بخش فضایی ایران طی سالی که گذشت فراز و فرودهای بسیاری داشت که مهمترین آن تغییر مدیریت سازمان فضایی ایران و منصوب شدن مرتضی براری به جای محسن بهرامی بود. مرتضی براری با دیدگاهی مبتنی بر توسعه اقتصاد فضایی وارد شده و تلاش دارد تا بخش خصوصی را در این حوزه فعال کند. پایگاه تحلیلی خبری اسپاش تلاش کرد تا آخرین اخبار و تحلیل‌ها درباره بخش فضایی ایران را به اطلاع مخاطبین خود برساند. در ادامه مروری داریم بر خلاصه مهمترین خبرهای منتشر شده توسط اسپاش در این زمینه طی سال ۹۶. با کلیک بر روی عنوان خبر می‌توانید درباره آن بیشتر بخوانید. استفاده از تصاویر تولید شده در اسپاش با ذکر عنوان اسپاش مانعی ندارد.
آزمایشگاه ملی فضایی پلی میان دانشگاه و صنعت
آزمایشگاه ملی فضایی
واسطه‌ای میان دانشگاه و صنعت است.جایی که در آن دانشگاه می تواند
تئوری‌های خود را در آزمایش‌های مختلف امتحان کند تا منجر به یک نمونه‌ی
آزمایشی شود. همچنین از سویی دیگر صنعت با تحویل نمونه‌های دانشگاهی، اقدام
به توسعه این طرح و تولید محصول‌ها در مقیاس تجاری می کند. محمد فرشچی در
رابطه با این موضوع به نیاز فعلی کشور برای داشتن آزمایشگاه ملی فضایی
اشاره کرد و با تاکید بر ضرورت پرداختن به این نیاز، گفت: «ایجاد ساختار
واسط بین دانشگاه و صنعت در حال حاضر در اولویت کاری باید باشد. متأسفانه
سال‌ها است که در این زمینه لنگ می‌زنیم و به نظر من اشکالی هم ندارد
چراکه داریم بالغ می‌شویم.»
این استاد دانشکده مهندسی هوافضای دانشگاه
شریف تشریح کرد: «این حرفی که الآن می‌زنم را نمی‌توانستم ده سال پیش
بزنم، چراکه ما صنعتی نداشتیم تا خود مسئولین بدانند به زیرساخت‌ها و
تجهیزات نیاز داریم. خوشبختانه هم‌اکنون حداقل در صنایع فضایی و در قسمت
پیشرانش، مدیران صنعت خود به دنبال ایجاد زیرساخت‌های آزمایشگاهی هستند تا
مسئولیت توسعه‌ی فناوری را به آنجا ارجاع بدهند و خودشان بتوانند از این
دستاوردهای فناوری در توسعه‌ی محصولاتشان به نحو احسن استفاده کنند و آن‌ها
مدیریت محصول بکنند و نه مدیریت توسعه‌ی فناوری.»…..
وقف علمی برای توسعه صنعت فضایی
رشد علمی و رسیدن به جایگاهی شایسته در حوزه علم و فناوری به عزم و یاری
همگانی نیاز دارد. یکی از ساده‌ترین این همکاری‌ها، درخواست کمک برای ساخت
مدرسه است که کشور ما در این زمینه سابقه درخشانی دارد، اما حمایت از توسعه
علم و فناوری فقط به ساخت مدرسه محدود نمی‌شود. شاید وقتی از داروهای
درمانی برای بیماری‌های صعب‌العلاج صحبت می‌شود هیچ تصوری از حمایت خیرین
برای تحقیقاتی که در این زمینه انجام می‌شود، در ذهن شما نقش نبندد، اما
حمایت از طرح‌های تحقیقاتی و ساخت و توسعه فضاهای علمی از دیگر برنامه‌هایی
است که با حمایت‌های مردمی تسریع می‌شود. در سال‌های اخیر شاهد پررنگ شدن
حمایت‌های مردمی از فعالیت‌های علمی و آزمایشگاهی هستیم که شکل جدیدی از
وقف علمی را فراتر از ساخت مدرسه به تصویر می‌کشد.
