رقابت در عرصه فضا در گذشته فقط بین آمریکا و شوروی جریان داشت و هنگامی که این دو کشور در زمان جنگ سرد، راجع به تواناییهای فضایی خود رجزخوانی میکردند، کمتر کسی فکر میکرد که زمانی چنین رقابتی در قارهی آسیا و بین چین و هند نیز به وجود بیاید.
سکانس اول: روزهای آغازین
برنامه فضایی چین در دهه 50 میلادی و ]طبق قانون نانوشتهی این عرصه[ با الهام از موشکهای بالستیک آغاز شد. در ابتدا این کشور از کمکهای شوروی برای پیشبرد برنامه خود استفاده میکرد اما پس از شکرآب شدن رابطه بین دو کشور، چین به تنهایی در مسیر فضا قدم برداشت. اولین ماهواره چینی با نام دونگ فنگ هونگ (Dong Fang Hong I) در سال 1970 به فضا ارسال و پس از آن تلاشهایی برای ارسال انسان به فضا نیز آغاز شد که البته بعد از مرگ مائو تسه تونگ، رهبر این کشور این برنامه به حالت تعلیق درآمد.
در سوی دیگر برنامهی فضایی هند اندکی دیرتر کلید خورد. این کشور در دهه 1960 با توسعه ساندینگ راکتها فعالیت فضایی خود را آغاز کرد؛ در سال 1975 اولین ماهواره خود را با نام آریبهاتا (Aryabhata) توسعه داد و سرانجام در سال 1980 موفق شد پرتاب ماهواره را به وسیله یک راکت ساخت داخل انجام دهد.
یکی از ساندینگ راکتهای هند
سکانس دوم: ظهور دو قدرت جدید فضایی
در زمینه توسعه ماهوارهبرها، چین نسبت به هند کشور موفقتری بود توانست از ترکیب راکتها برای پرتاب ماهوارههای سنگینتر به فضا استفاده کند. راکتهای سری لانگ مارچ این کشور که امروزه حداقل هفتهای یک بار در اخبار فضایی به پرتابهای صورت گرفته توسط آنها اشاره میشود، طی دهههای 70 و 80 توسعه داده شدند. در دههی 90 و با افزایش وزن محمولههایی که توسط پرتابگرها به فضا ارسال میشدند، استفاده از راکتهای چینی متداولتر شد. در سال 1992 دولت این کشور دوباره برنامه ارسال انسان به فضا را با نام شنژو (Shenzhou) در پیش گرفت و در نهایت در سال 2003 با ارسال سفینهی شنژو به مدار، پس آمریکا و روسیه به سومین کشوری بدل شد که قادر به ارسال انسان به فضا است. در حاشیه ماموریت شنژو عملیاتهایی همچون اتصال سفینه و پیادهرویهای فضایی نیز با موفقیت انجام شدند؛ عملیاتهایی که البته در دههی 60 توسط شوروی و آمریکا صورت گرفته بودند.
برنامه فضایی کشور هند اما در این حین با محدودیتهای جدی در زمینه بودجه و همچنین انتقال فناوری مواجه بود و همین دلیلی شد برای اینکه کشوری که در دههی 1960 فعالیت فضایی خود را شروع کرده بود، در اواخر دههی 70 و اوایل دههی 80 بتواند به زمینهی ساخت ماهوارهبر ورود کند و راکتهای ماهوارهبر آزمایشی سری SLV را توسعه دهد. این در حالی است که در آن زمان چین از مرحلهی آزمایش عبور کرده بود و راکتهای سری لانگ مارچ را به عنوان یک محصول نهایی استفاده میکرد. شایان ذکر است که راکتهای هندی در 4 بار پرواز خود تنها 50 درصد یعنی 2 بار موفقیت داشتند. تلاش بعدی این کشور برای ساخت راکت نیز به توسعهی راکت ASLV با درصد موفقیت در پرتاب 25% منجر شد و راکش شارما (Rakesh Sharma) تنها فضانورد تاریخ هند، با راکت روسی سایوز به فضا رفت. اما در نهایت باید به موفقیت هند در توسعهی ماهوارهبرهای سری PSLV نیز اشاره کرد؛ این راکت امروزه به یکی از کارآمدترین پرتابگرهای فضایی تبدیل شده و چند ماه پیش با ارسال بیش از 100 ماهواره به فضا، رکورد ارسال همزمان ماهواره به فضا را شکست.
