زندگی حرفه‌ای نیل آرمسترانگ ؛ داستان یک قدم کوچک برای یک مرد بزرگ

نیل آرمسترانگ بیستم جولای ۱۹۶۹ بود که به عنوان نخستین فضانورد در سطح ماه قدم گذاشت و بدین ترتیب به مشهور‌ترین فضانورد سازمان فضایی آمریکا (ناسا) بدل شد. در ادامه مروری خواهیم داشت بر زندگی حرفه‌ای وی.

نیل آرمسترانگ در سال ۱۹۶۶ به عنوان یک خلبان آزمایشی کارکشته، ماموریت جوزا ۸ (Gemini 8) با موفقیت به انجام رساند. او در سال ۱۹۷۱ در ناسا بازنشسته شد و در مجمع هوافضا کماکان فعال باقی ماند. با این حال او تصمیم گرفت تا از مرکز انظار عمومی به دور باشد. او در ۲۵ آگوست ۲۰۱۲ در سن ۸۲ چشم از جهان فروبست. آرمسترانگ نخستن رکورددار این عرصه به شمار می‌آید. در این نوشته با بررسی زندگی حرفه‌ای وی، بیشتر با این فضانورد آمریکایی آشنا خواهیم شد.

نیل آرمسترانگ ، اولین انسان بر روی ماه


نیل آرمسترانگ در خصوص دستاورد‌های شخصی‌اش به طرز متواضعانه کم صحبت بود. به عنوان مثال او بیشتر ترجیح می‌داد تا بر روی فعالیت تیمی که کمک‌رسان او در رسیدن به ماه بودند، صحبت کند تا نخستین قدم‌های یک انسان بر روی یک جرم سماوی دیگر. آرمسترانگ در مصاحبه با برنامه “۶۰ دقیقه” شبکه CBS در سال ۲۰۰۵ گفت:

    “گمان می‌کنم هیچکدام از ما دوست ندارد به عنوان بخشی از یک جنجال شناخته شود، بلکه ترجیح می‌دهیم به دلیل کار‌های موفق‌مان در ذهن‌ها بمانیم.”

در مصاحبه‌ای دیگر وقتی از او پرسیده شد که باقی‌ماندن ردپای انسان بر روی سطح ماه به مدت هزاران سال چه احساسی دارد؟ در پاسخ گفت: “یک جورهایی امیدوارم شخصی که همین روز‌ها قرار است به ماه برود، آن رد پاها را پاک کند.”

بیوگرافی رسمی آرمسترانگ در سال ۲۰۰۵ تحت عنوان “نخستین انسان؛ داستان زندگی نیل آرمسترانگ” منتشر شد. این کتاب توسط جیمز هانسن (James Hansen)، مورخ پیشین ناسا و استاد تاریخ دانشگاه اوبرن (Auburn) به رشته تحریر درآمده است.

نخستین روز‌های فعالیت حرفه‌ای


نیل آرمسترانگ در ۵ آگوست ۱۹۳۰ در شهر واپاکونتا (Wapakoneta) در ایالت اوهایو، متولد شد. پدر و مادر او، استفان آرمسترانگ (Stephen Armstrong) و وایولا انگل (Viola Engel) نام داشتند. او به عنوان خلبان ناو آمریکا در جریان جنگ کره، در بین سال‌های ۱۹۴۹ تا ۱۹۵۲ خدمت کرد. وی در سال ۱۹۵۵ مدرک مهندسی هوانوردی خود را از دانشگاه پردو (Purdue) اخذ کرد. سال‌های بعد (بعد از آنکه به شهرت رسید) مدرک فوق‌لیسانس مهندسی هوانوردی خود را از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در سال ۱۹۷۰ به دست آورد. به عنوان خلبان آزمایشی ناسا، هواپیما موشکی X-15 را در طول یک ماموریت برای آزمایش محدویت‌های پرواز در ارتفاعات بالا به پرواز درآورد. او در سال‌های نخست فعالیت حرفه‌ای خود با بیش از ۲۰۰ وسیله هوانوردی مختلف، از جت‌ها و گلایدر‌ها گرفته تا حتی هلیکوپترها پرواز کرد.

