قزاقستان با مشارکت بینالمللی شهر فضایی میسازد

سازمان فضایی قزاقستان (Kazcosmos) با همکاری شرکتهای خارجی مشغول ساخت و تکمیل شهر فضایی خود است تا به توسعه فضایی این کشور کمک کند. در سال 2012 شرکت آستریوم (Astrium) قراردادی را برای ساخت یک مرکز مونتاژ، اصلاح و آزمایش ماهواره (AIT) در شهر آستانه با سازمان KGS که مسئولیت توسعهی برنامهی فضایی قزاقستان را بر عهده دارد امضا کرد. طبق این قرارداد که در زمان سفر نورسلطان نظربایف (Nursultan Nazarbayev) رییس جمهور قزاقستان به پاریس منعقد شد، آستریوم تجهیزات آزمایشی مختلفی از جمله تاسیسات مکانیکی، رادیومتریک، حرارتی و آکوستیک را تولید و در این مرکز نصب میکند. آستریوم همچنین KGS را در ساخت مرکزAIT کمک میکند تا از سازگاری آن با اجزاء آزمایشی اطمینان حاصل کند. این مرکز بخشی از شهر فضایی قزاقستان محسوب میشود و علاوه بر مرکز مونتاژ، اصلاح و آزمایش ماهواره شامل بخش کنترل زمینی برای دو ماهوارهی ساخت آستریوم، مرکز طراحی، یک ساختمان مدیریتی و یک موزه فضایی نیز خواهد بود. آستریوم و KGS در سال 2009 نیز قراردادی برای توسعهی دو ماهوارهی سنجش از دور با یکدیگر امضا کرده بودند.
فرانسیس آکو (François Auque) مدیر آستریوم پس از امضای قرارداد گفت “این قرارداد همکاری استراتژیک ما با KGS را تقویت کرده و نشان میدهد که قزاقستان در دنبال کردن برنامهی فضایی ملی خود کاملا مصمم است.” وی همچنین افزود “علاوه بر این، ما با این شرکت برای تقویت توزیع دادههای سنجش از دور زمین و خدمات ماهوارهای برای فعالان بخشهای خصوصی و دولتی قزاقستان همکاری میکنیم.”
در راستای قرارداد مذکور، در سال 2014، KazEOSat-1 ساخته شده توسط آستریوم بزای قزاقستان، به فضا پرتاب شد. این ماهوارهی سنجشی 900 کیلوگرمی توسط راکت وگا (Vega) شرکت آرین اسپیس (Arianespace) به مدار SSO و فاصلهی 750 کیلومتری از سطح زمین ارسال شد. KazEOSat-1 از دقت تصویربرداری 1 متر و طول عمر بیش از 7 سال برخوردار است.
KazEOSat-1
دو ماه پس از این پرتاب، ماهوارهی KazEOSat-2 نیز به فضا پرتاب شد. این ماهواره نسبت به ماهوارهی پیشین دقت کمتری دارد: در حدود 6.5 متر. KazEOSat-2 با وزن 177 کیلوگرم در مدار SSO و در فصلهی 630 کیلومتری از سطح زمین به تهیهی تصاویر میپردازد و هر روز میتواند از 1 میلیون کیلومتر مربع از سطح زمین عکس بگیرد.
KazEOSat-2
قزاقستان غیر از همکاری با آستریوم، با شرکتهای دیگری نیز همکاری داشته است.برای مثال ترانسپاندرهای ماهوارهی مخابراتی KazSat-3 که در آوریل سال 2014 به فضا پرتاب شد توسط شرکت فرانسوی تالس آلنیا (Thales Alenia Space) ساخته شده است. این ماهوارهی 1900 کیلوگرمی 28 ترانسپاندر باند Ku دارد و در مدار geo فعالیت میکند. شایان ذکر است این ماهواره سومین همکاری این کشور با تالس آلنیا بود که در ادامه به دو مورد دیگر اشاره خواهد شد. قزاقستان همچنین با شرکت انگلیسی سازنده
ماهوارهی SSTL نیز برای ساخت ماهوارهی سنجش از دور و
پلتفرمهای ماهواره قراردادهایی به امضا رسانده است. این ماهوارهی 50 کیلوگرمی KazSTSAT نام دارد و از
دقت تصویربرداری 22 متر برخوردار است. قرارداد ساخت KazSTSAT در سال 2013 ثبت شده است و قرار بود در اوایل
سال جاری میلادی به فضا ارسال شود اما هنوز زمان پرتاب و پرتابگری برای آن مشخص
نشده است.
