تصمیم جدی شرکت‌‌های ثروتمند برای احداث کارخانجات فضایی

ظرفیت منظومه‌‌ شمسی برای توسعه‌ صنایع آینده، یک میلیارد مرتبه بزرگ‌تر از ظرفیت فعلی آن روی زمین است. شاید عنوان این مطلب برایتان یادآور داستان‌‌های علمی تخیلی باشد؛ اما امروزه ایده‌ انتقال صنایع سنگین به فضا دیگر یک رؤیای دور از دسترس به‌‌شمار نمی‌‌آید. در گزارشی که در ژورنال علمی دیسکاور (Discover) منتشر شده، آمده است که ما برای تضمین بقای گونه‌ خود نیاز داریم به‌ جای اتکا بر منابع محدود باقیمانده روی زمین، استخراج منابع از سیارات و سیارک‌‌های دیگر را آغاز کنیم. فیل متزگر (Phil Metzger)، دانشمند علوم سیاره‌‌ای در دانشگاه سنترال فلوریدا (University of Central Florida)‌ در مصاحبه‌‌ای با دیسکاور می‌‌گوید: «منظومه‌ شمسی می‌‌تواند بستری برای یک صنعت عظیم با ابعادی یک میلیارد برابری نسبت‌‌ به صنایع زمینی باشد. وقتی شما شروع به ایجاد یک تمدن بسیار بزرگتر می‌‌کنید که حدود آن فراتر از ظرفیت زمین است، خواهید دید که نوع کارهایی که چنین تمدنی می‌‌تواند انجام دهد، بسیار فراتر از قدرت درک ما است.»

سرمایه‌‌گذاری در فضا

 منابع ما روی زمین مدام درحال کاهش هستند و از سوی دیگر، جمعیتمان نیز روبه افزایش است. این معادله به‌‌ وضوح نشان می‌‌دهد که ما با یک بن‌‌بست مواجه‌‌ایم. بنابر همین استدلال، طی دهه‌ اخیر شاهد شکل‌‌گیری و رشد رسته‌ جدیدی از شرکت‌‌ها بوده‌ایم که قصد دارند اولین پیشگامان عرصه‌ بهره‌‌برداری از منابع فضایی باشند.

برای مثال، شرکت پلنتری ریسورسز (Planetary Resources) در این مدت، موفق به جذب سرمایه‌‌ای چند ده میلیون دلاری شده تا به‌‌کمک آن فناوری‌‌های استخراج منابع سیارکی را توسعه دهد. اما مشکلات مالی باعث شده است که این شرکت انجام اولین مأموریت اکتشافی سیارکی خود را برای مدت نامعلومی به تأخیر بیندازد.

به‌‌ نظر می‌‌رسد میلیاردر معروف دنیای فناوری، مدیرعامل شرکت‌‌های بلواورجین (Blue Origin) و آمازون (Amazon) نیز وارد گود شده باشد. جف بزوس (Jeff Bezos) طی بیانیه‌ اخیر درمورد پروژه‌ سطح‌‌نشین قمری شرکت خود می‌‌گوید: «دلیل اینکه ما قصد عزیمت به فضا را کرده‌‌ایم، نجات سیاره‌‌ی زمین است. صحبت از یک محاسبه‌‌ ریاضیاتی است. این اتفاق بالاخره رخ خواهد داد.»

حتی آژانس فضایی آمریکا، ناسا (NASA)، نیز به‌ تازگی تصمیم خود را برای یک سرمایه‌‌گذاری چند میلیون دلاری روی فناوری‌‌هایی با هدف اکتشاف در دهانه‌‌های ماه و استخراج سیارک‌‌ها اعلام کرده است. منابع رو به پایان زمین تنها دلیل نیاز ما به اکتشاف در عمق فضا نیست. دسترسی به انرژی خورشیدی نیز در فضا بسیار بهینه‌‌تر از سطح زمین است. نیروگاه‌‌های خورشیدی مستقر در مدار می‌‌توانند منبعی بی‌‌پایان و توقف‌‌ناپذیر از انرژی را به‌‌ شکل امواج مایکروویو یا لیزر به سطح زمین ارسال نمایند. این طرح یکی از برنامه‌‌های جدی کشور چین برای تأمین انرژی خود تا سال ۲۰۲۵ است.

