سیروس برزو: جان يانگ کهنه فضانورد ناسا روز ۶ ژانویه ۲۰۱۸ درگذشت. او را میتوان بخش مهمی از تاريخ کیهاننوردی دانست. او که از نخستين سالهای آغاز عصر فضا به جرگه کیهاننوردان ناسا پيوست و ۶ بار با ناوهای کيهاني جميني، آپولو و بالاخره شاتل به فضا سفر کرد. جان يانگ در ۲۴ سپتامبر ۱۹۳۰ در شهر سانفرانسيسکو به دنيا آمد اما در اورلاندو بزرگ شد شهري که بعد ها در نزديکي آن نخست ميدان آزمايش موشکي و سپس مرکز پرتابهای فضايي به وجود آمد.
از همان کودکي به پرواز علاقه داشت و همين عشق به پرواز بود که در ۱۹۴۸ او را به دانشکده فناوري کشاند تا در رشته هوانوردي درجه مهندسي بگيرد. سپس به بخش هوايي نيروي دريايي آمريکا روي آورد و بين سالهای ۱۹۵۵ تا ۱۹۵۹ در اسکادران شماره ۱۰۳ بهعنوان مشغول به کار بود و با هواپیماهای مختلف ازجمله “اف-۸ دي” و “اف-۴ ب” پرواز میکرد. وي توانست چند رکورد جالب در پرواز با هواپیماهای جت به دست آورد.
در سال ۱۹۶۲ به اسکادران ۱۴۳ در کاليفرنيا منتقل شد و در ۱۷ سپتامبر همين سال بود که به جرگه کیهاننوردان پذيرفته شد. دوران آموزشي او بسيار کوتاه سپري گشت و نامزد پرواز با جميني-۵ شد اما شانس به او روي آورد و چيزي نگذشت که يانگ را براي نخستين پرواز سرنشین دار جميني انتخاب کردند تا با ويرجيل گريسام به فضا سفر کند.
نخستين ناو سرنشین دار جميني در روز ۲۳ مارس ۱۹۶۵ به فرماندهي ويرجيل گريسام و خلباني جان يانگ راهي مدار زمين شد. اين پرواز در تاريخ فضانوردي از ویژگیهای خاصي برخوردار بود. جميني-۳ نخستين پرواز سرنشین دار دو نفرِ آمريکا، نخستين سفينه سرنشین داری که در فضا تغيير مدار داد و بالاخره نخستين ناو کيهاني بود که با خود رايانه به فضا برد. اين رايانه به فضانوردان امکان داد با استفاده از آن موتورهاي موشکي فرعي تغيير مدار ناو را به کار اندازد. اين عمليات که امروزه از پارامترهاي اساسي سفر در فضا است شامل چرخش ناو به گرد خود، بالا و پايين ارتفاع سفينه و ديگر حالات حرکت و چرخش ناو در مدار میشود.
جميني-۳ پس از سه دور گردش فضايي، در نزديکي جزاير باهاما در اقيانوس اطلس فرود آمد و يکي از هواپيماهاي آمريکائي ۵ دقيقه بعد از فرود ناو حامل فضانوردان، آن را پيدا کرد و ۴۸ دقيقه پس از رسيدن آن به زمين بهوسیله بالگرد به روي عرشه کشتي انتقال يافت .
پسازاین سفر يانگ بلافاصله به آموزش و تمرين براي سفري ديگر پرداخت. بهزودی مشخص شد که بايد بهعنوان فرمانده ناو جميني-۱۰ پروازي ديگر را به مدار انجام دهد.
جميني-۱۰ در روز ۱۸ ژوئيه ۱۹۶۶ به فضا پرتاب شد در اين سفر مايکل کالينز، جان يانگ را همراهي میکرد. ساعاتي قبل از آنیک سفينه بدون سرنشين از نوع آجنا، سکوي پرتاب شماره ۱۴ در کيپ کاناورال را به مقصد مدار زمين ترک گفت اين ناوي بود که بايد بهعنوان هدف مورد رديابي فضانوردان جميني-۱۰ قرار میگرفت و آنان ناو خود را به اين سفينه متصل میکردند.
مايکل کالينز و جان يانگ توانستند در چهارمين دور گردش پرواز خود به دور زمين، اولين اتصال موفق دو سفينه را در مدار زمين به انجام رسانند. دو فضانورد جميني-۱۰ سفينه خود را به آجنا ملحق ساختند و با استفاده از سوخت آن ۴۸۰ کيلومتر ديگر بالا رفتند. پس از اوجگیری، جميني-۱۰ با يک آجناي ديگر که از چهار ماه پيش در فضا باقیمانده بود ملاقات کرد. فضانوردان همچنين ۱۴ آزمايش مختلف درزمینهٔ هاي علمي، فني و نظامي انجام دادند. جميني-۱۰ پس از حدود ۷۱ ساعت پرواز، در اقيانوس اطلس فرود آمد.
جان يانگ در جريان طرح آپولو نيز دو بار به فضا سفر کرد. در نخستين پرواز او به همراه يوجين سرنان و توماس استافورد با آپولو-۱۰ در ۱۸ مه ۱۹۶۹ بهسوی ماه پرتاب شدند. در اين سفر کیهاننوردان با موفقيت مراحل رديابي، الحاق، تبادل فضانورد، جدا شدن و اتصال مجدد سفينه مه نشين و آپولو را در مدار ماه عملاً تجربه کردند و نشان دادند که همهچیز براي سفر به ماه آماده است. سفينه ۶۱ ساعت و ۳۶ دقيقه در مدار ماه بود و در اين مدت ۳۱ دور برگرد آن چرخيد. آپولو-۱۰ سرانجام در ۲۶ مه در اقيانوس فرود آمد.
