شرکتهای بزرگ پرتاب ماهواره آینده خوبی را برای ماهوارهبر کوچک پیشبینی نمیکنند

شرکتهای بزرگ ارائهکننده خدمات پرتاب میگویند شرکتهای نوظهوری که در حال توسعه ماهوارهبر مخصوص ماهواره کوچک هستند باید در رقابت سختی برای بازاریابی شرکت کنند و در نهایت به بازیگران بزرگتر بازار پرتاب خواهند باخت.
در هفته کسب و کار فضایی که ماه گذشته در پاریس برگزار شد، مدیران شرکتهای بزرگ پرتاب ماهوارهبر این باور متفقالقول بودند که بازار آینده پرتاب ماهوارههای کوچک به پرتابهای دستهجمعی با ماهوارهبر بزرگ، تمایل بیشتری نسبت به پرتابهای اختصاصی با ماهوارهبر کوچک خواهد داشت.
گوین شاتول (Gwynne Shotwell) مدیر شرکت اسپیس ایکس که تاکنون پس از حادثه معروف ماهوارهبر این شرکت به نام فالکون-۹ که منجر به نابودی ماهواره Amos-6 شد، 13 پرتاب موفق فالکون-9 داشته است میگوید: «در ابتدا ما هم با یک ماهوارهبر کوچک شروع کردیم. ما واقعا برای راهاندازی یک کسب و کار با ماهوارهبر کوچک فالکون-1 تلاش کردیم اما در این زمینه موفق نشدیم.»
مدیر شرکت United Launch Alliance (ULA) که ماهوارهبرهای شناختهشده Atlas 5 و Delta 4 را به فضا پرتاب میکند اعتقاد دارد که برخی از این شرکتهای نوظهور ممکن است در ابتدا به موفقیتهایی دست یابند اما در ادامه توسط رقیبان بزرگتر از بازار حذف خواهند شد. توری برونو (Tory Bruno) افزود: «در ابتدا این شرکتها تلاش خود را برای ارائهی خدمات به ماهوارههای کوچک میکنند. اما اگر این بازار به یک بازار واقعی تبدیل شود توجه ما را نیز به خود جلب میکند و به نظر من پرتاب ماهوارهها به صورت دستهجمعی یا پرتاب به صورت یک محموله ثانویه در کنار یک ماهوارهی بزرگتر، گزینهی اقتصادیتری میباشد.»
کیرک پایشر (Kirk Pysher) رییس شرکت ILS که وظیفه اپراتوری ماهوارهبر پروتون روسیه را برای مقاصد تجاری بر عهده دارد ضمن موافقت با این دیدگاه میگوید: «به باور من موثرترین و قابل اطمینانترین پرتابها توسط شرکتکنندگان همین کنفرانس یعنی آریناسپیس (Arianespace)، صنایع گریت وال چین (CGWIC)، صنایع سنگین میتسوبیشی (MHI)، ILS، ULA و اسپیس ایکس انجام میشود. اما ممکن است بازار کوچکی نیز برای ماهوارهبر کوچک وجود داشته باشد.»
اما دن هارت (Dan Hart) مدیر اجرایی ویرجین اوربیت (Virgin Orbit) به شدت با این دیدگاه مخالف است و اعتقاد دارد حداقل برای حامل فضایی این شرکت با نام LauncherOne چنین اتفاقی نمیافتد. وی میگوید: «پس از انجام نخستین پرواز در سال 2018 وارد فاز تجاری خواهیم شد و تا سال 2020 ظرفیت پرتاب خود را جهار برابر خواهیم کرد.»
ماهوارههای کوچک و شانس بزرگ؟
ماهوارههای کوچک نقش مهمی را در کسب و کارهای هدف خود ایفا میکنند که اهمیت آن نیز روز به روز بیشتر میگردد؛ خصوصا وقتی که تعداد پرتاب ماهوارههای مدار GEO رو به کاهش است. برای مثال امسال فقط 4 سفارش ساخت ماهواره مدار GEO ثبت شده در حالی که هرساله این مقدار در حدود 20 عدد بود.
در سال 2016، 60 درصد از 220 ماهوارهای که به فضا پرتاب شد وزنی کمتر از 500 کیلوگرم داشتند که این موضوع نشانگر سرعت گرفتن روند حرکت به سمت ماهوارههای کوچکتر است. بنابراین هماهنگ شدن با این روند برای ارائهکنندگان پرتابهای فضایی هم یک چالش و هم یک فرصت است.
