سیروس برزو: در اوایل دهه ۱۹۷۰ میلادی و به دنبال سفر ریچارد نیکسون، نخستین رئیس جمهور وقت آمریکا، بین او و لئونید برژنف، رهبر آن روزگار شوروی، به عنوان بخشی از برنامه به اصطلاح تنش‌زدایی توافق شد برنامه فضایی مشترکی را انجام دهند. بعد از آن هیئت‌های فنی بین دو کشور رفت و آمد کردند که حاصل آن طرحی بود تحت عنوان «طرح آزمایشی آپولو-سایوز».
در این طرح پیش‌بینی شده بود یک ناو آپولو و یه سفینه سایوز در مدار زمین به هم متصل شده و فضانوردان دو سفینه به انجام برنامه‌های مشترکی بپردازند. موافقتنامه «طرح آزمایشی آپولو-سایوز» در ۲۴ مه ۱۹۷۲ بین ریچارد نیکسون و الکسی کاسیگین در مسکو به امضا رسید. در این برنامه پیش‌بینی شده بود که طی دو سال بعد با تبادل هیئت‌های فنی بین ناو روسی سایوز و سفینه آمریکایی آپولو سازگاری‌های فنی لازم صورت بگیرد و با طراحی و ساخت یک سامانه ویژه اتصال دو ناو میسر گردد. گرچه سفینه آپولو دیگر ساخته نمی‌شد و آخرین فروند آن در این برنامه به‌کار می‌رفت اما در قرارداد نوشته شد که یکی از اهداف پرواز مشترک بررسی امکان اجرای مأموریت‌های نجات اضطراری در صورت بروز حادثه برای فضانوردان یکی از دو کشور و ایجاد زمینه گسترش همکاری‌های آینده در فضانوردی است.
برای انجام عملیات مشترک دو مشکل اساسی وجود داشت: اتصال دو ناو و فشار و تفاوت جنسیتی هوای دو سفینه سایوز و آپولو. هوای موجود در سفینه سایوز هوای زمین، مخلوط نیتروژن-اکسیژن با فشاری معادل فشار در سطح دریا است اما آپولو آمریکایی‌ها از گاز اکسیژن خالص با فشار فقط ۰/۳۳ اتمسفر استفاده می‌کرد. از سوی دیگر سامانه‌های الحاق در ناو‌های سایوز و آپولو کاملا متفاوت بودند.
اگر قرار بود قسمت‌های اساسی آپولو یا سایوز را تغییر دهند لازم بود یک سلسله آزمایش‌های پر خرج تازه صورت گیرد. به همین دلیل عاقلانه و با صرفه بود که به جای تغییر در خود ناو‌ها، یک رابط ویژه ساخته شود که بتواند از یک سمت به بخش فرماندهی آپولو و از سمت دیگر به سایوز ملحق گردد. این وسیله جدید یک استوانه بود به قطر ۱/۵ متر و طول ۳ متر که ضمناً به فضانوردان اجازه می‌دهد که از سفینه‌ای به سفینه دیگر که کاملاً با یکدیگر متفاوت است بروند.
هنگام پرتاب آپولو ، رابط الحاق در ماهواره‌بر ساترن قرار می‌گرفت. پس از ورود به مدار ، ناو آپولو از ماهواره‌بر ساترن جدا شده دور می‌زد و به رابط الحاق متصل می‌شد ، آن را از بخش محافظ در ماهواره‌بر بالابرنده بیرون می کشید و به این ترتیب آماده پیوست به سفینه سایوز می‌شد. وقتی که دو سفینه به هم می‌پیوستند فشار جوی داخل سایوز از 1 به ۰/۶۸ اتمسفر کاهش پیدا می‌کرد و در نتیجه کیهان‌نوردان می‌توانستند بدون این که در مدول الحاق مدتی صبر کنند تا اکسیژن خالص استنشاق کرده و نیتروژن را از خون خود خارج سازند وارد آپولو شوند.