نیل آلدن آرمسترانگ (Neil Alden Armstrong)، فضانورد ناسا، خلبان نیروی هوایی ایالات متحده، مهندس هوانوردی و استاد هوانوردی بود. او در کارنامه حرفه‌ای خود به عنوان یک فضانورد ۸ روز و ۱۴ ساعت و ۱۲ دقیقه پرواز فضایی به ثبت رسانده است. وی عنوان نخستین انسان روی ماه را یدک می‌کشید و در ماموریت‌های جوزا ۸ و آپولو ۱۱ حضور داشت.

در سال ۱۹۶۲، آرمسترانگ به عنوان یکی از اعضای گروه فضانوردی ناسا برای انجام ماموریت‌های دوسرنشین‌دار جوزا (Gemini – جمینی) با هدف آزمایش تکنولوژی فضایی و  ماموریت‌های سه سرنشین‌دار آپولو که سرانجام توانست ۱۲ نفر را بر سطح ماه فرود آورد، انتخاب شد. آرمسترانگ نخستین پرواز فضایی‌اش را به عنوان خلبان و فرمانده ماموریت جوزا ۸ (Gemini 8) ، ماموریتی با ۶ خدمه، در مارس ۱۹۶۶ به انجام رساند.

او به همراهی دیوید اسکات (David Scott) اولین اتصال میان دو فضاپیما در مدار را با موفقیت انجام دادند. آنها فضاپیما جوزا ۸ را به سازه بدون سرنشین آجنا (Agena) متصل کردند. للبته این ماموریت به‌سرعت به وضعیت اضطراری تبدیل شد؛ زمانی که یکی از موتور‌های رانشگر جوزا ۸ باز شد. در حالی‌که فضانوردان با سرعت بیشتر از یک دور بر ثانیه به دور خود می‌چرخیدند، آرمسترانگ توانست با استفاده از سیستم ورود مجدد رانشگر‌ها، مجددا کنترل را در دست بگیرد.

این ماموریت که اولین وضعیت اضطراری جدی در فضا به شمار می‌‌رفت، ختم به خیر شد و سلامت فضانورد تامین شد. اما به زودی به سمت آشیانه خود در زمین بازگشتند؛ چراکه از سیستم ورود مجدد رانشگر‌ها استفاده کرده بودند. او در ماه می سال ۱۹۶۹، وقتی هدایت یک ماه‌نشین تحقیقاتی را در اختیار داشت، باردیگر از یک تصادف شدید جلوگیری کرد. این ماه‌نشین می‌توانست تا حدی شبیه به یک مدول (گردونه) عمل کند و عمل فرود بر سطح ماه را شبیه‌سازی کند. سوخت رانشگر‌ها به اتمام رسیده بود و آرمسترانگ می‌بایست تنها ثانیه‌هایی قبل از برخورد ایجکت (eject) کند. سرانجام او به سلامت از آن مخمصه جان سالم به در برد.

داستان آپولو ۱۱ و نخستین پیاده‌روی در ماه


در ماه ژانویه ۱۹۶۹، ناسا برای نخستین بار اسامی خدمه انتخاب شده ماموریت آپولو ۱۱ را طی یک اعلامیه عمومی منتشر کردد. لازم به توضیح نیست که دکه اسلایتون (Deke Slayton) فرمانده فضانوردان این ماموریت تصمیم خود را پیشتر گرفته بود. اسلایتون چیدمان سربازهای خود را اینگونه مشخص کرده بود: نیل آرمسترانگ (از ماموریت جوزا ۸)، ادوین باز آلدرین (از ماموریت جوزا ۱۲) و مایکل کالینز (از ماموریت جوزا ۱۰).

از نیل آرمسترانگ به عنوان فرمانده این ماموریت استفاده شد. مسئولیت‌های او در این ماموریت شامل حضور بر روی ماه با همراهی باز آلدرین و خلبانی مدول “عقاب” (Eagle) می‌شد. در این هنگام مایکل کالینز می‌بایست در مدول فرماندهی کلمبیا در مدار ماه باقی بماند. نکته اینجاست که تا قبل از این قرار بر این بود که کالینز به عنوان خلبان پشتیبان همراه با نیل به سطح ماه برود، اما جراحی کمر او جایگاهش در این ماموریت را تنزل داد. همچنین این جراحی اندکی قبل از ماموریت آپولو ۸ انجام شد که او را مجبور کرد از فهرست فضانوردان کناره‌گیری کند.

