افزایش دامنه وزن حمل محموله با ماهوارهبرهای جدید

با گذشت سه ماه از سال ۲۰۱۸، پیشرفتهای قابل توجهی در زمینه پرتابهای فضایی به نمایش گذاشته شده است. ماهوارهبر الکترون (Electron) متعلق به شرکت راکتلب (Rocket Lab) مخصوص ماهوارههای کوچک، و ماهوارهبر فالکون هووی (Falcon Heavy) شرکت اسپیس ایکس، با نمایشهای موفقیتآمیز در ماههای ژانویه و فوریه، دامنه وزن محمولههای قابل ارسال به فضا را افزایش دادند.
ظهور منظومههای ماهوارهای مدار LEO، کاهش دادن قیمتها، شرکتهای استارتآپی و کاربردهای جدید، باعث تغییر سریع الگوهای بخش تجاری صنعت فضایی شدهاند و در این وضعیت، اضافه شدن قابلیت پرتاب ماهوارههای کوچک به عنوان محموله اصلی (و نه محموله ثانویه) و ماهوارهها و محمولههای فوق سنگین میتواند بسیار سودمند باشد.
فالکون هووی تقریبا ظرفیت پرتاب محموله به مدار GTO را تقریبا دو برابر کرد؛ رکورد قبلی با ۱۴.۲ تن در دست راکت دلتا ۴ هووی (Delta 4 Heavy) بود که با آزمایش موفقیتآمیز فالکون هووی این میزان به ۲۶.۷ افزایش یافت. این راکت همچنین برای بازار هدف خود شرکت اسپیس ایکس نیز نقطه عطفی محسوب میگردد. پیش از این، توان حمل محموله اسپیس ایکس تا مدار GTO محدود به ظرفیت ۸.۳ تنی فالکون ۹، و قبلتر از آن، ظرفیت ۴.۵ تنی نسخه اولیه فالکون هووی بود.
اما بپردازیم به دیگر ماهوارهبر جدید بازار یعنی ماهوارهبر الکترون. این ماهوارهبر که برای ارسال محمولههایی با جرم ۱۵۰ تا ۲۲۵کیلوگرم به فضا طراحی شده، حد پایین بازه جرمی محموله قابل ارسال به فضا را چند صد کیلوگرم کاهش میدهد. اهمیت کاهش دادن حداقل جرم محموله قابل حمل به فضا از آن جهت است که بازار اقتصادی ماهوارههای کوچک متحول خواهد شد. تا کنون این بازار در اختیار پرتابهای اختصاصی گرانقیمت، یا پرتابهای دستهجمعی (که زمان پرتاب و مدار هدف را محدود میکنند) بود.
البته بعید است که راکتلب بتواند در زمینه قیمت با پرتابهای دستهجمعی رقابت کند. اما قابلیت انتخاب اختصاصی مدار هدف پرتاب و زمان پرتاب میتواند مشتریان زیادی را به سمت آن سوق دهد. بدین ترتیب هم ماموریتهای تکماهوارهای و هم منظومههای ماهوارهای از مشتریان ماهوارهبر الکترون خواهند بود و طبق پیشبینیها ارزش بازار پرتابگرهای کوچک طی پنج سال آینده دو برابر خواهد شد.
البته تاثیر “افزایش حداکثر وزن محموله” به اندازه اثر کاهش “حداقل وزن محموله” واضح نیست. تاکنون هیچ ماهواره تجاریای ساخته نشده که وزنی بیشتر از ظرفیت راکت دلتا 4 هووی داشته باشد. ضمن اینکه اکثر ماهوارههای تجاری حتی وزنی کمتر از ظرفیت ماهوارهبرهای فالکون ۹ و آرین۵ (Ariane 5) دارند. با توجه به علاقه بازار تجاری به منظومههای ماهوارههای کوچک، به نظر میرسد این ماهوارهبر باید بیشتر بر روی برنامههای اکتشافی دولتی تمرکز کند.