اسپیس ایکس و آخرین گام‌های موفقیت در بازگرداندن پرتاب فضایی انسانی

اگر کارها طبق برنامه پیش رود،‌ اسپیس ایکس (Space X) می‌تواند در بهار اولین فضانوردان را به فضا بفرستد.

سال۲۰۱۹، ممکن است سالی باشد که فضانوردان آمریکایی بعد از ۸سال وقفه دوباره بتوانند از خاک آمریکا به مدار سفر کنند. با بازنشستگی شاتل در سال۲۰۱۱، این سفرها نیز متوقف شده بود و سرانجام، پروازهای مقدماتی برنامه‌ی خدمات تجاری ناسا (NASA) در ماه‌های آتی آغاز می‌شود.

اگر روند فعلی بدون وقفه انجام شود، اسپیس ایکس ممکن است اولین شرکتی باشد که با وسیله‌ی نقلیه اختصاصی خود دو فضانورد را به فضا می‌فرستد. مراحل آماده‌سازی و معرفی برنامه‌ها در مرکز فرماندهی اسپیس ایکس در هاوتورن کالیفرنیا انجام می‌شود. در آنجا، می‌توان تا حدی آنچه را به چشم دید که قرار است فصل جدیدی در سفرهای فضایی آینده رقم برند.

اسپیس ایکس و رقیب آن، شرکت فضایی بوئینگ (Boeing)، در ادامه‌ی برنامه‌های ناسا به توسعه و ساخت دو کپسول فضایی مشغول هستند که برای فرستادن به فضا و حفظ فضانوردان در مدارهای پایین زمین کارایی دارد. بوئینگ وسیله جدیدی بانام استارلاینر سی‌اس‌تی۱۰۰ (CST-100) ساخته و در مقابل، اسپیس ایکس کپسول دراگون را ارتقا داده که هم‌اکنون برای حمل‌ونقل تجهیزات و منابع به ایستگاه فضایی و تخلیه بار از آن مشغول فعالیت است. پس از ۵سال تحقیق و توسعه، به‌زودی زمان آن می‌رسد که کپسول دراگون اسپیس ایکس محموله‌ی ارزشمندتری همچون فضانوردان را با خود حمل کند.

هدف بزرگ برنامه‌ی خدمات تجاری فضایی، ساخت و استفاده از دو وسیله‌‌ی ایمن آمریکایی باقابلیت انتقال دو فضانورد به ایستگاه بین‌المللی فضایی و باز‌گشت از آن طی اجرای منظم برنامه‌ی فضایی ناسا است. انتقال فضانوردان به فضا برنامه‌ای بود که طی لغو برنامه‌ی پرواز شاتل‌ها در آمریکا لغو شد و روسیه و دیگر شرکای بین‌المللی ایستگاه فضایی فضانوردان آمریکایی را منتقل کردند.

ناسا با تکیه‌بر مفهوم خدمات تجاری فضایی برای تحقق انتقال فضانوردان از آمریکا به فضا،شرکت‌های خصوصی را تشویق کرد. همین عامل باعث مشارکت عملی و مالی بوئینگ و اسپیس ایکس در این پروژه شد. ناسا علاوه بر کاهش هزینه‌ها و رسیدن به مقصود دیرینه‌اش، بر تمام فعالیت‌ها نیز نظارت می‌کند.

در اوت۲۰۱۸، ناسا اولین دسته‌ی ۹نفری از فضانوردان آمریکایی را معرفی کرد که شامل ۷مرد و ۲زن بودند و در گروه‌های ۲نفره و ۳نفره تقسیم‌شده بودند. این فضانوردان با وسایل بوئینگ و اسپیس ایکس به فضا خواهند رفت. اگر برنامه درست پیش رود، اولین فضانوردانی که در برنامه‌ی تجاری فضانورد پرواز به فضا را تجربه خواهند کرد، باب بنکن (Bob Behnken) و داگ هارلی (Doug Hurley) هستند. این دو از فضانوردان کارآزموده‌ی ناسا هستند که اولین خدمه‌ی پرواز دراگون اسپیس ایکس خواهند بود.