استفانی اسرائیل (Stéphane Israël) دیر اجرای آریناسپیس با اشاره به نقش این شرکت در پرتاب منظومههای وانوب (OneWeb) و O3b میگوید: «ما پروژههای فنی مشخصی داریم که دیگر شامل پرتاب ماهواره به مدار GEO نیستند. منظومههای مدارهای LEO و MEO پروژههای بسیار مهمی هستند نگرانی در مورد تعداد پرتابهای انجامشده به مدار GEO را بیمورد میدانم.»
پایشر میگوید شرکت ILS با تقاضای زیادی از طرف اپراتورهای ماهوارههای کوچک برای پرتاب ماهواره با راکت پروتون مواجه است و به همین دلیل به دنبال راهیست که هزینه پرتاب ماهوارهبرهای خود را کاهش دهد. هزینه پرتاب در حال حاضر نگرانی اصلی اپراتورهای ماهواره کوچک میباشد و طبق گفتهی پایشر معمولا پرتاب یک ماهواره کوچک از ساخت آن بیشتر هزینه دارد. وی میگوید: «اگر بتوانیم خودمان را با بازار ماهوارههای کوچک وفق دهیم، قادر خواهیم بود تا هزینه پرتابهای مدار GEO را نیز کاهش دهیم. ضمن اینکه ما میتوانیم ضریب اطمینان بالا را با به اپراتورهای ماهواره کوچک ارائه دهیم؛ چیزی که امروزه چالش اصلی آنهاست.» ILS در سال جاری سه بار ماهوارهبر پروتون را به فضا پرتاب کرده و ماهوارههایی شامل Amazonas-5 و AsiaSat-9 را به فضا ارسال کرده است.
رقابت تحت فشار هزینهها
ارائهدهندگان خدمات پرتاب انتظار دارند که فشار حاصل از کاهش قیمتها، همچنان این صنعت را شکل دهد. به گفته پایشر شرکت ILS قبلا برای هر پرتاب 100 میلیون دلار هزینه دریافت میکرد اما امروزه موفق شده است این هزینه را 40 تا 50 درصد کاهش دهد. به اعتقاد وی پرتابهای دستهجمعی ماهوارهها، موثرترین راه برای کاهش قیمتها میباشد. پایشر میگوید: «مرتبا از ما سوال میشود که قصد داریم برای رساندن هزینه هر پرتاب به 25 میلیون دلار چه فناوریای را روی ماهوارهبر خود نصب کنیم؛ و من پاسخ میدهم هیچ چیز! تنها راه رسیدن به این هدف این است که اولا پرتابها به صورت دستهجمعی انجام شوند و ثانیا ماهوارههایی توسعه داده شوند که مثلا به جای طول عمر 15 سال، 5 سال طول عمر داشته باشند.»
شاتول نیز با موافقت با این رویکرد میگوید: «برای کاهش هزینه پرتاب به 30 میلیون دلار میتوانید از ماهوارهبرهای بازگشتپذیر استفاده کنید اما راه آسانتر این است که با پرتاب همزمان دو ماهواره، هزینه یک پرتاب 60 میلیون دلاری را بین دو مشتری تقسیم کنید و از هرکدام 30 میلیون دلار دریافت کنید.»
تجمیع تولید، عاملی برای کاهش قیمت
سازندگان ماهوارهبر همچنین میگویند یکی از الزامات کاهش قیمتها این است که بیشتر قطعات و زیرسیستمهای ماهوارهبر به جای برونسپاری در خود شرکت ساخته شوند. برونو در تایید این موضوع میگوید: «اگر میخواهید کنترل بیشتری روی قیمت محصولی که تولید میکنید داشته باشید باید تولید را تجمیع کنید و قطعات بیشتری از ماهوارهبر را در شرکت خود بسازید.»
شاتول نیز در این باره میگوید: «زمانی که ما فعالیت خود را آغاز کردیم دریافتیم که زنجیره تامین صنعت هوافضا قیمتهای سرسامآوری را به ما تحمیل میکند بنابراین تصمیم گرفتیم که اکثر قطعات ماهوارهبر را خودمان تولید کنیم و نتیجه آن از انتظارمان خیلی فراتر رفت.»