کاوشگر کنجکاوی (Curiosity) ناسا، اجسام عجیب‌وغریبی را در مریخ کشف کرد. این اجسام عجیب شبیه به فسیل هستند و احتمالاً حیات بیگانه باستانی در سیاره مریخ را تائید می‌کنند.
آیا اثر فسیل موجودات فرازمینی در مریخ کشف‌شده است؟ بری دی گرگوریو محقق زیست‌شناسی فضایی در انگلیس با مرور عکس‌های ارسال‌شده از مریخ پیمای کوریاسیتی (Curiosity) با تصاویری فسیل گونه مواجه شده است. این محقق که نویسنده کتاب‌های “مریخ سیاره زندگی” و “میکروب‌های مریخ” نیز هست می‌گوید: «کشف اجسام عجیب در مریخ احتمالاً نشان‌دهنده پیدایش فسیل‌های مربوط به دوران اردویسین در مریخ است. این فسیل‌ها دقیقاً شبیه به اجسامی است که در زمین کشف‌شده و موردبررسی قرارگرفته‌اند.» اگر این اجسام فسیل نیستند پس چه توجیه دیگری برای ماهیت تصاویر وجود دارد؟
جزییات کوچک اما بسیار مهم
دی گرگوریو سؤال خود را برای دانشمند پروژه تحقیقاتی کنجکاوی، اشوین واساوادا، از آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا در پاسادانای کالیفورنا ارسال کرد. واساوادا به این موضوع اشاره کرد که اجسام نشان داده‌شده در این تصویر بسیار کوچک هستند. به‌طورکلی آن‌ها حدود ۱ الی ۲ میلی‌متر عرض و نهایتاً ۵ میلی‌متر طول دارند.
این اجسام عجیب در مریخ ابتدا در تصاویر سیاه‌وسفید ثبت‌شده بودند. به همین خاطر دانشمندان، مریخ پیمای کنجکاوی را به محل بازگرداندند تا با استفاده از دوربین با لنز دستی مریخی یا ماهلی (MAHLI)، عکس‌های رنگی از این محیط بگیرند.
واساوادا گفت: «این تصاویر به‌قدری منحصربه‌فرد بودند که ما بااینکه حتی نمی‌دانستیم مریخ پیمای “کنجکاوی” این تصاویر را در کجا عکس‌برداری کرده، این ربات را به محل بازگرداندیم تا عکس‌ها را به‌صورت دقیق‌تر برای ما ارسال کند.»
کریستوفر ادواردز،یکی از اعضای پروژه کنجکاوی، زمین‌شناس دانشگاه آریزونا به بازگردانی مریخ پیما برای مطالعه روی اجسام عجیب در مریخ، اشاره کرد. او در گزارشی نوشت: «این منطقه به‌قدری جالب بود که سعی کردیم محل دقیق قرارگیری قبلی مریخ پیما را بازیابی کنیم. در فضایی که در این محل، برابر مریخ پیما وجود داشت، اجسام فوق‌العاده عجیب و غیرقابل‌تصوری یافت شد.»
فرایندهای زمین‌شناختی یا زیست‌شناختی؟
این‌که منشأ دقیق اجسام عجیب‌وغریب دقیقاً زمین‌شناختی هستند و یا زیست‌شناختی، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.واساوادا در این مورد گفت: «با توجه به پیدایش اثر فسیل در مریخ، وجود آن‌ها غیرقابل‌انکار خواهد بود و ما از تصاویر به‌عنوان اولین یافته‌هایمان استفاده می‌کنیم. اما با نگاهی دقیق‌تر به اجسام متوجه می‌شویم که دارای ظاهر چندوجهی و زاویه‌دار هستند. این مسئله نشان می‌دهد که اجسام موردنظر شباهت زیادی به کریستال سنگ دارند و شاید دارای ساختار قالب‌های کریستالی باشند. قالب‌هایی که در حال حاضر در زمین یافت می‌شوند.»
واساوادا گفت: «موارد بالا تنها یکی از چندین احتمالی است که در مورد اجسام وجود دارد. اگر موارد بیشتری ازاین‌دست پیدا کنیم متوجه خواهیم شد که در منطقه Vera Rubin Ridge وقایع جالبی در حال رخ دادن است.»
