بابک خلیلی مرندی: تیمی بین‌المللی از ستاره شناسان،با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل موفق به رصد و بررسی بازمانده‌های یک ابر نواختر موسوم به N103B شدند که در کهکشان همسایهٔ ما، ابرماژلانی بزرگ قرار دارد.
این تصویر هابل، بقایای ابرنواختر N103B را نشان می‌دهد. N103B یک ابرنواختر نوع Ia است که در ابرماژلانی بزرگ قرار دارد.با توجه به نزدیکی نسبی به زمین، ستاره‌شناسان به منظور جستجو برای باقی مانده های بالقوهٔ انفجار مربوط به ستارگان،این بازمانده‌ها را مورد مشاهده قرار می‌دهند.
رشته‌های( تارهای) قرمز مایل به نارنجی که در تصویر دیده می‌شوند،حاصل شوک ناشی از انفجار ابرنواختر است.این رشته.ها به اخترشناسان اجازه می‌دهند تا مرکز اصلی انفجار را مورد محاسبه قرار دهند. همچنین نشان دهندهٔ این موضوع است که انفجار دیگر به صورت کروی انبساط نیافته بلکه بیضی شکل است.
گاز موجود در نیمهٔ پایینی تصویر و تمرکز تراکم ستارگان در قسمت پایین سمت چپ تصویر،اطراف خوشهٔ ستاره‌ای NGC1850 با ستارگان فشرده و بسیاری را نشان می‌دهد.
ابرنواختر N103B با نام‌های SNR 0509-68.7 و SNR J050854-684447 هم شناخته می‌شود که بازمانده ابرنواختر نوع Ia است.
این جرم در حوالی ابر حباب کیهانی در اطراف خوشهٔ ستاره‌ای درخشان NGC 1850 واقع در ابر ماژلانی بزرگ که متجاوز از ۱۶۰۰۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد، قرار گرفته است.
برخلاف بسیاری از بازمانده‌های ابرنواختر،به نظر نمی‌رسد که N103B ساختاری کروی شکل داشته باشد،بلکه کاملا بیضویست.
به عقیده اخترشناسان،بخشی از موادی که در اثر انفجار به بیرون پرتاب شده،به یک ابر چگال‌تر از مواد میان ستاره‌ای برخورد کرده و در نتیجه باعث کاهش سرعتش شده است.باز بودن یک سمت پوستهٔ منبسط شده این مواد پرتابی، مؤید این نظریه است.
درخشندگی قابل پیش‌بینی ابرنواخترهای نوع Ia بدین معناست که ستاره‌شناسان قادرند از این پدیده‌ها به عنوان شمع‌های استاندارد کیهانی برای اندازه‌گیری فواصل آن‌ها استفاده کنند که این موضوع آن‌ها را به ابزاری سودمند برای مطالعهٔ کیهان تبدیل کرده است.با این وجود، بحث و مناظره بر سر ماهیت واقعی آن‌ها هنوز ادامه دارد.
دانشمندان گمان می‌کنند که ابرنواخترهای نوع Ia در سامانه‌های دوتایی رخ می‌دهد که دستکم یکی از ستارگان موجود در این سیستم، یک کوتولهٔ سفید است.
تاکنون برای توضیح چگونگی تبدیل سامانه‌های دوتایی به ابرنواختر، دو نظریهٔ اصلی مطرح شده:
۱-نظریهٔ اول مبتنی بر این است که هر دو ستاره موجود در سیستم دوتایی، کوتوله سفید هستند؛ اگر این دو ستاره بهم رسیده و ادغام شوند، در نهایت منجر به انفجار ابرنواختری گونهٔ Ia خواهد شد.
۲-نظریهٔ دوم پیشنهاد می‌کند که در این سامانه تنها یک ستاره از نوع کوتولهٔ سفید است، درحالی که همدمش یک ستارهٔ معمولیست.در این نظریه، کوتولهٔ سفید مواد ستارهٔ همدمش را مکیده و جذب می‌کند و در اثر این انتقال مواد،جرم آن افزایش یافته و به حدی می‌رسد که منجر به یک انفجار شدید و دراماتیک می‌شود. در اینجا این نظریه نشان می‌دهد که ستارهٔ معمولی باید لااقل به نحوی از این انفجار جان سالم به در ببرد، ولی تا این لحظه هیچ همدم بازمانده‌ای پیرامون ابرنواخترهای نوع Ia یافت نشده است.
دکتر Chuan -Jui Li، اخترشناس انستیتوی ستاره‌شناسی و اختر فیزیک آکادمیا سینیکا و دانشگاه ملی تایوان و همکارانش از کشورهای تایوان، ایالات متحده، سوئیس و شیلی، بقایای ابرنواختر N103B را به منظور جستجو و یافتن چنین ستارهٔ همدمی مورد بررسی و رصد قرار دادند.
این تیم برای شناسایی جبهه‌های شوک ابرنواختر،
منطقهٔ هیدروژن-آلفا (مناطقی که در اثر تشعشع ستارگان همجوار یونیزه شده اند) رصد کردند.
محققان امیدوار بودند یک ستاره را نزدیک مرکز این انفجار که با جبهه‌های شوک خمیده نشان داده می‌شود، بیابند.
کشف یک ستارهٔ همدم بازمانده، به بحث و گفتگوهایی که کماکان بر سر منشا ابرنواخترهای نوع Ia در جریان است، پایان خواهد داد.
در حقیقت آن‌ها ستاره‌ای یافتند که با معیارهایی چون ردهٔ ستاره،دما،درخشندگی و فاصله از مرکز اصلی انفجار ابرنواختر همخوانی و مطابقت داشت.
این ستاره تقریبا هم جرم خورشید است، اما با پوششی از مواد داغ احاطه شده که احتمالا پیش از انفجار ابرنواختر از سامانه دوتایی به بیرون پرتاب شده است.
گرچه این ستاره گزینهٔ مناسبی برای همدم بازماندهٔ N103B است،با این وجود بدون بررسی و طیف‌سنجی‌های بیشتر، وضعیتش نمی‌تواند مورد تایید قرار بگیرد.تحقیقات همچنان ادامه دارد.
این پژوهش در قالب مقاله‌ای در نشریهٔ اخترفیزیک بتاریخ ۱۰ فوریه ۲۰۱۷ منتشر شده و همچنین در سایت arXiv.org در دسترس عموم است.