خسارت ناشی از خاموشی سراسری سامانه جیپیاس در جهان چقدر خواهد بود؟

شاید باور کردنش سخت باشد ولی کارشناسان میگویند قطعی سراسری یک سامانه خدماتی نوظهور نظیر جیپیاس (GPS)، هزینهای بالغ بر یک میلیارد دلار در هر روز به اقتصاد جهان تحمیل خواهد کرد.
ایده سامانه موقعیتیابی جهانی یا بهاختصار جیپیاس از سال ۱۹۹۵ بهصورت عملیاتی درآمد و از آن زمان بهشکل وسیعی در ایالات متحده و سایر نقاط جهان توسعه یافت. مفهوم موقعیتیابی براساس اطلاعات ماهوارهای بهاندازهای مفید و کارآمد بود که طولی نکشید تا سایر قدرتهای جهانی شامل چین، روسیه، اتحادیهی اروپا، هند و ژاپن نیز شروع به راهاندازی سیستمهای جهانی و محلی مختص به خود را کنند.
به تازگی مطالعه جامعی باهدف برآورد ارزش واقعی فناوری جیپیاس در اقتصاد آمریکا انجام شده است و این موضوع جذاب بررسی شده که عواقب احتمالی بروز یک خاموشی ۳۰ روزه در این فناوری چه خواهد بود (صرفنظر از اینکه علت آن یک رویداد جوی-فضایی باشد یا یک اقدام خرابکارانه ازسوی یک دولت متخاصم). این مطالعه ازسوی مؤسسهی تحقیقاتی آرتیآی اینترنشنال (RTI International) و با حمایت مالی مؤسسات استاندارد و فناوری دولت ایالات متحده انجام گرفته است.
اثرات اقتصادی
بهعنوان بخشی از این تحلیل، پژوهشگران با بیش از ۲۰۰ متخصص در ارتباط با کاربرد فناوری جیپیاس در حوزههای خدمات گوناگون صحبت کردند. این خدمات بازه متنوعی را از کشاورزی و حفاری سکوهای نفتی گرفته تا خدمات موقعیتیابی برای جابجایی مسافران و حمل کالا شامل میشد. همچنین مطالعه یادشده بررسی بازه زمانی گستردهای از زمان پیدایش شکل تجاری جیپیاس در سال ۱۹۸۴ تا سال ۲۰۱۷ را پوشش داد.
پژوهشگران دریافتند که حجم منافع اقتصادی ناشیاز فناوری جیپیاس در طول این بازه زمانی به عدد خیرهکننده ۱.۴ تریلیون دلار میرسد. بزرگترین بخش این درآمدزاییها متعلق به قسمت «ارتباطات از راه دور» شامل بهینهسازی قابلیت اطمینان و بهرهبرداری از پهنای باند در شبکههای بیسیم بوده که مبلغ آن به ۶۸۵.۹ میلیارد دلار میرسد. تلهماتیک (افزایش بازدهی، کاهش هزینه و منافع زیستمحیطی حوزه ناوبری خودروها) نیز با درآمدزایی ۳۲۵ میلیارد دلاری در رتبه دوم این فهرست جای میگیرد. پس از آن، رتبه سوم متعلقبه خدمات مکانمحور گوشیهای هوشمند است که توانسته ۲۱۵ میلیارد دلار درآمد ایجاد کند.
ارزش فناوری جیپیاس برای اقتصاد کشورهایی نظیر ایالات متحده رو به رشد است. براساس این مطالعه، ۹۰ درصد از این منافع اقتصادی در خلال سالهای پس از ۲۰۱۰ حاصل شده است که تنها ۲۰ درصد از کل بازه زمانی مطالعاتی را تشکیل میدهد. گزارش میگوید بخشهایی از اقتصاد نیز وجود دارند که هنوز در مراحل ابتدایی درک ارزش این فناوری قرار گرفتهاند و در حال شناسایی کاربران بالقوه این سرویس در کسبوکار خود هستند. همین امر خبر از قابلیت بالای این فناوری برای رشد بیشتر در آینده را میدهد.
عواقب قطعی GPS
گزارش پیشبینی میکند درصورت بروز یک رخداد که منجر به قطع گسترده این سرویس در جهان شود، هزینههای سرانگشتی ناشی از آن به یک میلیارد دلار در روز خواهد رسید. حجم این خسارت در ماههای آوریل و مه که کشاورزان وابستگی بیشتری به این فناوری برای کشت در مزارع خود دارند، ممکن است به مقادیر بالاتری نیز برسد.
برای برآورد اثرات یک خاموشی در سرویس جیپیاس، سعی شد متغیرهای گوناگونی در نظر گرفته شود. یکی از این متغیرها، زمانبندی دقت (precision timing) است که نقشی اساسی در عملکرد چندین سرویس بیسیم نظیر همگامسازی ترافیک میان اپراتورهای شبکه، جابجایی سرویس میان ایستگاهها و مدیریت پرداخت دارد. بهعلاوه، مقادیر بالاتری از زمانبندی دقت، امکان دستیابی به پهنای باند بالاتر و درنتیجه پوشش تعداد دستگاههای بیشتر را نیز فراهم خواهد کرد. برای مثال، استفاده از فناوری 4G LTE بدون کمک جیپیاس امری غیرممکن بود.
درصورت بروز یک قطعی سراسری، اثرات این اتفاق در دو روز اول بسیار اندک خواهد بود؛ اما بعد از آن، کیفیت شبکه بیسیم بهصورت محسوسی افت خواهد کرد. گزارش میگوید پس از ۳۰ روز، عملکرد این سامانه به مقداری بین ۰ تا ۶۰ درصد سطح عملکرد عادی آن خواهد رسید. بااینحال، خطوط تلفن ثابت تغییر چندانی به خود نخواهند دید.
در متن این مطالعه آمده است:
فناوری جیپیاس طی برهه زمانی مهمی در بخش ارتباطات ظاهر شد و نقش مهمی در دیجیتالسازی زیرساختهای ارتباطی و پیشرفت فناوری بیسیم داشت. فناوری بیسیم ضمن تکامل خود، وابستگی بیشتری به زمانبندی دقت پیدا خواهد کرد و این بهمعنای وابستگی بیشتر به جیپیاس خواهد بود. چندین و چند جریان فناوری از خودروهای خودران گرفته تا اینترنت اشیا در سالهای آینده مرزهای فناوری بیسیم را بهکلی جابهجا خواهند کرد.
این مطالعه لزوم مطالبه عمومی برای افزایش امنیت سامانه جیپیاس را نشان میدهد. هماکنون نیروی هوایی ایالات متحده مسئول بهروزرسانی ناوگان جدید تجهیزات ماهوارهای GPS III در این کشور است. گفتنی است اولین سری از این ماهوارهها با دقت سه برابری نسبت به نسل قبل و قابلیت ضد پارازیت توسط ماهوارهبر فالکون ۹ شرکت اسپیسایکس (SpaceX) در دسامبر سال ۲۰۱۸ وارد مدار شد.