سیروس برزو : ۱۲آوریل ساعت ۰۵:۳۰ (وقت محلی) فضانوردان را بیدار کردند . در ساعت ۶ جلسه قبل از پرتاب کمیسیون دولتی برگزار شد. همیشه چیز طبیعی به نظر می رسید.
فضانوردان در این زمان لباس مخصوص را به تن کردند و ساعت ۰۸:۳۰ به سکوی پرتاب آمدند. دقایقی بعد یوری گاگارین در محل خوددر ناو کیهانی مستقر شد. طراح اصلی ایوانفسکی و متخصص لباس فضانورد وستکف دریچه را بستند.
بزودی معلوم شد که دریچه محکم بسته نشده و اتصال کامل برقرار نیست مجبور شدند آنرا باز کرده و مجدداً ببندند.
گزارش تاس درباره نخستین پرواز انسان به فضا در جهان:
“۱۲آوریل ۱۹۶۱ نخستین سفینه سرنشیندار جهان به نام وستک به مدار اطراف زمین فرستاده شد. سرنشین ناو کیهانی وستک، تبعه اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی، سرگرد خلبان گاگارین یوری الکسیویچ است.”
در این اطلاعیه درباره موشک حامل که توسط آن سفینه به مدار فرستاده شد، محل و وقت پرتاب، (ساعت ۰۹:۰۷ به وقت مسکو) در گزارش تاس چیزی گفته نشده بود. فقط وزن سفینه ۴۷۲۵کیلوگرم و اطلاعات قبلی مدار اعلام شده بود : ۱۷۵-۳۰۲کیلومتر
بعد ها مشخص شد که سفینه به مدار بلندتر با اوج ۳۲۷بجای پیش بینی شده ۲۳۰کیلومتر (که در کمیسیون دولتی تصویب شده بود ) قرار گرفته است.
علت این حادثه مشخص نبود. در موقع پرتاب در ثانیه ۱۵۶ بخش تغذیه آنتن های سامانه رادیویی، بخش “مرکزی آ ” خراب شد. موتور بخش آ دیرتر از وقت پیش ینی شده خاموش شد و ناو در مداری با اوج به مراتب بالاتر از برنامه قرار گرفت. اگر دستگاه ترمز حرکت به کار نمی افتاد، سفینه برای ۱۵-۲۰ شبانه روز (بجای ۵ تا ۷ شبانه روز) در مدار می ماند و بعد دستگاه اضطراری ترمز می کرد. طبیعتاً فضانورد نمی توانست تا این مدت دوام آورد.
بعد از قرار گرفتن به مدار سفینه آهسته می چرخید. این واکنش عادی بود زیرا که عکس العمل ناشی از جدا شدن از طبقه نهایی موشک در نظر گرفته نشده بود.
مرکز سنجش سیبریه صدای گاگارین را شنیدند:
– سفینه کمی به طرف راست می چرخد. حالم خوب است. پرواز را ادامه می دهم همه چیز خوب است.
وستک وقتی از منطقه خط کامچاتکا عبور کرد، بالای جزایر هاوایی از اقیانوس آرام گذشت و سپس دماغه هورن را از جنوب دور زد و به آفریقا نزدیک شد.
یوری گاگارین زمین، ستارگان و فضا را تماشا می کرد و نمودار های دستگاه را ثبت می کرد و این ها را در نوار ضبط صوت و در دفترچه سفینه می نوشت.
مدادش در بی وزنی گم شد و دیگر قلمی برای برای نوشتن نداشت. نوار دستگاه ضبط صوت سفینه هم مدت ها قبل از بازگشت تمام شد و گاگارین با دست خود آنرا جابجا کرد و ضبط ادامه داد. به همین دلیل است که اطلاعات درباره وسط پرواز از ساعت ۰۹:۲۷ تا ساعت ۱۰:۳۰ دقیقه طبق وقت مسکو در نوار نیست.
بعد از جدا شدن سفینه فوراً جدول فرود روشن شد. ساعت ۰۹:۵۱سمت یابی آغاز گردید و ساعت ۰۹:۵۵:۱۰ناو کیهانی وستک برای خروج از مدار، سمت یابی شده بود.
۱۰ :۲۵:۳۴دستگاه ترمز ناو روشن شد اما از ۵ /۰تا ۱ ثانیه قبل از وقت پیش بینی شده به دلیل مصرف سوخت خاموش شد. این حادثه موجب چرخش سفینه با سرعت ۳۰درجه در ثانیه شد.
پس از پايان يافتن مأموريت گاگارين و زماني که بايد به زمين باز مي گشت، جعبه تقسيمي که کابل هاي بخش فرودي و موتوري در آن جا به هم وصل مي شدند جدا نشد و بخش موتوري آن را دنبال مي کرد و تنها زماني بخش فرودي را رها کرد که در اثر ورود به جو و حرارت ناشي از آن، تمامي کابل ها سوختند.
گاگارین در گزارشش می نویسد :
دو دقيقه از زمان مربوط به بازگشت گذشت اما بخش فرودي جدا نشد از طريق راديو به اطلاع مرکز هدايت رساندم که دستگاه ترمز خوب کار کرد… ۶هزار کيلومتر تا خاک شوروي مانده بود(اما در واقع ۸هزار کيلومتر باقي مانده بود ) از طريق تلفن گفتم که بخش فرودي جدا نشده است. فکر مي کردم که وضع اضطراري نيست از طريق کليد فرمان، کد « و.ن.۴»را فرستادم که معني آن طبيعي بودن همه چيز بود.