بلافاصله پس از بازگشت، جان يانگ بهعنوان جانشين فرمانده آپولو-۱۳ انتخاب شد و آموزش را ادامه داد. پس از مدتي بهعنوان فرمانده آپولو-۱۶ انتخاب شد و به همراه چارلز دوک و توماس ماتينگلي آموزش براي سفر به ماه را آغاز کردند.
روز ۱۶ آوريل ۱۹۷۲ ناو کيهاني آپولو-۱۶ سکوي شماره ۳۹-آ مرکز پرتابهای فضايي کاناورال را به مقصد ماه ترک گفت ماه نشين متصل به ناو آپولو در منطقه ديسکارتز ماه فرود آمد.
يانگ و دوک به کمک اتومبيل ماه نوردي که با خود به ماه برده بودند، ۲۷ کيلومتر راهپيمايي کردند و نمونههایی از نقاط دورتري نسبت به سفرهاي قبلي از خاک و سنگ ماه به دست آوردند. سپس به سفينه اصلي در مدار ملحق شده و بهطرف زمين رهسپار شدند. اين ناو روز ۲۷ آوريل ۱۹۷۲ در اقيانوس اطلس فرود آمد.
پس از پايان برنامه آپولو بسياري از کیهاننوردان به عرصههای ديگر روي آوردند. سه پرواز اسکاي لب و يک مأموریت مشترک با روسها، تنها سفرهای سرنشین داری بود که بعد از سال ۱۹۷۲ و به دنبال اتمام طرح آپولو رخ داد. تا پرتاب شاتل فضايي سالها باقي بود و کیهاننوردان همدوره جان يانگ اميدي براي پرواز با ناو جديد را نداشتند. آنها گروه کیهاننوردان را ترک کردند اما جان يانگ همچنان پابرجا باقي ماند.
اين پايداري او بیمزد نماند. فرماندهي نخستين پرواز مداري شاتل فضايي به او سپرده شد. جان يانگ و رابرت کريپين پرواز با فضاپيماي کلمبيا، نخستين کيهان پيماي قابلاستفاده مجدد شاتل فضايي را در ۱۲ آوريل ۱۹۸۱ آغاز کردند.
فضاپيماي کلمبيا اولين سفينه سرنشین داری بود که بدون آزمايش غير سرنشین دار در فضا، کیهاننوردانی را به مدار زمين میبرد. تمامي سفینههای سرنشین دار قبلي چه آمريکايي و چه روسي قبل از آنکه مأموریتهای سرنشین دار خود را آغاز کنند، بهصورت آزمايشي پروازهايي در مدار زمين داشتند. حتي برخي حيواناتي را هم به فضا میبردند تا عملاً ميزان اطمينان به آنها مشخص گردد. اما کلمبيا قبل از اين پرتاب بههیچوجه در شرايط فضايي بهطور واقعي آزمايش نشده بود.
اين ناو پس از ۲ روز و ۶ ساعت و ۲۰ دقيق پرواز مداري در ۱۴ آوريل بر باند شماره ۲۳ پايگاه هوايي ادواردز در کاليفرنيا بر زمين نشست. اين نخستين فرود سفينه فضايي بر باند فرودگاه بود. تا آن زمان آمریکاییها ناوهای کيهاني خود را با چتر نجات بر آب مینشاندند. روسها نيز از نخستين پرواز سرنشین دار خود تاکنون، سفینههایشان را در خشکي مینشانند. تنها استثناها فرود اضطراري سايوز-۲۳ در آب و بازگشت کيهان پيماي بدون سرنشين بوران بوده است.
با اين پرواز جان يانگ نام خود را بهعنوان نخستين انساني که ۵ بار به فضا سفرکرده به ثبت رساند. اما کار يانگ در اينجا به پايان نرسيد. او همچنان به تمرینهای بدني و آموزشهای علمي ادامه داد و بالاخره بهعنوان فرمانده نهمين پرواز کيهان پيماي شاتل که در حقيقت نخستين پرواز بینالمللی ناوهای آمريکا بود انتخاب شد.
فضاپيماي کلمبيا در ۲۸ نوامبر ۱۹۸۳ يکي از مهمترین مأموریتهای خود را آغاز کرد در اين سفر جان يانگ، بروستر شاو، اون گاريوت، رابرت پارکر، بايرن ليختنبرگ از آمريکا و اولف مربولد از آلمان غربي شرکت داشتند. اين نخستين پرواز آزمايشگاه اروپايي اسپيس لب به فضا بود و اولين گام عملي در همکاري اسا (سازمان فضايي اروپا) و ناسا. در اين سفر کيهان پيماي کلمبيا ۶ سرنشين را به مدار برد که خود يک نوآوري بهحساب میآمد.
فضاپيماي کلمبيا در روز ۸ دسامبر ۱۹۸۳ وارد جو شد و در باند شماره ۱۷ پايگاه هوايي ادواردز فرود آمد. با اين پرواز جان يانگ نام خود را بهعنوان نخستين انساني که ۶ بار به فضا سفرکرده به ثبت رساند.
جان يانگ پسازاین سفر ديگر مأموریتی فضايي نداشت اما همچنان نامش بهعنوان يک کیهاننورد آماده سفر و فعال مطرح بود تا سرانجام در ۳۱ دسامبر ۲۰۰۴ بازنشسته شد و براي هميشه گروه کیهاننوردان را ترک گفت.