در مسیر مریخ(3): در آینده منتظر چه باشیم؟

در
دو مقاله‌ی قبل در مورد اهمیت مریخ برای بشر، مشکلات و چالش‌هایی که در مسیر
قدم گذاشتن روی سیاره‌ی سرخ وجود دارند و  معروفترین و مهمترین ماموریتهای رباتیک مریخ که تا زمان حال صورت گرفته‌اند توضیحاتی ارائه شد. در این مقاله به مهمترین برنامه‌های آینده در زمینه‌ی فتح مریخ می‌پردازیم.

زیر پوست مریخ چه خبر است؟

در سال 2012 ناسا از برنامه‌ی خود برای ارسال سطح‌نشین اینسایت (InSight) به مریخ خبر داد. این سطح‌نشین 425 میلیون دلاری که به لرزه‌نگار و مته برای مطالعه‌ی ساختار داخلی مریخ مجهز شده است، ابتدا برای سال 2016 برنامه‌ریزی شده بود اما پرتاب آن به دلیل مشکلات به وجود آمده در ساخت لرزه‌نگار به سال 2018 منتقل شده است. به همراه اینسایت دو ماهواره‌ی مکعبی نیز پرتاب می‌شوند تا داده‌های سنجش از دور را از ورد این سطح‌نشین به جو مریخ و فرود بر سطح آن مخابره کنند. ماموریت اصلی اینسایت کشف روندیست که از 4 میلیارد سال پیش منجر به شکل‌گیری سیاره‌ی سرخ شده است.

InSight

روسیه بلاخره طلسم را می‌شکند؟

اما روسیه و سازمان فضایی اروپا قصد دارند همچنان برنامه‌ی اگزومارس را ادامه دهند و در سال 2020، مریخ‌نورد ExoMars rover را به مریخ بفرستند تا جای شیاپارلی را در این ماموریت بگیرد، حیات میکروسکوپیک گذشته و حال را در این سیاره جستجو کند و مقداری از خاک مریخ را برای بررسی بیشتر با خود به زمین بازگرداند. نگرانی اصلی‌ای که در مورد این مریخ‌نورد ساخت ایرباس و آستریوم وجود دارد سیستم فرود آن است که تقریبا مشابه سیستم فرود شیاپارلی است.

ExoMars rover

فراتر از کنجکاوی

یکی از ماموریت‌های رباتیک آینده که به تبع تعلق به ناسا اهمیت خبری آن افزایش پیدا کرده، ماموریت مریخ‌نورد Mars 2020 این سازمان می‌باشد. این مریخ‌نورد که هنوز به صورت رسمی نامی برای آن انتخاب نشده قرار است سطح مریخ را برای بررسی احتمال وجود حیات در گذشته و آینده‌ی این سیاره مطالعه کند. این ماموریت که هزینه‌ی کلی آن 2.1 میلیارد دلار یعنی 400 میلیون دلار کمتر از کنجکاوی تخمین زده شده است از ابزارهای زیادی بهره می‌برد که در تصویر جالب زیر می‌توان آنها را مشاهده کرد:

شایان ذکر است که به غیر از ناسا، روسیه و اروپا، کشورهایی همچون چین، هند و امارات نیز قصد دارند تا در حد فاصل بین سالهای 2020 تا 2022 مدارگرد و سطح‌نشین به مریخ ارسال کنند که در مطالب آینده به تفصیل به آنها اشاره خواهد شد. لذا در مجال باقیمانده به موضوعی می‌پردازیم که احتمالا از اول مطالعه‌ی این مقاله منتظر آن بودید:

ارسال انسان به سیاره‌ی سرخ

از زمان اولین ماموریت رباتیک به مریخ، بحث ارسال انسان به این سیاره و حتی کولونیزه کردن آن مطرح بوده است. اغلب دانشمندان معتقدند که حضور انسان در سیاره‌ی سرخ می‌تواند درک بهتری از آن را به ارمغان آورد، البته برخی نیز اعتقاد دارند که میکروبهای زمینی‌ای که به همراه انسان به مریخ منتقل می‌شوند ممکن است باعث آلوده کردن اکوسیستم این سیاره شوند. با این حال طرح‌های زیادی ارائه شده که با توجه به زمان اجرای آنها، تا 20 سال دیگر باید قطعا به مریخ رسیده باشیم!