اما همه‌ کارشناسان درباره‌ دستاورد واقعی چنین برنامه‌‌هایی اتفاق‌‌نظر ندارند. چند ماه پیش، گروهی از دانشمندان طی اجلاسی گرد هم آمدند و با امضای یک طرح پیشنهادی، درخواست خود را مبنی‌‌ بر حفاظت از ۸۵ درصد از منابع منظومه‌ شمسی دربرابر اقدامات توسعه‌‌‌‌ای بشر اعلام کردند. دانشمندان هشدار داده‌اند که درصورت شکل‌گیری یک رقابت فضایی بر سر استخراج منابع فضا، تنها درعرض ۵۰۰ سال، کل منظومه‌ی شمسی از منابع تهی خواهد شد. مارتین الویس (Martin Elvis)، اخترفیزیک‌‌شناس ارشد رصدخانه‌ اخترفیزیک اسمیت‌‌سونین (Smithsonian Astrophysical Observatory) و از نویسندگان ارشد طرح پیشنهادی یادشده در مصاحبه‌‌ای با گاردین می‌‌گوید: «وقتی منابع منظومه‌ شمسی به‌ کلی استخراج شوند، دیگر جایی برای ما وجود نخواهد داشت.»

گام‌‌های اولیه

هنوز کارهای زیادی باید ازسوی دانشمندان انجام گیرد تا در نهایت صنایع فضایی و استخراج منابع آن شکل واقعیت به خود بگیرد. اما اقدامات اولیه برای تحقق این مهم در آینده در حال انجام هستند. پنج سال پیش، شرکت مِید این‌ اسپیس (Made In Space) اولین شرکتی بود که موفق به چاپ سه‌‌بعدی یک شیء در محیطی با گرانش صفر شد. در ادامه نیز این شرکت در سال ۲۰۱۸، موفق به عقد یک قرارداد مهم با ناسا شد و طی آن، فعالیت خود را برای ساخت یک سامانه تولید فلزهای هیبریدی باهدف اکتشافات فضایی آغاز کرد. این شرکت قصد دارد تا قطعات فلزی از جنس تیتانیوم و آلومینیوم را با گرید کاربردهای فضایی ازطریق چاپگرهای سه‌‌بعدی چاپ کند.

آژانس فضایی ژاپن (JAXA) نیز اخیرا موفق شد فضاپیمای سطح نشین خود را با نام هایابوسا ۲ (Hayabusa 2) بر سطح یک سیارک کوچک فرود آورد. در اسفند سال گذشته، این سطح‌‌نشین حتی توانست با شلیک یک گلوله به‌‌ سمت سطح این سیارک، بخشی از خاک سیارک را نمونه‌‌برداری کند.

با وجود چنین تلاش‌‌هایی ما هنوز فاصله‌ زیادی تا تحقق یک تمدن فضایی بر پایه‌ استخراج منابع فرازمینی داریم. ما هنوز نمی‌‌دانیم تکلیف حق مالکیت منابع استخراج‌‌شده از فضا چیست و چه کشوری می‌‌تواند چنین ادعایی را مطرح کند؛ موضوعی که خود احتمالا محل تنش‌‌های سیاسی فراوانی در آینده‎ این صنعت خواهد بود.

آینده به هر شکلی که رقم بخورد، باید توجه داشت که فرصت امروز ما محدود است. تغییرات اقلیمی هر روز با قدرت بیشتری جهان را درمی‌‌نوردد و منابع زمین نیز رو به اتمام هستند. همه‌ این‌‌ها خود دلیلی شده است که نگاهمان را به افقی فراتر از سیاره‌ دوست‌‌داشتنی خود بدوزیم و امیدوار باشیم بتوانیم پیش از آنکه بسیار دیر شود، تمدن خود را به نقطه‌ای امن برسانیم.