اعضای خدمه ماموریت آپولو ۱۱ به ترتیب از چپ به راست: نیل آرمسترانگ، مایکل کاینز و باز آلدرین. این تصویر به بعد از بازگشت آنها از ماه مربوط می‌شود و شادکامی آنها در تصویر مشخص است. اما همواره وضع بر این منوال نبوده است. در ۵ آوریل ۱۹۶۷، دکه اسلایتون (Deke Slayton)، فرمانده فضانوردان سری ماموریت‌های آپولو، با ۱۷ نفر از فضانوردان ملاقات و با انها در خصوص آتش‌سوزی آپولو ۱ و نیز سفر به سطح ماه سخن گفت. یکی از مهم‌ترین جملات او در این ملاقات این بود‌: “مردی که اولین مأموریت فرود بر ماه را اجرا می‌کند و برای اولین بار روی ماه پا می‌گذارد، از مردان این اتاق است.” نیل آرمسترانگ یکی از آن ۱۷ نفر بود. او در ابتدا به عنوان یک از اعضای پشتیبان ماموریت آپولو ۸ انتخاب شد. دو سال بعد و در سال ۱۹۶۹، نام او به همراه باز آلدرین و مایکل کالینز به عنوان اعضای خدمه ماموریت آپولو ۱۱ ثبت شد. فضاپیما آپولو ۱۱ با استفاده از موشک چهار مرحله‌ای ساترن-۵ در ۱۶ جولای ۱۹۶۹ به فضا پرتاب شد. (اعتبار: NASA Apollo Archive)

خدمه آپولو ۱۱ قاطعانه مطمئن نبودند که نخستین افرادی هستند که به ماه می‌رسند. ناسا مجموعه‌ای فشرده از ماموریت‌ها را ترتیب داده بود که هر چند ماه یکبار اتفاق می‌افتادند. لازمه رسیدن آپولو ۱۱  به ماه ، برآورده شدن تمامی اهداف ماموریت‌های پیشین بود. ماموریت‌های قبل از آپولو ۱۱ موفق به انجام نخستین سفر سرنشین‌دار به اطراف ماه شده بودند (ماموریت آپولو ۸ در سال ۱۹۶۸)، نخستین مدول ماه را در فضا آزمایش کرده (ماموریت آپولو ۹ در سال ۱۹۶۹) و سرانجام طی ماموریت آپولو ۱۰ در ماه می ۱۹۶۹ فرود بر روی ماه را شبیه‌سازی کرده بودند.

با این حال، اعضای خدمه پرواز آپولو ۱۱ آگاه بودند که مطابق برنامه‌های ناسا قرار است ماموریت آنها نخستین فرود بر روی ماه باشد و تصویرسازی خود از ماموریت پیش‌رو را مطابق آن انجام می‌دادند؛ عقابی که یک شاخه زیتون را با چنگال‌هایش گرفته است. آنطور که کالینز در کتاب خود تحت عنوان “حمل آتش” در سال ۱۹۷۴ گفته است، اعضای خدمه حتی نام‌های خود را  به روی بخش‌های مختلف ماموریت گذاشته‌ بودند تا بدین وسیله این ماموریت نماینده شایسته‌تری برای بشریت باشد.

برخی تئوری‌های توطئه از غیرواقعی بودن سری ماموریت آپولو سخن می‌گویند. آنها این ماموریت‌ها را یک سری سناریو از پیش نوشته شده می‌دانند. از تلاش دولت آمریکا برای تلطیف چهره آمریکا پس از جنگ ویتنام تا اجرای یک نمایش هالیوودی صرفا برای عقب نماندن از شوروی در رقابت فضایی.

آپولو ۱۱ ؛ پرتاب موفق


فضاپیمای آپولو ۱۱ در ۱۶ جولای ۱۹۶۹، در حالی که جمعیت گسترده‌ای از مردم برای تماشای در کیپ کارناوال ایالت فلوریدا جمع‌ شده بودند، با موفقیت پرتاب شد. این سه تن، سفری چهار روزه را به سمت ماه آغاز کردند، به مدار حرکتی ماه رسیدند و در ۲۰ جولای دو قطعه فضاپیما از یکدیگر جدا شد.