سفر بی‌بازگشت

پروژه هلندی مارس‌وان (MarsOne) یکی از همین پروژه‌هاست که وقتی در سال 2011 ایده‌ی سفر بی‌بازگشت به مریخ را با بودجه‌ی تنها 6 میلیارد دلار مطرح کرد، بیشتر به شوخی می‌مانست و عده‌ی کثیری نیز برای سرگرمی در این طرح ثبت‌نام کردند؛ اما اکنون این برنامه شکلی جدی‌تری به خود گرفته و پیش‌بینی می‌شود اولین پرواز سرنشین‌دار آن با کمک راکت‌های ساخت اسپیس ایکس در سال 2031 انجام شود، البته واحدهای مسکونی داوطلبان این سفر بی‌بازگشت یک سال قبل ارسال خواهند شد. به هر حال این پروژه هنوز هم با اما و اگرهای فراوانی از لحاظ فنی و اقتصادی مواجه است و باید منتظر نتیجه‌ی آن ماند.

MarsOne

تا قبل از 2030 خبری نیست

اما ناسا روند منطقی‌تری را در پیش گرفته و در سال 2015 برنامه‌ی رسمی خود را برای ارسال انسان به مریخ با نام Journey to Mars را کلید زد. این برنامه شامل سه فاز “متکی به زمین”، “آزمایشگاه” و “مستقل از زمین” می‌شود که در نخستین فاز اثرات سکونت طولانی در فضا بر انسان مطالعه می‌شود، در فاز دوم تجهیزات مربوطه در فاصله‌ی بین زمین و ماه آزمایش می‌گردد و در فاز پایانی که در دهه‌ی 2030 اجرا می‌شود ماموریت‌های طولانی‌تر با هدف نهای رسیدن به مریخ انجام خواهد شد. این سازمان در سال 2015 در قالب فاز اول برنامه‌ی خود 6 دانشمند را در یک پروژه‌ی شبیه‌سازی به رشته‌کوهی در هاوایی فرستاد و این افراد فقط اجازه داشتند با پوشیدن لباس فضانوردی از محل سکونت خود خارج شوند.

اسپیس ایکس باز هم اولین!

از دیگر بازیگران مهم این عرصه می‌توان به اسپیس ایکس اشاره کرد که با پروژه‌ی خود به نام سیستم انتقال بین سیاره‌ای  (ITS) قصد دارد زودتر از همه‌ی رقیبان و در سال 2024 تعدادی انسان را به مریخ ارسال کند! پرتابگر عظیم‌الجثه‌ی این شرکت که ابعاد آن در تصویر زیر با پرتابگرهای دیگر قابل مقایسه است با استفاده از سوخت مایع قادر خواهد بود 450 تن محموله را با خود به سیاره‌ی سرخ ببرد. هزینه‌ی کلی این پروژه در سال 2016 حدودا 10 میلیارد دلار تخمین زده شد که با توجه به اتفاقات آتی ممکن است افزایش نیز پیدا کند. البته اخیرا زمزمه‌هایی مبنی بر به تاخیر افتادن این پروژه به گوش می‌رسد اما حتی اگر اسپیس ایکس با 4 سال تاخیر نسبت به زمان موعود موفق به انجام پروژه‌ی ارسال انسان به مریخ شود باز هم در این زمینه اولین خواهد بود.

غیر از سه پروژه‌ی مذکور می‌توان به پروژه‌های دیگر از جمله برنامه‌ی Inspiration Mars Foundation برای ارسال انسان به مدار مریخ از 2018 که فعلا در حالت تعلیق قرار دارد، ماموریت سرنشین‌دار چین به مریخ در بازه‌ی زمانی 2040 تا 2060 و روسیه در بازه‌ی 2040 تا 2045 و پروژه‌ی خصوصی مارس دیرکت )Mars Direct( که هنوز در مرحله‌ی طرح می‌باشد اشاره کرد.

مطالب سه مقاله نوشته شده نشان‌دهنده‌ی اهمیت و عظمت دستیابی به سیاره‌ی سرخ برای انسان است که در آنها سعی شده به همه‌ی مسائل پیرامون این ماموریت به صورت خلاصه پرداخته شود. البته بررسی موشکافانه‌ی مسائلی همچون اتفاقات پس از رسیدن انسان به مریخ یا برنامه‌ی سازمانهای مختلف نیازمند مقاله‌های دیگر است که در آینده به آنها پرداخته خواهد شد.