زمزمههای فروش اطلاعات ماهوارهای که قبلا رایگان بودند
دولت آمریکا در فکر دریافت هزینه در قبال ارائه دادههای ماهوارههای سنجشازدور است. هماکنون تصاویر ماهوارههای لندست و یک برنامه تحقیق کشاورزیُ رایگان در اختیار دانشمندان قرار میگیرد اما این وضعیت تا کی ادامه دارد؟
دولت آمریکا در حال بررسی این موضوع است که آیا برای دسترسی به دو منبع از تصاویر سنجشازدور، تعرفههایی را در نظر بگیرد یا خیر. این دو منبع که از آنها بسیار استفاده میشود، عبارتاند از ماهوارههای لندست که زیر نظر سازمان زمینشناسی آمریکا (USGS) فعالیت میکند و یک برنامه سنجش هوایی که وزارت کشاورزی (USDA) آن را اداره میکند.
مدیران وزارت کشور که بر کار سازمان زمینشناسی آمریکا نظارت میکنند، از یک کمیته مشورتی فدرال خواستهاند تا به بررسی این موضوع بپردازند که تعیین نرخ بر دادههای لندست، چه تاثیری بر فعالیت دانشمندان و کاربران دیگر دارد؟ نتیجه تجزیهوتحلیل و ارزیابی این هیات اواخر سال میلادی جاری اعلام میشود. وزارت کشاورزی نیز در حال برنامهریزی برای تعیین هزینههای مربوط به دادههای خود تا اوایل سال ۲۰۱۹ است.
برخی از دانشمندانی که با این دادهها کار میکنند، نگراناند که تغییر در شیوه دسترسی، بر طیف گستردهای از تحقیقات (مانند محیطزیست، حفاظت، کشاورزی و بهداشت عمومی) اثر نامطلوب داشته باشد. توماس لاولند (Thomas Loveland)، دانشمند متخصص سنجشازدور که اخیرا از سازمان زمینشناسی آمریکا در سوفالز داکوتای جنوبی بازنشسته شده است، میگوید: «این فقط یک شکست بزرگ و عقبنشینی کامل خواهد بود.»
برنامه لندست با پرتاب یک ماهواره در سال ۱۹۷۲ آغاز و از آن زمان به بعد نیز هفت ماهواره دیگر پرتاب شد. این ماهوارهها، طولانیمدتترین مجموعه دادههای تصاویر ماهوارهای را تولید و بدین ترتیب تغییرات جهان طی چندین دهه را ثبت کردهاند. جفت فعلی این ماهوارهها در هر هشت روز، مجموعهای از عکسها با وضوح ۳۰ متر تهیه میکنند.
لاولند میگوید پژوهشگران تا سال ۲۰۰۸ ، مجبور بودند تصاویر لندست را بخرند و به همین دلیل نیز اغلب پژوهشهایشان را بهگونهای طراحی میکردند که هزینه دادهها، کمترین مقدار باشد. لولند در تشریح این وضعیت میگوید: «پژوهشگران کمترین تعداد تصاویری را که رسیدن به پاسخ را برایشان ممکن میساخت، میخریدند»
تصویرهای عمومی
پسازآنکه سازمان زمینشناسی آمریکا دادهها را آزاد و رایگان در دسترس همه قرارداد، میزان استفاده کاربران از آن اطلاعات، ۱۰۰ برابر شد. دسترسی به این تصاویر، موجب انجام پژوهشهای پیشگامانهای در بسیاری از حوزهها شد، ازجمله در زمینه تغییرات در جنگلها، آبهای سطحی و شهرها. جستجوی «لندست» در گوگل اسکالر (Google Scholar) نشان میدهد از سال ۲۰۰۸ تاکنون، با استفاده از دادههای این ماهواره بیش از صد هزار مقاله منتشرشده است.
طبق نتایج یک نظرسنجی سازمان زمینشناسی آمریکا از کاربران لندست که در سال ۲۰۱۳ انجام شد، مشخص شد که توزیع رایگان تصاویر لندست، سالانه بیش از ۲ میلیارد دلار سود اقتصادی در پی دارد و این در حالی است که توزیع تصاویر رایگان تنها در حدود ۸۰ میلیون دلار در سال هزینه برای دولت در بر دارد. بیش از نیمی از نزدیک به ۱۳.۵۰۰ شرکتکننده در این بررسی، دانشگاهی بودند و بیشتر آنها نیز خارج از آمریکا زندگی میکردند.
مقامات وزارت کشور در ماه ژوئیه ۲۰۱۷، از کمیته مشاوران خارجی خواستند که بررسی این موضوع بپردازند که آیا میتوان هزینههای لندست را از کاربران دریافت کرد یا خیر. این کمیته در حال آمادهسازی یک گزارش است که در سال جاری منتشر کند. ربهکا مور (Rebecca Moore)، مدیر بخش مهندسی در گوگل ارث (Google Earth Engine) که نسخهای از تمام آرشیو روزآمد شده لندست را در اختیار دارد، میگوید: «این بحث، بسیار جدی است.»
