علت عقب افتادن پاکستان از هند در رقابت فضایی
یک رسانههندی در گزارشی که پس از رکورد شکنی هندوستان در پرتاب ۱۰۴ ماهواره به صورت همزمان منتشر شد نوشت؛ در سال 1961 در حالی که آمریکا و شوروی تنها کشورهایی بودند که در زمینهی علوم فضایی فعالیت داشتند و شوروی به تازگی اولین انسان را به فضا فرستاده بود، عبدوس سلام (Abdus Salam) فیزیکدان معروف پاکستانی سعی در متقاعد کردن ایوبخان (Ayub Khan)، رییس جمهور وقت پاکستان برای ساخت اولین سازمان ملی فضایی در شبه قاره هند داشت. در سپتامبر همان سال وی کمیسیون تحقیقات فضایی و بالای جو (Suparco) را در این کشور تاسیس کرد؛ دقیقا 8 سال قبل از اینکه هندوستان سازمان فضایی خود را بنیان گذاری کند.
سالهای ابتدایی فعالیت این سازمان نویدبخش آینده ای روشن بود؛ 4 نفر از بهترین دانشمندان این کشور برای فراگیری تکنولوژی فضایی به ناسا اعزام شدند و شهرت سلام در محافل علمی باعث جذب افراد مستعد به این سازمان نوپا می شد.
در سال 1962 و یک سال قبل از هندوستان، Suparco اولین راکت خود با نام Rehbar I را با کمک ناسا پرتاب کرد و پس از رژیم صهیونیستی و ژاپن به سومین کشور آسیایی تبدیل شد که موفق به پرتاب راکت می شود.
اما بر خلاف این شروع نوید بخش، در حال حاضر سوپارکو چه از لحاظ ماموریت های موفق و چه از لحاظ تکنولوژی به شدت از سازمان فضایی هند (ISRO) عقب افتاده است. ایسرو چند روز پیش رکورد ارسال همزمان ماهواره به فضا را با ارسال 104 ماهواره با یک راکت شکست، اما سوپارکو حداقل تا 20 سال آینده به تکنولوژی ساخت و پرتاب ماهواره ی بومی دست نخواهد یافت و سال 2040 را برای این موضوع هدف گذاری کرده است. این در حالیست که تا آن زمان هند برنامه دارد که به سیاره زهره برسد و دو ماموریت به مریخ را نیز در دستور کار دارد!
اما چه اتفاقی برای قدیمیترین سازمان فضایی شبه قاره افتاده است؟
در پاسخ باید به مجموعهای از عوامل از جمله بی علاقگی دولت پاکستان به این صنعت، بودجه ی ناچیز آموزش عالی در این کشور و تاثیر فراگیر اهداف نظامی پیشرفت های علمی اشاره کرد.
در سال 1975 هند اولین ماهواره خود با نام Aryabhatta-I به فضا پرتاب کرد اما در همین حین پاکستان توجه خود را به ساخت بمب اتم معطوف کرده بود و بودجه فعالیت های علمی را به سمت آن روانه می کرد. نتیجتا این کشور اولین ماهواره خود Badr I را در سال 1990 و آنهم با کمک چین به فضا پرتاب کرد.
اما رکود اصلی صنعت فضایی پاکستان در دهه های 80 و 90 میلادی اتفاق افتاد. ابتدا رییس جمهور وقت، بودجه های پروژه های اصلی از جمله ماهوارهی مخابراتی را قطع کرد، سپس ژنرالهای نظامی در راس سوپارکو قرار گرفتند و با جابجایی دانشمندان هدف سازمان را از تحقیقات مستقل به مقابله با هند تغییر دادند. اما هند در این هنگام هند اولین ماهواره مخابراتی خود را به فضا فرستاد، با کشورهای دیگر جهان به تبادل تکنولوژی پرداخت و از سیستم سنجش از دور ماهوارهای خود پرده برداری کرد.
در حال حاضر سوپارکو همچنان به دلیل وجود افراد نظامی در راس سازمان و تخصیص کمترین بودجه ی تحقیقاتی در جنوب آسیا همچنان به روند نزولی خود ادامه می دهد. ریاست فعلی این سازمان، قیصر انیس خرم (Qaiser Anees Khurrum) یکی از ژنرال های بالاردهی بازنشسته است و شکست های شرم آوری در کارنامه ی چند دهه ی اخیر سازمان وجود دارد؛ آنها به دلیل عدم موفقیت در پرتاب ماهواره در زمان مقرر، نقطهی مداری خود را از دست دادند، اولین ماهواره شان از امریکا قرض گرفته شده بود و پرتاب دومین ماهواره هم تا سال 2011 طول کشید.
تنها امید سوپارکو در حال حاضر به ماموریت های ذکر شده برای سال 2040 است اما نیل به این هدف نیز در هالهای از ابهام قرار دارد.