هرچه دو فضانورد بیشتر به سطح ماه نزدیک می‌شدند، می‌توانستند راهنما‌های سطح را حین گذر سریع از کنار آنها ببینند و فاصله خود را نسبت به محل برنامه‌ریزی شده برای فرود به مرکز کنترل ماموریت گزارش کنند. متعاقبا، کامپیوتر مدول عقاب از این جهت که نیازمند بارگزاری مجدد برنامه‌ها و وظایف خود بود، شروع به هشدار دادن کرد. استیو بیلز، مشاور ارشد کنترل ماموریت‌ (در کنار جک گرمان به عنوان مهندس کامپیوتر) به خدمه اعلام کرد که آنها برای فرود بر سطح ماه با مشکلی مواجه نیستند. بعدها تحقیقات نشان دادند که کامپیوتر مدول عقاب به دلیل لزوم تعویض یک رادار، هشدار بارگزاری مجدد می‌داده است.

آرمسترانگ پس از آنکه متوجه شد کامپیوتر آنها را به سوی فرود در یک ناحیه پر از تخته سنگ هدایت می‌کند، فرآیند فرود را خود به عهده گرفت. فرود در ساعت ۱۶:۱۴ و هنگامی که تنها ۲۵ درصد سوخت باقی مانده بود انجام شد. در این هنگام او اعلام کرد‌ : “هیوستون ! پایگاه آرامش اینجاست! … عقاب فرود می‌آید.” فضانورد چارلز دوک (Charles Duke) مسئول ارتباطات کپسول، از زمین پاسخ داد: “دریافت شد! … آرامش. ما شما را از روی زمین دنبال می‌کنیم. شما همراهی ما را تا رسیدن به وضعیت آبی دارید. ما نفسی دوباره می‌کشیم. خیلی ازت ممنونیم.”

مطابق برنامه قرار بود پیش از نخستین راه‌پیمایی بر روی ماه، فضانوردان اندکی بخوابند. اما آنها تصمیم گرفتند هرچه زودتر به خارج از سطح‌نشین بروند، چرا که احساس کردند نمی‌توانند بخوابند. حرکات آنها به صورت زنده توسط دوربینی به زمین مخابره و در تلویزیونی سیاه و سفید به نمایش درمی‌آمد، آرمسترانگ به آرامی از سطح نشین عقاب پایین آمد و در ساعت ۱۰ و ۵۴ دقیقه شب ۲۰ جولای، پای چپ خود را بر روی سطح ماه قرار داد. نخستین کلماتی که بر زبان یک انسان در سطح ماه جاری شدند از این قرار بود:

    “این یک قدم کوچک برای یک مرد و جهشی بزرگ برای بشریت است.”

کلمه “یک” قبل از مرد، در رادیو استاتیک ناپدید شد اما تجزیه و تحلیل امواج صوتی نشان داد آرمسترانگ این کلمه را به زبان آورده است. آرمسترانگ اذعان کرد که این جمله را با خود به ماه نیاورده و در لحظه آن را به زبان آورده است. بنابراین منظور خاصی از کلمه “یک مرد” نداشته و مرادش تمامی مردم است.

پس از آنکه لندینگ (Landing) یا فرود به طور کامل و با موفقیت به انجام رسید، دریچه باز شد، آرمسترانگ از نردبان پایین رفت، تنها یک قدم مانده بود به سطح ماه، او چنین گفت: ” من حالا در حال رفتن به سطح ماه هستم.” سپس در یک لحظه تاریخی پای چپ خود را بر روی سطح ماه گذاشت و جمله تاریخی خود را بیان کرد. آرمسترانگ ۲۰ دقیقه به پیاده روی پرداخت و سپس باز آلدرین نیز به او ملحق شد. او در پایان راهپیمایی دو ساعت و نیمه خود فاصله‌ای ۵۹ متری از فضاپیما گرفت و از فضانوردانی مانند گاگارین، کومارو و درگذشتگان ماموریت آپولو ۱ یاد کرد. آنطور که ناسا می‌گوید، به دلیل نبود باد، جریان آب و فعالیت آتشفشانی در سطح ماه، ردپای آرمسترانگ تا هزاران سال بر روی ماه خواهد ماند. (اعتبار: NASA Apollo Archive)

آرمسترانگ و آلدرین به مدت ۲ ساعت و ۳۶ دقیقه سطح ماه را در اطراف محل فرودشان جستجو کردند. آنها حدود ۲۲ کیلوگرم از مواد شامل ۵۰ قطعه سنگ را جمع‌اوری کردند، یک سری آزمایش را به انجام رساندند (از جمله آزمایش مقاومت مصالح، زلزله نگاری، تعیین فاصله ماه و زمین با لیزر و آزمایش‌های روی گرد و غبار ماه.) و پرچم آمریکا را برافراشتند و با رئیس جمهور وقت آمریکا، ریچارد نیکسون (Richard Nixon) صحبت کردند. نیکسون از دفترش حدود یک دقیقه با فضانوردان سخن گفت و حدود سی ثانیه نیز از جانب آرمسترانگ پاسخ دریافت کرد.