لاولند میگوید که تلاش برای دریافت هزینه از برنامه لندست بهخودیخود ممکن است نتیجه عکس دهد: احتمالا پرداخت هزینه درازای دریافت داده موجب کاهش استفاده از این برنامه میشود و علاوه بر آن، هزینههای اداری مربوط به مدیریت دریافت هزینهها، همه دریافتیها را میبلعد. او میگوید: «هزینههای زیادی باید بپردازیم تا درآمدهایمان را مدیریت کنیم.»
آخرین باری که کمیته مشورتی فدرال بررسی کرد که آیا بهتر است هزینههای مربوط به اطلاعات لندست را دریافت کرد، سال ۲۰۱۲ بود. در آن زمان هیات مشورتی نتیجه گرفت «مزایای لندست بسیار بیشتر از هزینههای آن است.» این هیات همچنین اضافه کرد که دریافت هزینه در ازای ارائه اطلاعات ماهوارهای، در حقیقت هدر دادن پول است، پیشرفت علم و نوآوری را کند میکند و مانع دولت برای نظارت بر امنیت ملی میشود. این هیات در ادامه مینویسد: «در حال حاضر و در آینده، به نفع آمریکا است که لندست هزینههای تهیه و توزیع دادههای به مردم را خود تامین کند.»
چشمهایی در آسمان
علاوه بر این، برنامه تصویربرداری کشاورزی ملی وزارت کشاورزی آمریکا نیز قابلتوجه است. از سال ۲۰۰۳ ، شرکتهای استخدام شدند تا با استفاده از هواپیما، تصاویری از سطح زمین جمعآوری کنند. هدف این برنامه آن بود که دستکم هر سه سال یکبار، تصویرهایی از تمام آمریکا تهیه شود. وضوح تصویرهای به دست آمده در این برنامه، در حد یک متر است و در نتیجه دانشمندان میتوانند با استفاده از این تصویرها، تکتک درختها و ساختمانهای را شناسایی کنند.
آپریل هولت (April Hulet)، کارشناس محیطزیست دانشگاه آیداهو در شهر مسکوی شهرستان لاتا در ایالت آیداهوی آمریکا که از تصاویر این برنامه برای بررسی گونههای گیاهی مهاجم و خطر آتشسوزی استفاده میکند، میگوید: «این برنامه، بخش بسیار مهمی برای مدیریت زمین است.» هولت در ادامه میگوید اگر سازمان زمینشناسی آمریکا دریافت هزینهها را درازای ارائه اطلاعات آغاز کند، احتمالا من هم هزینهها را پرداخت میکنم، البته اگر پرداخت هزینهها در توانم باشد.
از اسناد خلاصه مذاکرات یکی از جلسات هیئت بینسازمانی (که کارش نظارت بر سیاستهای جغرافیایی آمریکا است) و در نوامبر ۲۰۱۷ برگزار شد، اینگونه برمیآید که وزارت کشاورزی آمریکا در حال بررسی موضوع دریافت هزینهها در قبال ارائه اطلاعات است که از سال ۲۰۱۹ شروع میشود.
دنی اسکالیز (Denny Skiles)، مدیر دفتر مرکزی اداره عکاسی هوایی در سالتلیک سیتی یوتا، که مدیر بازبینی این برنامه تصویربرداری نیز هست، میگوید وزارت کشاورزی آمریکا امیدوار است تا پایان تابستان، برنامهاش را آماده کند چراکه پسازآن تاریخ هرگونه تغییرات پیشنهادی را برای نظرسنجی عمومی ارائه کند.
هیچ جانشین مناسب برای تصاویر حاصل از برنامههای لندست یا وزارت کشاورزی آمریکا وجود ندارد. شرکتهایی مانند پلنت (Planet) و دیجیتال گلاب (DigitalGlobe) تصاویری با وضوح بالا جمعآوری میکنند و برخی از آنها را بهرایگان در اختیار دانشمندان قرار میدهند ولی همه تصویرها رایگان نیست. خرید تصاویر تجاری از مناطق بزرگ یا دورههای طولانی از یک منطقه خاص، ممکن است دهها هزار دلار هزینه داشته باشد که پرداخت چنین وجهی برای بسیاری از پژوهشگران ممکن نیست.
مارتین هرولد (Martin Herold) متخصص سنجشازدور دانشگاه واگنینگن هلند میگوید: اگرچه ماهواره سنتینل-۲ (Sentinel-2) سازمان فضایی اروپا تصاویری رایگان از جهان ارائه میکند که وضوح آن در حد ده متر است و معمولا هر 5 روز یکبار، روزآمد میشود ولی نمیتوان این اطلاعات را با رکورد ۴۶ ساله لندست مقایسه کرد.
هرولد میگوید برای تعیین اینکه چگونه پدیدههایی مانند اکوسیستمها، زمینهای کشاورزی، آبوهوا، منابع آب و شهرها در طول زمان تغییر کرده است، دسترسی به دادههای مربوط به یک دوره طولانی، بسیار ضروری است. او میگوید: «هر چه بایگانی کاملتر و مربوط به دوره زمانی طولانیتر باشد، ارزشمندتر است.»