قزاقستان از آغاز عصر فضایی تا کنون در پروازهای فضایی نقش داشته است. در سال 1957 اتحادیه جماهیر شوروی پایگاه بایکونور قزاقستان را به عنوان محل پرتاب اولین ماهوارهی بشر یعنی Sputnik 1 انتخاب کرد. چهار سال بعد و در سال 1961، یوری گاگارین (Yuri Gagarin) اولین فضانورد جهان نیز از این پایگاه به فضا پرواز کرد. بایکونور همچنان به عنوان پایگاه پرتاب اصلی روسیه تحت مالکیت جمهوری قزاقستان فعالیت میکند و تمام پروازهای سرنشیندار سایوز به ایستگاه فضایی بینالمللی از این پایگاه انجام میگیرد. این پایگاه دارای 15 سکوی پرتاب، 11 ساختمان برای مونتاژ قطعات و نگهداری سوخت، 5 مرکز ردیابی و کنترل، 9 ایستگاه ردیابی و تاسیسات آزمایشی میباشد. اما در نهایت سازمان فضایی قزاقستان با نام KazKosmos در سال 2007 تاسیس شد اگرچه یک سال قبل از آن در سال 2006 اولین ماهوارهی این کشور با نام KazSat-1 با همکاری مرکز فضایی خرونچیف (Khrunichev Space Center) و تالس آلنیا به فضا پرتاب شده بود. این ماهوارهی مخابراتی در سال 2008 از بین رفت و پس از کشوقوسها و تاخیرات فراوان KazSat-2 در سال 2011 توسط همان دو سازمان مذکور ساخته و به فضا ارسال شد. این ماهوارهی مخابراتی با بهرهگیری از 12 ترانسپاندر باند Ku همچنان در مدار geo فعال است.
KazSat-2
قزاقستان در حال حاضر طرح توسعهی فضایی خود را به عنوان بخشی از پروژهی عظیم “قزاقستان جدید در دنیای جدید” دنبال میکند. یکی از اهداق این برنامه که اوایل دههی گذشته توسط نظربایف آغاز شد فراهم کردن تکنولوژیهای پیشرفتهی روز و توسعهی تخصص صنعتی بومی قزاقستان میباشد. آستریوم نیز که یکی از شرکتهای پیشرو اروپایی در زمینهی تکنولوژی فضایی است، برای دستیابی به اهداف فضایی پروژهی مذکور به این کشور کمک میکند. آستریوم یکی از شرکتهای زیرمجموعهی شرکت دفاع هوایی و فضای اروپا (EADS) است که در سال 2006 به منظور ساخت سیستمهای فضایی دفاعی و غیر نظامی تاسیس شد. در سال 2012 آستریوم 18000 کارمند در فرانسه، آلمان، انگلیس، اسپانیا و هلند و حجم معاملاتی برابر با 5.8 میلیارد یورو داشت. سه زیرمجموعهی اصلی آستریوم عبارتند از “حمل و نقل فضایی آستریوم” برای ماهوارهبرها و زیرساختهای مداری، “ماهوارههای آستریوم” برای ساخت ماهوارهها و بخش کنترل زمینی آنها، و “خدمات آستریوم” برای ارائهی مستقیم خدمات ارزش افزوده در زمینهی مخابرات ماهوارهای، اطلاعات مکانی و ناوبری به شرکتهای ماهوارهای.
شهر فضایی قزاقستان که قرار است تا سال 2020 آمادهی بهرهبرداری شود در یک منطقهی 30 هکتاری احداث خواهد شد. تا کنون،دو پروژه در این زمینه وارد فاز عملیاتی شدهاند: دو آنتن زمینی برای دستگاههای با دقت متوسط و بالا، و زیرساختهای مهندسی که تامینکنندهی برق، آب و گرما خواهند بود. علاوه بر این احداث ساختمان مرکز طراحی نیز 80 درصد و مرکز مونتاژ و تست 30 درصد پیشرفت داشتهاند. غیر از ساختمانها و مجتمعهای مهم بیانشده، مجتمعهای مسکونی، ورزشی و مراکز خرید نیز برای کارکنان ساکن در این شهر فضایی احداث میشود. در همین حین قزاقستان از فروش تصاویر ماهوارههای KazEOSat-1 و KazEOSat-2 طی یک سال گذشته حدودا 130 هزار دلار درآمد داشته است. این تصاویر از 200 کشور جهان تهیه شدهاند و مشتریان اصلی آنها بخشهای کشاورزی و سازمانهای مدیریت بحران هستند. اغلب مشتریان از کشورهایی هستند که خود دارای ماهوارهاند اما به دلیل قیمت کمتر و برنامهی زمانی خلوت ماهوارههای قزاق به سراغ آنها میروند.
در مجموع میتوان قزاقستان را در برنامهی فضایی بلندپروازانهی خود موفق دانست. در آیندهی نزدیک و پس از آغاز به کار شهر فضایی این کشور، قزاقستان دیگر فقط به واسطهی حضور پایگاه فضاییای که آن هم در اجارهی روسیه است شناخته نمیشود، بلکه به عنوان کشوری شناخته میشود که با استراتژی و برنامهریزی درست و همکاریهای بینالمللی موفق برای خود اعتبار مناسبی در سطح منطقه دست و پا کرده است. این برنامه میتواند الگوی مناسبی برای کشورهای دیگر از جمله ایران باشد.