با توجه به این امر، دکتر کریمی مزرعه شاهی، استاد دانشگاه خواجه نصیر، به
وقف علمی در بخش فضایی کشور اشاره داشته و می‌گوید: «یکی از بهترین مواردی
که شاید مشکل نداشتن بودجهٔ ثابت و مشخص بخش فضایی را حل کند، وقف علمی
است.چرا نباید از این فرصت دینی برای رشد علمی استفاده کنیم؟ اتفاقاً
می‌توانیم با علما و مراجع اسلام در قم و همچنین سازمان اوقاف اسلامی صحبت
کنیم، و برای آن‌ها مبحث را تفهیم و توجیه کنیم. تبیین موضوع کنیم که چرا
بخش فضایی در آیندهٔ جامعهٔ اسلامی تأثیرگذار است.باید گفته شود که ظرف چند
سال آینده برای رفاه مردم، برای زندگی مردم و برای تأمین امنیت ملی و با
وضعیت استراتژیکی کنونی‌مان،جایگاه بخش فضایی چقدر حائز اهمیت هست.»……
خارجی‌ها در حوزه پرتاب‌های فضایی بد عهد هستند
یک مقام بلند پایه فضایی ایران که نخواست نامش فاش شود در رابطه با
همکاری‌های بین‌المللی در زمینهٔ ساخت حامل و پرتاب ماهواره طی گفتگویی
اظهار کرد:”اساساً می‌خواهیم در بحث پرتاب با دنیا تعامل داشته باشیم چراکه
به‌اصطلاح نمی‌خواهیم چرخ را از نو بسازیم. ولی جهانی که ما را تحریم کرده
است و ماهواره‌ی مصباح را بین سه کشور روسیه و آلمان و ایتالیا جابه‌جا
کرده و در ایتالیا آن را به اسارت گرفته است و باوجود گرفتن کل پول ماهواره
را برای پرتاب پس نمی‌دهد، آیا به ما فناوری پرتاب ماهواره را می‌دهد؟”
این مقام مسئول با اشاره به این که کشورمان تاکنون چند دفعه برای
پروژه‌های مختلف با طرف خارجی قرارداد همکاری بسته ولی درنهایت چیزی عاید
کشور نشده است، صحبت‌هایش را این‌گونه ادامه داد:”اتفاقاً در اجلاس اخیر
کوپوس هم اعلام کردیم برای کشورهایی مثل ایران دو راه برای توسعه‌ی فناوری
فضایی وجود دارد، یا فناوری فضایی به ما داده شود که کشورهای پیشرو صنعت
فضایی به ما نمی‌دهند و خودشان در اجلاس اخیر به این موضوع تأکید کردند و
راه دیگر این است که خودمان کسب کنیم.”
وی در تکمیل سخن خود اظهار داشت:”آن‌طور که مشخص است، کشوری برای ما پرتاب
را انجام نمی‌دهد.حتی در پسابرجام تلاش‌های بسیاری بود برای آن‌که از یک
کشور خارجی امکان پرتاب گرفته شود. اما متأسفانه در جلسات حرفش را می‌زنند
ولی در هنگام عمل پا پس می‌کشند.”
این مسئول بلندپایه صنعت فضایی کشور در پایان صحبت‌های خود به استفاده از
توان داخلی کشور در بحث پرتاب ماهواره اشاره کرد و از همکاری وزارت دفاع با
شرکت‌های داخلی سخن گفت:”مجموعه‌ای که در وزارت دفاع مسئول پرتاب می‌باشد،
حداقل با دویست شرکت دانش‌بنیان داخلی طرف قرارداد است و این بدان معناست
که کار در سطح کشور انجام می‌شود و وزارت دفاع به‌عنوان جمع کننده‌ی کار به
شمار می‌رود.”…..
دولت در عرصه فضایی هم سیاست‌گذار است و هم ناظر و هم مجری!
محمد فرشچی عضو هیئت‌علمی دانشکدهٔ مهندسی هوافضای دانشگاه صنعتی شریف،
عملکرد دولت را در بخش فضایی دارای اشکالات ساختاری می‌داند که منجر شده تا
این عملکرد با کاهش بازده مواجه شده و روند حرکتی کشور در جهت اجرای
برنامه‌های سند جامع توسعهٔ هوافضا با مشکل جدی روبرو شود. در همین رابطه
وی در میزگرد بررسی سند جامع توسعه هوافضا که در شانزدهمین کنفرانس هوافضای
کشور برگزار شد، بیان داشت:”متأسفانه دولت خودش هم سیاست‌گذار است و هم
ناظر، و از همه بدتر خود دولت مجری هم می‌باشد. مثلاً مرکز ملی فضایی که
قرار بود تنها سیاست‌گذار باشد، خود وارد میدان شده و یکسری قرارداد بسته
است و کلی کار که نباید انجام بدهد، در حال انجام است. متأسفانه ما هم جرئت
نداریم که در این مورد چیزی بگوییم، چون‌که ما فقط باید کارهای تحقیقاتی
خودمان را دنبال کنیم و قرار نیست ازاین‌دست دخالت‌ها بکنیم.”…..