در‌حال‌حاضر، هدف آن‌ها پرواز با دراگون و انجام سفر دوهفته‌ای به ایستگاه فضایی بین‌المللی است تا به‌عنوان بخشی از آزمایش و انجام موفقیت‌آمیز، مجوز استفاده از وسیله‌ی نقلیه‌ی جدی برای ورود به چرخه‌ی خدمت صادر شود. آن‌ها درون دراگون اسپیس ایکس به‌وسیله‌ی موشک فالکون۹ همین شرکت به مدار می‌روند و در ایستگاه فضایی توقفی خواهند کرد. سرانجام، با ترک ایستگاه به سمت زمین بازمی‌گردند تا دراگون با کمک چترهایش دراقیانوس فرود بیاید.

بنکن و هارلی از فضانوردانی هستند که سفر به فضا را با شاتل تجربه کردند و با گذراندن دوره‌ی آموزش برای این وسیله‌ی جدید آماده‌شده‌اند. ازآنجا‌که فضاپیمای دراگون از ساخته‌های اسپیس ایکس است، مسئولیت آموزش و آماده‌سازی خدمه و اشخاص برای سفر نیز بر عهده‌ی این شرکت است. باوجوداین روند جدید آموزشی، فضانوردان می‌گویند تغییر‌های شدیدی در روال و برنامه‌ی تمرینی خود نداشتند. بنکن معتقد است آموزش وسایل نقلیه مشابه هم است؛ هرچند این وسیله هواپیما یا خودرو نیست. بنکن می‌گوید:

«البته، راندن خودرو از سفینه‌ی فضایی راحت‌تر است؛ اما منظورم این است که شما در‌حال‌یادگیری و درک سامانه هستید. آموزش می‌بینید چگونه با وسیله‌ی نقلیه ارتباط برقرار کنید و در هنگام بروز عملکرد بد و ناقص با چه دشواری‌های احتمالی رو‌به‌رو خواهید شد. به‌نوعی شما یاد می‌گیرید چگونه با ماشین در فضا زندگی کنید.»

اسپیس ایکس با ساخت کپسول شبیه‌سازی به فضانوردان فرصت داده تا در آن، آنچه تمرین کنند که در فضا تجربه خواهند کرد. این دستگاه بازسازی تقریباً کاملی از کنسول داخلی کپسول دراگون ازجمله صندلی‌ها و دریچه‌ها و صفحه‌های نمایش لمسی است که وضعیت پرواز را نمایش می‌دهند.

اتاقک درونی فضاپیمای دراگون بسیار ساده‌تر از درون شاتل است که هزاران سوئیچ و مدارشِکَن در اتاقک خلبان به چشم می‌خورد. فضای درونی کپسول حقیقی نیز برای قد فضانوردان مناسب‌تر است و باوجود لباس فضای جدید و دست‌کش‌هایی که با صفحه‌های نمایشی ارتباط خوبی برقرار می‌کنند، فضانوردان فضای بیشتری تجربه می‌کنند. در‌عین‌حال، اطراف آن‌ها محلی برای قرارگرفته بار و دیگر وسایل نیز موجود است. درمجموع، دراگون باقابلیت حمل ۶۰۰۰کیلوگرم و حجم ۲۵مترمکعب به فضا فرستاده می‌شود؛ هرچند در بازگشت، این اعداد کاهش پیدا می‌کند و قبل از ورود مجدد به زمین، بخشی بنام ترانک و سامانه خورشیدی از دراگون جدا می‌شوند. روند توسعه‌ی دراگون به نحوی برنامه‌ریزی‌شده که طی پروازها از حمل بار تا حمل ۷فضانورد پیوسته ارتقا یابد.

