون بعدها گفت: «ما مرحله چهارم (ماهواره) را بیسروصدا کنار گذاشتیم و دماغه مخروطی کوچک خود را روی موشک قراردادیم.»
در اوایل ۱۹۵۷ گروه اوژوپیتر-سی را با پرتاب موفقیتآمیز دماغه مخروطی به مسافتی در حدود ۵۶۰۰ کیلومتری میدان پرتاب به معرض نمایش گذارد.
در آخرین لحظات ژانویه ۱۹۵۸ شمارش معکوس به صفر رسید. ژوپیتر-سی از سکوی پرتاب جدا شد، از ابرها گذشت و در تاریکی شب اوج گرفت. سه ساعت بعد اعلام شد که ماهواره آن، اکسپلورر-۱، به گردش در مدار زمین درآمده است.
اکنون امریکا نیز به فضا گام گذاشته بود. آن نخستین ماهواره کوچک در چند هفته بعد دنیای علم را شگفت انداخت.
فون براون با یادآوردن آن زمان میگفت: «شاید باور نکنید که با ادواتی که فقط چند کیلوگرم وزن داشتند ما توانستیم کمربندهای وان آلن را کشف کنیم.»
به سبب پرتوافکنی شدید این کمربندهایی که کره زمین را احاطه کردهاند، سفینههای فضایی آینده طوری طرحشدهاند که دارای وسایل حفاظتی اضافی باشد. اکسپلورر-۱ از مدار خارج شد و در سال ۱۹۷۰ در فضا سوخت ولی یاریهای آن به اکتشافات فضایی هنوز ادامه دارد. در سال ۲۰۱۸ یعنی ۶۰ سال پس از اکسپلورر-۱ ببینیم ناسا چه کرده است؟
– دوازده مسافر فضایی در سطح ماه راهپیمایی کردهاند. دوازده تن دیگر به گرد مدار ماه چرخیدهاند بیآنکه بتوانند جای پایی از خود برای هزاران سال روی آن برجای گذارند.
– ماهوارههای این سازمان اینک جو زمین را دقیقهبهدقیقه و ساعت و ساعت وارسی میکنند و پیشبینیها را دقیقتر میسازند و وقع طوفانهای مهم را از پیش خبر میدهند تا بدان وسیله جان هزاران نفر را از خطر برهانند. از سال ۱۹۶۴ به بعد موضوع هر طوفانی توسط یکی از ماهورها تعیین و تعقیب شده است.
– از اواسط دهه ۱۹۶۰ مکالمات تلویزیونی و تلفنی مانند یک امر عادی از طریق ماهوارهها در ۳۵۰۰۰ کیلومتری بالای سطح زمین انجامگرفته است.
– عکسهایی که توسط ماهوارههای سنجشازدور برداشتهشدهاند برای کشف آلودگی هوا، وارسی تودههای برف در کوهستانها، فهرست برداری از جنگلهای الواری، پیشبینی وضع محصول گندم و بسیاری از چیزهای دیگر، به کار میروند.
– سامانه ردیاب این بر روی میلیونها خودرو در اقصی نقاط دنیا نصب است و رانندگان را چه در مسیرهای شهری و چه بیرون شهری راهنمایی میکند.
– کاوشگرهای فضایی علمی روی کره مریخ فرود آمده، از مشتری، زهره، عطارد، زحل، اورانوس و نپتون و سیارکها عکسبرداری کردهاند. از برکت این کاشفان خودکار اکنون جهان میداند که مریخ قرمزرنگ دارای شرایط اقلیمی پویاست، که مشتری دستخوش چنان طوفانهای عظیم و سهمگینی است که برای بلعیدن زمین کفایت میکنند، که سطح زهره آنقدر که بتوان روی آن برخی فلزات را گداخت، که عطارد دارای گودالهایی بسیار است و مانند ماه زمین بایر و عقیم است و…
– و این قصه واقعی همچنان ادامه دارد…