ناسا (NASA) در یک همکاری مشترک با آژانس فضایی اروپا (ESA) در حال برنامهریزی برای آزمایش پروژهای هستند که شما آن را تنها در فیلمهای علمی تخیلی دیدهاید؛ یعنی یک سیستم دفاع از کره زمین در برابر برخورد سیارک، شهابسنگ و دیگر اجسام خارجی!
شاید تنها درگذشته در فیلمها و داستانهای تخیلی مانند آرماگدون دیده باشیم که از یک سیستم دفاعی برای سیاره زمین رونمایی میشود. حالا دو آژانس فضایی بزرگ دنیا یعنی ناسا و ESA قصد دارند سیستم جدیدی تحت عنوان «آزمایش دوگانه انحراف سیارکها» که بهطور مخفف DART نامیده میشود را آزمایش کنند. درواقع چیزی که این نتایج این تست مشخص خواهد کرد این است که آیا ما میتوانیم یک سیارک یا شهابسنگ که با سرعت به سمت کره زمین هجوم میآورد را از مسیر خود منحرف کنیم یا خیر. البته تمام سیارکها هدف این سیستم قرار نمیگیرد، بلکه آنهایی که احتمال میرود از اتمسفر زمین بتوانند عبور کنند و بهقدری بزرگ باشند که با برخورد به سیارهی ما بخشهای بزرگی از آن را از بین ببرند، هدف اصلی این سیستم دفاعی قرار خواهند گرفت.
ناسا و آژانس فضایی اروپا قصد دارند یک کاوشگر را برای برخورد به Didymoon که درواقع یک قمر است که به دور سیارکی به نام Didymos گردش میکند، ارسال کنند تا با برخورد با این ماه، مسیر گردش آن تغییر کند. البته این آژانسهای فضایی باور دارند که این سیارک خطری در حال حاضر برای کره زمین ندارد، زیرا درنهایت هم سیارک و هم قمری که به دور آن چرخش میکند، بافاصله میلیونها مایلی از کنار زمین عبور خواهند کرد. طبق گفتههای آژانس فضایی اروپا Didymos سایزی تقریباً مشابه هرم بزرگ جیزه مصر دارد و اگر سیارکی با چنین ابعادی به زمین برخورد کند، میتواند یک بخش بزرگ و یا حتی یک قاره کامل را از بین ببرد که این فاجعه میتواند حتی قدم اول برای یک انقراض بزرگ را رقم بزند.
البته گرچه این سیارک کوچکترین هدفی محسوب میشود که کاوشگر از زمان آغاز مأموریت خود تابهحال بر روی آن فرود خواهد آمد، اما این آزمایش یک قدم بسیار بزرگ برای دفاع واقعی از سیاره در برابر فاجعهای که ممکن است روزی در سالهای نه چندان دور رخ دهد محسوب میشود. مایکل کوپرز (Michael Kuppers)، دانشمندی که در آژانس فضایی اروپا بر روی پروژه Hera کار میکند، میگوید: «ما بهتر متوجه خواهیم شد که آیا این تکنیک میتواند بر روی سیارکهای بزرگتر نیز استفاده شود یا خیر که پاسخ این سؤال میتواند به ما قطعیت بدهد که ما قادر خواهیم بود در صورت نیاز از سیاره خود حفاظت کنیم یا خیر.»
طبق گفتههای یان کارنلی (Ian Carnelli) رئیس پروژه Hera، هر جفت پروژههای دارت و هرا بخشی از سیستم ارزیابی و انحراف با ضربه به سیارک که بهطور مخفف اکس AIDA میشود، محسوب میشوند. در رابطه با این پروژهها و همکاری مشترک آژانس فضایی اروپا و ناسا کارنلی میگوید: «تیمهای کاری مأموریتهای دارت و هرای ما بهطور کاملاً کاربردی عمل کرده و این تجربه مشترک را هماهنگ میکنند. یک ورکشاپ مربوط به AIDA در سپتامبر سال ۲۰۱۹ در رم برگزار خواهد شد. نقش اولیه آژانس فضایی اروپا [در این همکاری مشترک] که AIM نامیده میشد، سرمایهگذاری موردنیاز را بهطور کامل دریافت نکرد و به همین دلیل ESA این پروژه را بازطراحی کرد که اکنون Hera نامیده میشود و بهگونهای بهینهسازی شده تا بتواند بعد از برخورد اولیه به Didymos برسد تا این آزمایش سال ۲۰۲۶ تکمیل شود.»