در اواخر دههی 60 میلادی، هند به فناوری هستهای دست یافت و عدم پذیرش معاهدهی استفادهی صلحآمیز از این فناوری توسط هند باعث وضع تحریمهای نظامی توسط آمریکا علیه این کشور شد. تحریمهای اعمال شده توسط آمریکا بر کشور هند به این معنی بود که این کشور باید به تنهایی برای توسعه فناوری راکتهای برودتی تلاش کند. این راکتها به دلیل نگهداری سوخت و اکسیدایزر خود در حالت مایع، قادر به ذخیره کردن مقادیر بیشتری از آنها هستند و در نتیجه نسبت به راکتهای نسل قبل بازده و تراست بالاتری دارند. در نهایت هند توانست با تاخیر بسیار، راکتهای برودتی MK2 و MK3 را از سری راکتهای GSLV توسعه دهد. ضمنا این کشور در این مدت بصورت موازی بر روی توسعه ماهوارههای سنجش از دور و مخابراتی نیز کار کرد و نتیجه آن در اختیار داشتن یکی از بزرگترین ناوگانهای ماهوارهای جهان شد.
فرود چین بر روی ماه
سکانس سوم: تثبیت جایگاه دو کشور
چین جدای از رشد نظامی و اقتصادی، انگیزه زیادی برای ادامه برنامه فضایی خود دارد، چرا که این کشور را در راستای تبدیل شدن به یک ابرقدرت جهانی یاری میرساند. در حالی که ایستگاه فضایی بینالمللی در سالهای پایانی فعالیت خود است، چین قصد دارد در حوالی سال 2020 ایستگاه فضایی خود را راهاندازی کند. این کشور همچنین توانسته به وسیله سطحنورد Jade Rabbit بر روی ماه فرود بیاید و برنامههایی نیز برای حضور در رقابت مریخ دارد.
در زمینه ماموریتهای بین سیارهای، هند را میتوان برندهی رقابت دو کشور دانست. این کشور در سال 2008 با ارسال ماموریت Chandrayaan-1 به ماه، چهارمین کشوری نام گرفت که توانسته است پرچم خود را بر روی ماه به اهتزاز درآورد. ضمن اینکه موفقیت مثالزدنی این کشور در ماموریت MOM باعث شده هند تنها کشوری باشد که در اولین تلاش خود برای ارسال مدارگرد به مریخ موفق میشود.
هند با رکوردزنی در پرتاب همزمان ماهواره به فضا که قبلتر به آن اشاره شد، امروزه به یکی از انتخابهای اصلی برای پرتاب ماهوارههای کوچک به فضا تبدیل شده است. اما چین به واسطه تحریمهای آمریکا در مورد استفاده از راکتهای چینی، نمیتواند در این زمینه با هند رقابت کند و حداقل باید قید مشتریان آمریکایی را برای راکتهایش بزند.
پرتاب راکت PSLV
سکانس آخر: در آینده رقابت داغتر میشود!
چین و هند اهداف بزرگی برای آینده فعالیتهای فضایی خود دارند. چین برای اعزام انسان به مریخ تلاش میکند، در حالی که هند قصد دارد ماموریت سرنشیندار به ماه بفرستد و از راکتهای بازگشتپذیر استفاده کند. بنابراین به نظر میرسد رقابت فضایی آسیایی در آینده داغتر نیز بشود.