در ژانویه سال ۱۹۷۳ مشخص شد که الکسی لئونف به عنوان فرمانده و والری کوباسف به عنوان مهندس پرواز, سرنشینان ناو روسی خواهند بود و سرنشینان سفینه آمریکایی توماس استافورد ( فرمانده) , ونس برند و دونالد اسلیتون خواهند بود.
طبق برنامه پیش‌بینی شده، سایوز-۱۹ در روز ۱۵ ژئویه ۱۹۷۵ با دو فضانورد راهی مدار زمین شد. ۵/۷ ساعت بعد، یک ماهواره‌بر ساترن ب-۱ از پایگاه کاناورال به فضا پرتاب شد این ماهواره‌بر حامل سفینه آپولو با سه سرنشین بود که ماموریت داشتند با کیهان نوردان سایوز-۱۹ عملیات مشترکی را به انجام رسانند.
آپولو پس از قرار گرفتن در مدار به تعقیب سایوز-۱۹ پرداخت و سرانجام دو سفینه در ساعت ۰۴۱۲ روز 1۱۷ ژوئیه بهم متصل شدند این عمل شش دقیقه زودتر از برنامه، برفراز اسپانیا انجام گرفت مراحل پرواز مستقیماً توسط تلویزیون پخش گردید. پس از الحاق، استافورد، دریچه تونل اتصال را گشود و فضانوردان به ملاقات یکدیگر شتافتند. لئونف و براند نخستین فضانوردانی بودند که از تونل ویژه عبور کرده و با یکدیگر دیدار داشتند. نکته جالب و به اصطلاح سورپرایزی که روس‌ها بوجود آوردند بردن سوپ معروف برش روسی بود که روی ظرف آن نشان یک ودکای معروف روسی بود و باعث تعجب فضانوردان و کارمندان مراکز هدایت پرواز روسیه و آمریکا شد. همچنین لئونف که دستی بر قلم مو و هنر نقاشی دارد تصویری را که قبلا از چهره فضانوردان آمریکایی کشیده بود به آن‌ها هدیه داد. زیر این عکس‌ها لئونف ضمن خوش آمدگویی به فضانوردان آمریکایی نوشته بود: «بازهم این طرف‌ها تشریف بیاورید!!»
توماس استافورد هم به نوبه خود هدیه‌ای را برای همسفران روس آماده کرده بود. بنا به خواهش او یک خواننده معروف آمریکایی ترانه مشهور سلام عزیزم را به زبان روسی خوانده و ضبط کرده بود. این ترانه را برای لئونف و کوباسف در ناو آپولو پخش کرد.
از جمله هدایای مبادله شده دیگر بین هیئت‌های آمریکایی و روسی در مدار زمین می‌توان به بذر درختانی اشاره کرد که پس از پایان مأموریت در هر دو کشور با نام درخت دوستی کاشته شد.
پرواز هماهنگ دو سفینه، ۴۴ ساعت و ۳۰ دقیقه به طول انجامید و طی این مدت فضانوردان دست به ۵ آزمایش مشترک زدند آن‌ها همچنین یک مصاحبه مطبوعاتی ترتیب دادند که از طریق مراکز هوستون و مسکو انجام می شد.
کیهان نوردان شوروی هفت و فضانوردان آمریکا بیست و سه آزمایش علمی را نیز به طور جداگانه در زمینه‌های مختلف صورت دادند.
پس از جدا شدن دو سفینه، آپولو با یک مانور بین سایوز-۱۹ و خورشید قرار گرفت و یک خورشید گرفتگی مصنوعی به وجود آورد و دو کیهان نورد سایوز-۱۹ از این واقعه یک سری عکس تهیه کردند. عکس‌های تهیه شده بعداً در اختیار کارشناسان فضایی آمریکا نیز قرار گرفت.
پس از انجام این آزمایش برای بررسی دقیق‌تر الحاق، سایوز-۱۹ با یک مانور به آپولو پیوست. (اتصال قبلی را فضانوردان آمریکایی هدایت کرده بودند) و پس از دقایقی دو ناو از یکدیگر جدا شدند. سرنشینان آپولو پس از جدا سازی، با روشن کردن موتورهای موشکی، سفینه را به مدار بالاتری منتقل کردند.