اما منظور کارنلی از تکمیل آزمایش تا سال ۲۰۲۶ چیست؟ درواقع زمانی که کاوشگر ارسالی ناسا به سطح Didymoon برخورد میکند، آنها امیدوارند که این ضربه مسیر گردش قمر را تغییر دهد. اما آنها همچنین میدانند که این برخورد، یک اثر سطحی عظیم نیز بر روی آن بهجای خواهد گذاشت. بعد از واقعشدن حادثه، DART برنامه دارد تا یک کاوشگر دیگر را برای فرود بر روی سطح قمر دیدیمون ارسال کند تا بتواند ابعاد اثر برجایمانده از ضربه را اندازهگیری کنند و همینطور میزان مؤثر بودن برخورد در تغییر و انحراف مسیر گردش را نیز شناسایی کند.
با استفاده از این اطلاعات دانشمندان قادر خواهند بود تا متوجه شوند آیا کاوشگرهای آینده میتوانند سیارکهای بزرگتر و مخربتری را تحت تأثیر خود قرار داده و مسیر آنها را در صورت نیاز تغییر دهند یا خیر.
با توجه به ترس عظیم دانشمندان که با شناسایی سیارکی به نام Apophis در سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ به وجود آمد (که گفته میشد تا سال ۲۰۳۶ به سیاره ما برخورد میکند)، این پروژهی جدید میتواند یک راهحل ایده آل باشد که ما یک روش عملی برای دفاع از سیاره زمین در صورت نیاز در اختیار داشته باشیم. محققان در ابتدا محاسبه کرده بودند که کره زمین در مسیر مستقیم Apophis قرار دارد، اما در سال ۲۰۱۳ آنها با کسب اطلاعات جدید، متوجه شدند که این سیارک مستقیماً به ما برخورد نمیکند، اما بافاصلهی بسیار نزدیکی از کنار کره زمین عبور خواهد کرد!
پروژه دارت درگذشته با موفقیت انجامشده بود، البته تقریباً!
تاریخچه پروژه DART به چندین دهه قبل برمیگردد، زمانی که دانشمندان سرانجام متوجه شدند که تعداد زیادی از اجسام کهکشانی در طول سال به کره زمین برخورد میکنند و این برخورد همچنان هم ادامه دارد. باوجوداین که پروژه DART بسیار قبلتر از سال ۲۰۱۳ راهاندازی شده بود، نزدیک بودن سیارک آپوفیس و حادثه قریبالوقوع آن، توجهات بسیار جدیتری را نسبت به حفاظت از سیاره زمین از تخریب جدی در برابر این وقایع به دنبال داشت. برآیند این تحقیقات نیز این بود که حالا انتظار میرود پروژه DART به شکل کاملاً عملی در سال ۲۰۲۱ بهطور رسمی آغاز بهکار کند و تا سال ۲۰۲۲ به سطح قمر Didymoon برسد.
اگر کاوشگر ارسالشده طبق برنامهریزیهای انجامشده به سطح این قمر برسد، بعدازآن پروژه Hera وارد عمل میشود که هدف آن مطالعه نتایجی است که در بالا به آنها اشاره کردیم.
جالب است بدانید که DART پروژهای است که آژانس فضایی اروپا در سال ۲۰۰۵ با موفقیت انجام داده بود. ESA یک کاوشگر به نام Deep Impact را به سمت دنبالهدار Tempel فرستاد که برخورد نیز با موفقیت انجام شد. هرچند که آنها یک عکس در ۶۷ ثانیه بعد از برخورد ثبت کردند، اما نتوانستند این موضوع که آیا مسیر حرکت این دنبالهدار تغییر کرده است یا خیر را اندازهگیری کنند.
یک سوال مهم از ناسا و آژانس فضایی اروپا داریم!
با توجه به محاسبات بسیار دقیق و اینکه قطعاً آژانسهای فضایی اروپا و آمریکا بهطور دقیق همه پیشامدهای ممکن را در نظر گرفتهاند، اما یک سؤال جدی وجود دارد: چه میشود اگر پروژه DART با موفقیت انجام شود و کاوشگر به قمر Didymoon طبق برنامهها برخورد کند. اما بهجای اینکه این سیارک از مسیر خود دورتر شود، نحوه حرکت آن به شکلی تغییر کند که به زمین نزدیکتر شده و برخورد آن جلوتر بیافتد؟! ما قطعاً منتظر پاسخ قانعکنندهی ناسا به این سؤال خواهیم ماند!
