مريم فخيمی: هشتادوسه سال از زادروز يوری گاگارين، اولين انسانی كه به فضا راه يافت می‌گذرد. در اين يادداشت درباره زندگی وی خواهيد خواند.
يوری الکسيويچ گاگارين، در 9 مارس 1934 در دهکده کلوشينو که در حدود 161 کيلومتری غرب مسکو قرار دارد، به دنيا آمد. پدرش، الکسی ايوانويچ يک کشاورز و مادرش، آناتيموفيونا يک چوپان شير فروش بود. بعد از جنگ جهانی دوم به شهر کوچک گژانسک که امروز به افتخار او،گاگارين ناميده می‌شود، مهاجرت کردند.
نقصی که گاگارین را فضانورد کرد
وی بعد از اتمام دوره دبيرستان و همزمان با تحصيل در هنرستان فنی فلزات، به عنوان عضو باشگاه هوايی ساراتف مشغول به کار شد. اولين پرش گاگارين از يک فروند هواپيمای جنگی ياک-18 بود. در سال 1955 و بعد از اتمام دوره هنرستان وارد آموشگاه خلبانی اورنبورگ شد و بعد از اتمام دوره آموزشی به عنوان خلبان جنگی به نيروی هوايی شوروی پيوست. به علت کوتاهی قدش اجازه شرکت در رژه نظاميان را نداشت و همين موضوع باعث دردسر او برای خلبانی جنگنده ميگ شد، به‌طوری که مجبور بود برای انجام راحت‌تر عمليات پرواز، بالش کوچکی را روی صندليش بگذارد. اما همين کوتاهی قد منجر شد تا به راحتی به عنوان فضانورد انتخاب شود.
پرواز تاریخی به فضا
يوری در پاييز 1957 با واليا که مربی بهداشت مدارس شهر اورنبورگ بود ازدواج کرد. در اواخر سال 1959 برای انجام معاينه فرا خوانده شد. اين معاينه چندين روز طول کشيد و در نهايت يوری متوجه شد که به عنوان فضانورد انتخاب شده است. اين خبر در 9 مارس 1960، در بيست‌وششمين سالگرد تولدش به او داده شد.
گاگارين براي حفظ اسرار مجبور شد اين خبر را از همسرش پنهان کند و حتی درباره تاريخ ماموريتش نيز به واليا دروغ گفت. پرواز تاريخی يوری گاگارين در 12 آوريل 1961 انجام شد. در سال‌های بعد به عنوان معلم فضانوردان کار کرد و معاونت ژنرال کامانين، رييس کمسيون برنامه‌های فضايی را بر عهده داشت.
نظارت بر انجام صحيح تمام طرح‌های مربوط به به ماه از وظايف يوری گاگارين بود. در کنار فعاليت‌های رسمی، برنامه‌های جنبی چون همکاری در تاليف کتاب “روانشناسی فضا”، سرپرستی کمسيون فنی فدراسيون اسکی روی آب و مسئوليت انجمن دولتی شوروی و کوبا را بر عهده داشت.
یک پایان تراژیک اما نه در فضا
گاگارین در سال 1966 به عنوان عضو علی البدل “ولادمير کمارف” برای سفر با سايور-1 انتخاب شد. قرار بود وی با سايوز-3 به فضا سفر کند، اما به علت کشته شدن فضانورد سايوز-1، برنامه سفر وی نيز کنسل شد. به گفته منابع غربی، در همان سال‌ها گاگارين تصادفی با اتومبيل داشت. متاسفانه بخت با گاگارين هم یار نبود و او در 27 مارس 1968 طی یک تمرين هوایی سقوط کرد و بدين ترتيب پرونده زندگی نخستين پيشتاز فضا، برای هميشه بسته شد.
يادبود گاگارين در پای ديوار كرملين
سئوالات بی‌پاسخ
علی‌رغم تحقيقات گسترده، علت سقوط هواپيما نامشخص ماند. در آن زمان، مراسم تشيع جنازه باشکوهی برای او برگزار و اعلام شد خاكسترش در پای ديوار کرملين به خاک سپرده شده است. اما در سال 1984 فاش شد که جسد او هيچگاه پيدا نشد، چرا که هواپيما بعد از سقوط آتش گرفت و هيچ اثری از سرنشينان باقی نماند و آن تشيع جنازه جنبه نمادين داشته است.
بعد از اين حادثه، شهری که گاگارين در آن بزرگ شده بود و همچنين يک کشتی ارتباط ماهواره‌ای به ياد او نامگذاری شد. مرگ گاگارين اثر منفی زيادی بر روی فضانوردان شوروی داشت. وی شخصيتی مردمی بود و نفوذ زيادی بر روی فضانوردان شوروی داشت.
از گاگارين به عنوان انسانی اصولی، قاطع و باشهامت ياد می‌کنند. راستگويی، رک بودن، داشتن چهره خندان و تيزهوشی وی همواره زبانزد فضانوردان قديمی بود.
بر گرفته از مجله “مرزهای بی‌كران فضا”