ماموریت غیر ممکن
دانشمندان پروژه کنجکاوی، برای کشف ماهیت اجسام درون تصویر، تحقیقات زیادی به عمل‌آورده‌اند. آیا در پایان، کاوشگر ناسا می‌تواند تفاوت بین یک اثر زمین‌شناختی (مثلاً کریستال موجود در سنگ) یا زیست‌شناختی را مشخص کند؟
این مسئله حتی روی زمین هم بدون نمونه‌برداری و آزمایش در آزمایشگاه کار بسیار دشواری خواهد بود. برای تشخیص این‌که یک جسم، زیستی بوده یا خیر، ابزار توانمندی لازم است.
در حال حاضر ربات کنجکاوی، به‌علاوه دوربین ماهلی (MAHLI) دارای دوربین‌های تشخیص مواد شیمیایی و دوربین ایکس ری آنالیزور ذرات آلفا نیز هست که هرکدام می‌توانند ویژگی‌های خاص مواد را بررسی کنند.
بیوتوربیشن (Bioturbation) یا ساخت‌های زیستی
پاسکال لی، دانشمند سیاره‌ای در مؤسسه مریخ و موسسه SETI (جستجو برای حیات فرازمینی) در مانتین ویوو کالیفرنیا، گفت: «تصاویر گرفته‌شده توسط مریخ پیمای کنجکاوی واقعاً کنجکاوی ما را برمی‌انگیزد. تشخیص این‌که اجسام شگفت‌انگیز چه چیزی هستند و از چه موادی تشکیل‌شده‌اند، بسیار سخت است.»
لی در اولین نگاه به تصاویر و با بررسی زمین شناسانه گفت: «اولین فکری که با دیدن عکس‌ها به ذهن من خطور می‌کند، فرایند بیوتوربیشن است. فرایندی که از طریق آن ارگانیزم‌های جانوری در رسوبات می‌توانند ساختار آن‌ها را بر هم بزنند، بیوتوربیشن نام دارد.»
انباشته شدن کرم‌ها در رسوبات و فسیل شدن این جانوران و تغییر شکل به‌صورت توده‌های سنگی یک نوع بیوتوربیشن است.
دستاورد های این کشف
لی گفت: «بیوتوربیشن در مقیاس این‌چنینی، می‌تواند به تولید ارگانیسم‌های میکروسکوپی چند سلولی منجر شود، این مسئله به معنی وجود یک نوع پیچیدگی فراتر از موجودات تک‌سلولی است. اگر ادعا کنیم که ما شاهد بیوتوربیشن در مریخ بوده‌ایم، این ادعا دنیا را تکان خواهد داد!» لی به گفته‌ی یکی از ستاره شناسان به نام کارل ساگان اشاره کرد که ادعاهای بزرگ مستلزم شواهد بزرگ نیز هستند.
نتایج به‌دست‌آمده از تصاویر مریخ پیمای کنجکاوی برای اثبات هرگونه ادعایی نیاز به شواهد دقیق‌تری دارد، شواهدی که بتواند به‌طورقطع وجود بیوتوربیشن در مریخ را اثبات کرد.
لی در پایان اشاره کرد که: «تصاویر واقعاً جذاب هستند و من امیدوارم که مریخ پیما زمان بیشتری را صرف بررسی این منطقه کند تا شواهد بیشتری از اجسام یافت شود.»
توده های موجود در این تصاویر
دیرک شولزه مکوچ، پروفسور دانشگاه فنی برلین در آلمان و استاد راهنما در دانشگاه ایالتی آریزونا و دانشگاه ایالتی واشنگتن، گفت: «وجود فرایندهای فیزیکی، می‌تواند موجوداتی شبیه به بیوتروبراسیون را نشان دهد.»
وی ادامه داد: «به نظر می‌رسد که تصاویر، بیوتوربیشن را نشان می‌دهد و به‌احتمال‌زیاد اگر تصاویر از روی زمین گرفته‌شده بود به‌راحتی این اجسام قابل‌شناسایی بودند.»
وی با تأکید بر ساختار مواد معدنی رسوب شده گفت: «اما توده‌ها خیلی بیشتر شبیه به یکدیگر هستند و در مورد مریخ به نظر می‌رسد که این اجسام همان انباشت توده‌های معدنی باشد.»