کره ماه به عنوان تنها قمر زمین، نقش بسزایی در دگرگونی‌های سیاره خاکی ماه داشته است. از شکل گیری حیات تا تاثیر گرانش آن بر آب‌های زمین. چندی پیش در یک سری مطالب به تفصیل اندازه، ساختار، دما، اتمسفر و اندازه این نزدیک‌ترین جرم سماوی به ما را بررسی کردیم. مطالعه این مطالب را پیشنهاد می‌کنیم.

خدمه مدول عقاب روز ۲۱ جولای بدون هیچ‌گونه خطری از سطح ماه برخواستند، به کلمبیا متصل و به سوی سیاره خاکی خود روانه شدند. آنها در روز ۲۴ جولای فرودی موفق را بر روی اقیانوس انجام دادند. فضانوردان به قرنطینه برده شدند تا خطرات احتمالی ناشی از به همراه آوردن نوعی از میکروب‌های ماه به زمین، از آنها دور شود. پس از آن طی یک تور جهانی به جشن گرفتن موفقیت خود پرداختند.
“گرچه ما هرگز قبلا در ایران نبوده‌ایم لیکن کشور زیبای شما را از فضای لایتناهی دیده‌ ایم و زیبایی‌هایش را بس ستوده‌ایم.” این جمله‌ای است که نیل آرمسترانگ سه ماه پس از فرود موفق خود بر سطح ماه، در آبان‌ماه سال ۴۸ و در تهران به زبان آورد. این سه فضانورد در جریان تور جهانی‌شان از تهران نیز بازدید کردند و مورد استقبال پرشور مردم قرار گرفتند. نکته جالب توجه اینجاست که هرسه در حین سخنرانی‌شان در فرودگاه مهرآباد کلماتی را به زبان فارسی ادا کردند که گویا مورد تشویق شدید مردم قرار گرفته بود. تصویر بالا گزارش روزنامه اطلاعات از این سفر را نشان می‌دهد.
پیامد‌های آپولو ۱۱ و سال‌های پایانی عمر

آرمسترانگ پس از پایان دوران حرفه‌ای‌اش به عنوان یک فضانورد، در مرکز فرماندهی ناسا، معاونت مدیر کل بخش هوانوردی را برعهده گرفت. او در سال ۱۹۷۱ از ناسا بازنشسته شد. متعاقبا، از سال ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۹ به عنوان استاد مهندسی هوانوردی در دانشگاه سینسیناتی مشغول به تحصیل شد. او به مدت ده سال، از سال ۱۹۸۲ تا سال ۱۹۹۲ به عنوان رئیس یک شرکت تکنولوژی‌های محسباتی هواپیمایی در شارلوتس‌ویل بود. وی همچنین در کمیسیون راجرز هم شرکت داشت؛ کمیسونی که به دستور ریاست جمهوری وقت و به منظور بررسی علل انفجار کشنده شاتل فضایی چلنجر (Challenger shuttle) در ۲۸ ژانویه ۱۹۸۶، تشکیل شد.

آرمسترانگ پس از ترک ناسا، اگرچه در مصاحبه‌های دوره‌ای یا رویداد‌های سالیانه مرتبط با آپولو ۱۱ حضور پیدا می‌کرد، اما تصمیم گرفته بود تا زیاد در انظار عمومی ظاهر نشود.در حالی که بیانیه‌های عمومی او بسیار معدود بود، وی مرتبا اخبار مرتیط با پرواز‌های فضایی را دنبال می‌کرد و گاه و بی‌گاه درخصوص آنچه به وقوع می‌پیوست، اظهار نظر می‌کرد. او همیشه به عنوان یک حامی پرواز‌های زیرمداری باقی ماند. در سوی دیگر نیز این فضانورد پیشین، یکی از منتقدین جدی انتقال حق اجرای پرواز‌های سرنشین‌دار از ناسا به شرکت‌های فضایی خصوصی بود.