سایوز-۱۹ روز ۲۱ ژوئیه به زمین بازگشت. جریان فرود به طور مستقیم از تلویزیون پخش شد سفینه به علت وجود باد، ده کیلومتری دور تر از محل تعیین شده فرود آمد.
فضانوردان آمریکایی پرواز خود را چهار روز دیگر ادامه دادند و به آزمایش‌های گوناگون طراحی شده از سوی دانشمندان پرداختند و از جمله به کشف یک منبع جدید اشعه ماوراء بنفش در خارج از منظومه شمسی توفیق یافتند. آپولو پس از اتمام برنامه خویش روز ۲۵ در اقیانوس آرام فرود آمد. فضانوردان آپولو در زمان بازگشت دچار بحرانی جدی شدند زیرا در مسیر فرود به علت روشن ماندن یکی از سامانه‌های سفینه به نام «دستگاه کنترل واکنش‌ها» گاز سمی تتراکسید ازت مربوط به سوخت موشک به داخل ناو نفوذ کرد. بر اثر این حادثه, ونس برند دچار مسمومیت گاز گردید و از هوش رفت و دیک اسلیتون حالت تهوع شدید پیدا کرد. سه فضانورد با ناراحتی ریوی مواجه شدند, پس از فرود جهت مداوا به بیمارستان انتقال یافتند و به مدت دو هفته در بیمارستان نیروی هوایی بستری و قرنطینه شدند.
سایوز ۱۹
سرنشینان: الکسی لئونف، والری کوباسف
زمان پرتاب: ساعت ۱۲:۲۰ روز ۱۵ ژوئیه ۱۹۷۵ (۲۴ تیر ۱۳۵۴)
محل پرتاب: سکوی پرتاب شماره ۱ پایگاه فضایی بایکونور
پرتاب کننده: ماهواره‌بر سایوز
وزن سفینه (کیلوگرم): ۶۷۹۰
زاویه شیب نسبت به خط استوا (درجه): ۷۸/۵۱
مدت یک دور گردش کامل به دور زمین (دقیقه): ۵۳/۸۸
اوج و حضیض مدار (کیلومتر): ۲۲۲- ۱۸۶
زمان فرود: ساعت ۱۰ :۵۰:۵۱ روز ۲۱ ژوئیه ۱۹۷۵ (۳۰ تیر ۱۳۵۴)
محل فرود: ۸۷ کیلومتری شمال شرقی ارخالق در قزاقستان
مدت پرواز: ۵ روز و ۲۲ ساعت و ۳۰ دقیقه و ۵۱ ثانیه
مسافت طی شده: ۹۸/۳ میلیون کیلومتر
تعداد گردش در مدار زمین: ۹۶
جِرم: ۶۷۹۰ کیلوگرم
آپولو – ۱۸
سرنشینان: توماس استافورد، ونس برند، دانالد اسلیتن
زمان پرتاب: ساعت ۱۹:۵۰:۰۱ روز ۱۵ ژوئیه ۱۹۷۵ (24 تیر ۱۳۵۴)
محل پرتاب: سکوی پرتاب ۳۹ پایگاه فضایی کاناورال
پرتاب کننده: ماهواره‌بر ساترن – ۱ ب
وزن سفینه (کیلوگرم): ۱۴۲۴۰
زاویه شیب نسبت به خط استوا (درجه): ۷/۵۱
مدت یک دور گردش کامل به دور زمین (دقیقه): ۶/۸۷
اوج و حضیض مدار (کیلومتر): ۱۶۶- ۱۵۲
زمان فرود: ساعت ۲۱:۱۸:۰۱ روز ۲۴ ژوئیه ۱۹۷۵ (۲ مرداد ۱۳۵۴)
محل فرود: در ۵۲۸ کیلومتری غرب هونولولو، اقیانوس آرام
مدت پرواز: ۹ روز و ۱ ساعت و ۲۸ دقیقه
مسافت طی شده: ۰۵۵/۶ میلیون کیلومتر
تعداد گردش در مدار زمین: ۱۴۷
