راه طولانی بنگلادش در مسیر فضایی شدن
به کارگیری تکنولوژی فضایی در بنگلادش در سال 1968 با تاسیس ایستگاه زمینی APT در مرکز انرژی اتمی این کشور آغاز شد. این ایستگاه سپس در سال 1972 تحت عنوان مرکز تحقیقات پیشرفتهی ماهوارهای (SARC) توسط کمیسیون انرژی اتمی بنگلادش ((BAEC به کار خود ادامه داد. برنامه ی ماهوارهی تکنولوژی منابع زمینی (ERTS) در این کشور پس از آغاز پروژهی ERTS آمریکا و با تقلید از آن آغاز شد و نام آن به “برنامهی ماهوارهی مطالعه زمین بنگلادش” (BLP) تغییر داده شد. سازمان تحقیقات فضایی و سنجش از دور بنگلادش (SPARRSO) در سال 1980 با ادغام دو سازمان BLP و SARC تاسیس شد. این سازمان مسئولیت تحقیقات ستاره شناسی و کاربردهای تکنولوژی فضایی را در بنگلادش به عهده دارد. SPARRSO در زمینه پروژههای تحقیقاتی در مورد محیط زیست و شهابسنگ ها همکاریهایی با ناسا، JAXA و ESA داشته است و بر شرایط اقلیمی و منابع آبی موجود در بنگلادش نظارت میکند.
از دیگر همکاریهای بینالمللی بنگلادش می توان به حضور این کشور در سازمان همکاریهای فضایی آسیا و اقیانوسیه (اپسکو) اشاره کرد. این سازمان که از کشورهای بنگلادش، چین، ایران، مغولستان، پاکستان، پرو، تایلند، اندونزی و ترکیه تشکیل شده برای پیشرفت تکنولوژی فضایی در کشورهای مذکور با همکاری یکدیگر تلاش میکند. بنگلادش قرار است در پروژهی ساخت ماهوارهی کوچک چند منظورهی اپسکو (SMMS) همکاری کند؛ ضمنا تا کنون این سازمان کارگاههایی را برای آموزش مدیریت بحران با استفاده از تکنولوژی فضایی در این کشور برگزار کرده است.
فراگیر شدن علوم فضایی و نجوم
جامعه ستاره شناسان بنگلادش نقش مهمی را در محبوبیت نجوم و دانش فضایی بین مردم این کشور ایفا کرده است. این مجمع سمینارها و نشستهای زیادی را در مورد موضوعات و رخدادهای مختلف نجومی از جمله کمپ های مشاهدهی آسمان برگزار کرده تا مردم را به این موضوعات ترغیب کند. برنامه مشاهده ستاره دنباله دار هالی طی مدت پدیدار شدنش در سالهای 86-1985، برنامه آموزش ستاره شناسی در 1987، مشاهده خورشیدگرفتگی کامل در 1995 و بارش شهابی در 1999 تنها بخشی از انبوه برنامههای جامعه ستاره شناسان بنگلادش برای علاقهمند ساختن مردم به فضا بوده است. یکی دیگر از دستاوردهای این مجمع تاسیس پلنتاریوم در شهر Dhaka بوده است.
نقش جوانان و دانشگاهها
بخش مهمی از فعالیت های مرتبط با علوم فضایی در بنگلادش با محوریت جوانان این کشور صورت میگیرد. این فعالیتها توسط سازمانهای دولتی و غیر دولتی، دانشگاهها، مدارس و تشکلهای مختلف سازماندهی میشوند. سه مرکز اصلی این کشور که رشتهی مهندسی هوافضا را تدریس میکنند عبارتند از: موسسه علوم و تکنولوژی نظامی (MIST)، آکادمی نیروی هوایی بنگلادش (BAFA) و دانشکدهی هوانوردی، علوم و مدیریت دانشگاه ملی بنگلادش. دانشجویان بنگلادشی تا کنون در قالب تیمهای مختلف در دو دوره از مسابقات برنامه نویسی ناسا شرکت کرده اند. این مسابقات که در 6 محور اصلی از جمله حل مسائلی در مورد سیستمهای خورشیدی، سفر به مریخ، ایستگاه فضایی، تکنولوژی، زمین و هوانوردی دنبال میشوند، با پشتیبانی ناسا و سازمان سیستمهای اطلاعاتی و نرم افزاری بنگلادش (BASIS) در شهرهای مختلف این کشور، هم زمان با دیگر کشورهای جهان انجام میشوند و منتخبان هر کشور در مراحل نهایی با هم به رقابت میپردازند.
بنگلادش تا کنون فضانوردی در فضا نداشته است اما لولو فردوس (Lulu Ferdous) 35 ساله، قرار است در سال 2025 یکی از 4 نفری باشد که توسط ناسا به مریخ اعزام میشوند. در واقع وی اولین فضانورد بنگلادش، اولین زن فضانورد این کشور، و یکی از اولین انسانهایی نام خواهد گرفت که پا بر روی سیاره سرخ میگذارند.
اولین ماهوارهی بنگلادش
مهم ترین فعالیت فضایی بنگلادش در سالهای اخیر، تلاش برای ارسال ماهواره به فضا بوده است. Bangabandhu-1 اولین ماهوارهی پرتابی بنگلادش در فضا خواهد بود. بودجهی در نظر گرفته شده برای ساخت این ماهواره 248 میلیون دلار است و طول عمری برابر با 15 سال خواهد داشت. حدودا 52% از این بودجه توسط بانک صادرات و واردات آمریکا و بقیه توسط دولت بنگلادش تامین میشود. به گفته ی تارانا هالیم (Tarana Halim) وزیر پست و ارتباطات بنگلادش این ماهواره ی مخابراتی که در مدار GEO قرار میگیرد، بر اساس قراردادی بین کمیسیون رگولاتوری ارتباطات ماهوارهای بنگلادش (BTRC) و شرکت ایتالیایی-فرانسوی Thales Alenia Space توسط این شرکت ساخته میشود. Bangabandhu-1 که به 40 ترانسپاندر باندهای Ku و C مجهز میشود، در دسامبر سال جاری میلادی با راکت فالکون 9 به فضا پرتاب خواهد شد.
Bangabandhu-1
برنامههای آینده
دولت بنگلادش اعلام کرده است که پس از سال 2020 ماهوارههای دیگری نیز به فضا پرتاب خواهد کرد. این دولت تصریح کرد که برنامه هایش برای حضور در فضا کاملا صلح آمیز و تجاریست و ماهواره های نظامی و جاسوسی را در دستور کار خود قرار نمیدهد.