ناگهان از کنار کرکره، يک نور سرخ روشن پيدا شد. همين نور در پنجره راست هم ديده مي شد. نمي دانم از کجا شروع شد. صداي شکستن چيزي به گوش رسيد. يا بدنه ناو آن را بلندتر مي کرد يا پوشش ضد حرارتي در اثر گرما اين صدا را مي داد. به مدت يک دقيقه صداي ترق ترق شکستن به گوش مي رسيد روي هم رفته احساس مي کردم که حرارت خيلي بالاست. بعداً اين نور ضعيف تر شد، فراباري که کم بود شروع به افزايش کرد. ناو در محورهاي مختلف به دور خود مي چرخيد. خورشيد را زير نظر داشتم. خورشيد مستقيم به دريچه شماره ۱ ناو مي تابيد. شعاع نور در حالت حرکت به اطراف بود. از طريق اين نور، من متوجه چرخش ناو مي شدم که با چه سرعتي مي چرخد.
تا لحظه فراباري حداکثر، نوسان ناو کاهش يافت. تا اين زمان من احساس مي کردم که ناو آرام ترمز نمي کند. در لايه هاي ضخيم جو ناو ترمز مي کرد. من اين احساس را داشتم که فراباري بيش از ۱۰ است. دو- سه ثانيه اطلاعات دستگاه ها را روشن و دقيق نديدم. تصوير در چشمانم خاکستري شد. چشمانم را به هم فشردم، بعد تصوير واقعي به نظر رسيد.
بعد فراباري به آرامي کاهش يافت اما سرعت کاهش بيش از زمان افزايش بود. از اين لحظه، دقيق تر توجه کردم که چه وقت صندلي پرتابي عمل مي کند.
صندلی پرتابی در ارتفاع تقریباً ۷کیلومتر عمل کرد. در موقع فرود چتر ذخیره علاوه بر چتر اصلی بنا به دلیلی نامعلوم باز شد و گاگارین چند دقیقه نمی توانست سوپاپ تنفس را باز کند. اما فرود در ناحیه ده اسملوفکا در منطقه ساراتف در نزدیک ساحل ولگا بطور عادی انجام شد. محل پیش بینی شده فرود ۱۱۰کیلومتری جنوب استالینگراد بود. اما وستک با تاخیر در زیاد فرود آمد و در محلی فرود آمد که گاگارین آنها را خیلی خوب می شناخت. در ساراتف درس می خواهند. در انگلس چتر بازی را آموخته بود!
علیرغم این اشتباه بزرگ تاس گزارش داد: «ساعت ۱۰:۵۵(بوقت مسکو) سفینه شوروی وستک در ناحیه پیش بینی شده اتحاد شوروی با موفقیت فرود آمد.»
در این گزارش پیرامون فرود جداگانه سفینه و فضانورد چیزی گفته نشد زیرا طبق قوانين آن زمان سازمان بين المللي هوا-فضا، تنها وقتي کيهان نورد با ناو به زمين باز مي گشت. سفر فضايي موفقي به حساب مي آمد. (صندلي پرتابي براي زمان اضطراري در هواپيما به کار مي رفت) اما اگر او جداي ناو و با استفاده از صندلي پرتابي بر مي گشت معني آن اين بود که حادثه اي رخ داده است.
ساعت ۱۰:۴۸(بوقت مسکو) رادار فرودگاه انگلس سفینه را در سمت جنوب غربی در ارتفاع 8 کیلومتر و فاصله 33 کیلومتر ثبت کرد.
هدف ها با رادار تا زمین دنبال شد. ساعت ۱۱ گاگرین نزدیک ده اسمولفکا فرود آمد. پس صندلی پرتابی کمی دیرتر از ۱۰:۴۸وقتی دستگاه در ارتفاع ۷کیلومتر بود عمل کرده بود. فرود با چتر از این ارتفاع باید ۱۲دقیقه طول بکشد. طبق گزارش گاگارین، دستگاه فرودی زودتر و نزدیک تر به ساحل ولگا به فاصله ۲تا ۴کیلومتری او فرود آمد.
زمان فرود باید به زمان اعلام شده تاس ۱۰:۵۵(بوقت مسکو) نزدیک باشد.
نخستین کسانی که گاگارین را ملاقات کردند زن جنگلبان به نام آنا آکیمونا تاختاروا و نوه اش ایتا بودند بعد افرادی از اردوگاه صحرایی و مزرعه شفچنکو بودند. ستوان احمد گاسیف با هواپیمای زیل-۱۵۱به آنجا آمد و فضانورد را به گردان موشکی «پادگوریه» رساند.
گاگارین بعد از گزارش به فرمانده گردان پدافند ضدهوایی به کنار سفینه رفت. بالگرد می-۴گروه جستجو او را کشف کرد و گاگارین با این بالگرد به انگلس و سپس به کوبیشف رسانده شد. به این ترتیب عصر پرواز انسان به فضا با سفر گاگارین آغاز گردید.
