موفقیتهای پی در پی رصدخانههای لایگو در اکتشافات سیاهچالهای

رصدخانههای تداخل سنج لیزری امواج گرانشی برای سومین بار، در هم آمیختن دو سیاهچاله را در سه میلیارد سال پیش آشکار کردهاند.
پژوهشگران «لایگو» اعلام کردهاند که این رصدخانه برای سومین بار توانسته است امواج گرانشی حاصل از ادغام دو سیاهچاله در یکدیگر را ثبت کند. این رویداد، ژانویه 2017 (دی ماه 1395) ثبت شدو پس از چند ماه تحلیلی و بررسی دقیق، پژوهشگران مشاهدهی این موج را در روز اول ژوئن (11 خرداد) اعلام کردند.
امواج گرانشی، افت و خیزهایی در ساختار فضا زمان هستند و آلبرت انیشتین وجود آن ها را یک قرن پیش در نظریهی نسبیت عام پیش بینی کرده بود. نخستین بار، زمستان 1394 بود که پژوهشگران، کشف امواج گرانشی را در لایگو اعلام و آخرین پیشبینی بزرگ آلبرت انیشتین را تایید کردند.
موج گرانشی جدیدی آشکار شده، در هر دو رصدخانه لایگو (یکی در ایالت لوئیزیانا و دیگری در ایالت واشنگتن) دیده شده و حاصل ادغام دو سیاهچاله ، یکی با 31 برابر جرم خورشید و دیگری با 19 برابر جرم خورشید است.این برخورد، در فاصلهی بسیار دورتری نسبت به دو مورد مشاهده شدهی قبلی اتفاق افتاده است و حدود 2.8 میلیارد سال نوری (با خطای 1.2 میلیارد سال نوری) با زمین فاصله دارد.
اما شکستن رکورد فاصله، مهمترین ویژگی موج جدید نیست.پژوهشگران نشانههایی در موج دریافتی آشکار کردهاند که بر گردش وضعی سیاهچالهها دلالت دارد.به بیان دیگر، این برخورد بین دو سیاهچاله چرخان اتفاق افتاده است و با برسی موج گرانشی میتوان به اطلاعات مهمی دربارهی منشا سیاهچالهها دست پیدا کرد. هر سیاهچاله میتواند حول محور خودش بچرخد و در یک منظومه دوتایی سیاهچالهای، محور دوران سیاهچالهها لزاما یکسان نیست. اگر این محورها همراستا باشند، به احتمال زیاد این دو از زمان تولد کنار یکدیگر بودهاند و میتوان آنها را بقایای منظومهی دوتایی ستارهای در نظر گرفت. اما اگر محور دوران آنها رو به جهتهای متفاوتی باشد، به آن معنی است که این دو سیاهچاله مستقل از یکدیگر شکل گرفتهاند و بعدها در دام گرانش یکدیگر گرفتار شدهاند.
یکی از سناریوهای پیشنهادی برای شکلگیری مستقل سیاهچالهها، تولد آنها درون خوشههای ستارهای متراکم است. تحلیل موج سوم لایگو هرچند در حال حاضر با همهی سناریوها منافات ندارد، اما با سناریوی خوشههای ستارهای متراکم نزدیکی بیشتری دارد، با این حال برای نتیجهگیری قطعی باید دستکم 100 مورد مشابه را بررسی کرد.