ضرر بزرگ دولت از تعریف پروژه‌های بی‌دلیل برای محققین مازاد
دانشگاههای نسل سوم که هدف اصلی خود را
تربیت کارآفرین قرار داده‌اند محصول نیازهایی هستند که در کشورهای پیشرفته،
دانشگاههای نسل اول آموزش‌محور را به نسل دوم محقق‌پرور و نهایتا به نسل
سوم تبدیل کرد. اما بنا به گفته برخی کارشناسان، نه تنها در حوزه فضایی
بلکه در سایر حوزه‌ها نیز این روند در کشور ما بر پایه درستی طی نشده که
این امر مشکلات فراوان و عدم هماهنگی مابین بخش‌های آموزش و صنعت را به
دنبال داشته است. محمد همایون صدر، در همین رابطه می‌گوید:« دانشگاههای
نسل اول موظف بودند آموزش بدهند و مهندسین را برای ما تربیت بکنند. پس از
مدتی دانشگاههای خارجی رفتند به سمت دانشگاه نسل دوم و دانشگاهی تحقیقاتی
شدند. ما این الگو را از کشورهای خارجی که بازار کار تحقیقاتی به خاطر
رقابت شدید دارند، برداشتیم و متأسفانه به‌قدری محقق تربیت کردیم که الآن
بازار کار برای این محققین وجود ندارد، چون از اول هم وجود نداشت.»
معاون توسعه کاربرد و خدمات فضایی سازمان
فضایی ادامه می‌دهد:«سپس مجبور شدیم برای اینکه این محققین بیکار نشوند،
پروژه‌های تحقیقاتی تعریف کنیم که موردنیاز صنعت نبود و الآن هم ممکن هست
صنعت به آن شکل متقاضی نباشد،چراکه صنعت ما به آن رشد نرسیده و رقابتی در
کار نیست. این باعث شد که ضررهای زیاد و هزینه‌هایی کلان به دولت وارد شد.»……
شکل کار با دانشگاه‌ها در پروژه‌های ساخت ماهواره تغییر کرده است
سرپرست معاونت فناوری فضایی سازمان فضایی
ایران گفت: بر‌اساس پیش‌بینی‌ها تا پایان شهریور ماه سال جاری طراحی مفهومی
ماهواره پارس 1 انجام می‌شود.
مجتبی سرادقی افزود: ساخت ماهواره‌های
مخابراتی و سنجشی از برنامه‌های راهبردی ما در حوزه ماهواره‌هاست که در
حوزه ماهواره‌های مخابراتی ناهید 1 در مرحله تحویل‌گیری قرار دارد و
قرارداد ناهید 2 نیز منعقد شده است. وی گفت: در سال‌های گذشته این سازمان
ساخت ماهواره‌های سنجشی را به 3 دانشگاه علم و صنعت، شریف و امیر کبیر
واگذار کرده بود که در سطح آزمایشگاهی کاربرد داشتند و عملیاتی نبودند…….
سامانه پیش بینی حوادث غیر مترقبه راه اندازی می شود
رئیس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح از راه‌اندازی سامانه‌ای در منطقه جنوب
شرقی کشور خبر داد و گفت: این سامانه یک پیش‌نشانگر دقیق برای پیشگیری از
حوادث غیرمترقبه است. مهدی مدیری روز یکشنبه در مراسم انعقاد تفاهمنامه
همکاری این سازمان با سازمان فضایی با تأکید بر افزایش همکاری با ارگان‌ها
اظهار داشت: در زمینه سنجش از راه دور اقداماتی از سال ۱۳۶۸ تاکنون صورت
گرفته تا توانمندی‌های کشور در این زمینه منجر به توسعه فناوری شود. وی با
تأکید بر اینکه ضروری است توانمندی‌های کشور حمایت، ساماندهی و تقویت شود،
اظهار داشت: این تفاهمنامه گام ارزشمندی است تا بتوانیم از توانمندی‌های
کشور بهره‌برداری کنیم……