بخش مهمی از روند تمرین‌ها متمرکز به جزئیات کوچک است که تاحدممکن اشتباه‌ها را کاهش دهد و فضانوردان بدانند چگونه می‌توانند مشکل‌ها را در صورت نیاز حل کنند. هرچند فعالیت آن‌ها در حین پرواز به دلیل خودکار بودن سامانه و پشتیبانی از مرکز کنترل عملیات از روی زمین چندان زیاد نیست. آموزش‌های این دو فضانورد هر هفته با رفتن از خانه و مراجعه به مرکز فرماندهی اسپیس ایکس ادامه خواهد داشت تا زمان موعد برای پرتاب به فضا فرابرسد.

این مأموریت که بنام دی‌ام۲ (DM-2) شناخته می‌شود، برای ژوئن‌۲۰۱۹ برنامه‌ریزی‌شده است؛ اما قبل از این عملیات،اسپیس ایکس باید بتواند عملیات موفقی بنام دی‌ام۱ (DM-1) را انجام دهد و دراگون را بدون خدمه آزمایش کند. افزون‌براین، زمان عملیات دی‌ام۱ چندین‌باره تغییر کرده است. ناسا آن را ۷ژوئن تعیین کرده بود که با تغییراتی به ۱۷ژوئن رسید. اخیراً، آژانس فضایی اعلام کرده این عملیات در فوریه انجام می‌شود. این، تأخیر دیگری است که بسیاری دلیلش را تعطیلی اجباری دولت ترامپ (Donald Trump) می‌دانستند. درنهایت، ۲مارس (برابر با ۱۱اسفند) به‌عنوان زمان پرتاب نخستین دراگون سرنشین دار تعیین شد.

باوجوداین تاریخ‌های پیش‌بینی‌ناپذیر، فضانوردان می‌گویند باید در برنامه‌ی زندگی خود انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشند. این وضعیت در برنامه‌ی پرتاب شاتل‌ها نیز تجربه‌شده بود. طبق تجربه‌ای که به‌دقت آورده بودند، آن‌ها دو نوع برنامه برای خود طراحی می‌کنند و به‌نوعی برای یک‌زمان می‌توانند از بین برنامه انتخاب و یک کار را انجام دهند.

فضانوردان در تعطیلات آخر هفته، همان‌قدر که آماده هستند به پیک‌نیک بروند، مهیا هستند تا با ماهواره‌بربه فضا پرتاب شوند و تنها کاری که باید انجام دهند، انتخاب اولویت‌ها است. البته تجربه به آن‌ها نشان داده که پرتاب ماهواره‌بر اولویت درجه‌ی یک خواهد بود؛ اما برای ناسا مهم‌ترین اولویت اطمینان از امنیت و صحت عملکرد وسایل است. در انجام عملیات دی‌ام۱ که دراگون بدون خدمه آزمایش می‌شود، ناسا تمام توانش را به کار می‌گیرد تا ارزیابی دقیقی از این عملیات کند. هنوز سؤال‌های بسیاری تا قبل از پرواز نهایی دو فضانورد به‌وسیله‌ی فضاپیمای دراگون باید جواب داده شود تا اولین تجربه‌ی موفق برنامه‌ی خدمات فضایی تجاری محقق شود.

اگر بوئینگ در رقابت از اسپیس ایکس پیشی بگیرد، اولین مسافران استارلاینر سه فضانورد خواهند بود. اریک بو (Eric Boe) و نیکول اُناپو مان (Nicole Aunapu Mann) و فضانورد سابق و کریس فرگوسن (Chris Ferguson)، کارمند بوئینگ اولین پرواز را برای کسب مجوز پروازهای استارلاینر انجام خواهند داد. برای دو فضانوردی که برای سفر با دراگون در حال آماده شدن هستند، مهم‌ترین موضوع اولین بودن در این رقابت نیست. آن‌ها می‌توانند از فلوریدا کارشان را شروع کنند؛ همان‌طور که فضانورد بنکن معتقد است صرف بخت استفاده از این وسیله و سفر به فضا دلیل کافی برای خوشحالی است.