فناوری فضایی، یک طاق نصرت تزئینی نیست

خبرگزاری‌ها و شبکه‌های برون‌مرزی چند روزی است بر اخبار پرتاب ماهواره توسط ایران تمرکز کرده و حتی پیش از پرتاب این ماهواره، عکس‌هایی را منتشر کرده‌اند که حاکی از آماده‌سازی پایگاه پرتاب‌های فضایی امام خمینی (ره) برای انجام این عملیات بود. ظاهراً خبر آماده شدن ایران برای پرتاب ماهواره‌ای عملیاتی بیش ازآن‌که در داخل مطرح باشد در فرامرزهای کشور جلب‌توجه کرده است. سیروس برزو در یادداشتی این‌چنین آورده است:
«ماهواره‌هایی که تاکنون توسط دانشمندان ما راهی مدار زمین شده‌اند، به‌طور کلی عملیاتی نبودند و صرفاً یک آزمایش برای سنجیدن امکانات فنی و علمی بشمار می‌رفتند اما این بار، بر اساس خبرهایی که از گوشه و کنار شنیده می‌شد قرار بر این بود ماهواره پیام امیرکبیر راهی مدار زمین شود که ماهواره‌ای عملیاتی بوده و می‌توانست با ارسال عکس و اطلاعات، در چند زمینه به کارشناسان ما کمک کند.
برای من به‌عنوان کسی که قریب به ۴۰ سال درزمینه فناوری فضایی و ترویج علم قلم‌زده، باعث افتخار است که می‌شنوم ماهواره‌ای با امکانات راهی مدار زمین می‌شود که هر یک از توانایی‌های آن تاج افتخاری بر سر توسعه علمی ایران به‌حساب می‌آید.
پیام توسط کارشناسان و دانشمندان دانشگاه صنعتی امیرکبیر به‌منظور انجام مأموریت تصویربرداری طراحی و ساخته‌شده بود. وزن این ماهواره تقریباً ۱۰۰ کیلوگرم بوده و قرار بوده توسط ماهواره‌بر سیمرغ در مدار کم ارتفاع (LEO) و در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتری از سطح زمین و با شیب مداری ۵۵ درجه قرار بگیرد. طول عمر عملیاتی پیش‌بینی‌شده برای این ماهواره نیز دو سال بود.
بر اساس اطلاعات منتشره، ماهواره پیام امیرکبیر می‌توانست با دقت تصویری ۴۵ متر نه فقط تصویربرداری را انجام دهد بلکه درزمینه ذخیره و ارسال پیام  همچنین اندازه‌گیری تشعشعات فضایی هم به‌کار رود. ایستگاه‌های زمینی ماهدشت و قشم نیز قابلیت دریافت همزمان تصویر و داده‌های ماهواره را داشتند.
توجه داشته باشید که طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره‌ای با مشخصات بالا درحالی‌که کشور ما قریب ۴۰ سال است با انواع تحریم‌ها مواجه است بیشتر به یک معجزه شباهت دارد معجزه‌ای که معجزه‌گر آن جوانان فرهیخته‌ای هستند که کشورشان را با تمامی سختی و مشکلات، به نانی گرم‌تر و غذایی چرب‌تر نفروخته‌اند و ثابت کردند که ایران و ایرانی حداقل در حوزه دانش و دستیابی به علم و فناوری تحریم پذیر نیست.
بر خود لازم می‌دانم علیرغم برخی دلخوری‌ها- که در داخل هر خانواده‌ای بوده و هست- و اینکه مکرر به‌نقد مسئولان حوزه فضا پرداخته‌ام، خدمات آنان را نیز قدردان باشم. عیب‌هایش تو بگفتی، هنرش نیز بگو…
از سوی دیگر باید هم به مسئولان ارشد کشور و هم به هم‌وطنان عزیز یادآور شوم که فناوری فضایی، یک طاق نصرت تزئینی نیست، فناوری فضایی اتفاقاً برعکس تصور برخی، از ضروریات کشور به‌حساب می‌آید و به‌ویژه در کشور پهناوری چون ایران که دارای تنوع آب و هوایی فراوان، مشکلات طبیعی و محیط زیستی متعدد، نیازهای مبرم و آنی علمی و فنی و پدیده‌های مختلف دیگری است که اگر بخواهیم برای هرکدام از آنها راه‌حلی خردمندانه پیدا کنیم قطعاً به فناوری‌های نوین همچون صنعت فضانوردی نیاز داریم و باید بر روی آن سرمایه‌گذاری کلان صورت گیرد.
متأسفانه ما مواجهیم با عدم اطلاع مردم از عمق و وسعت فواید فناوری فضایی در بهبود وضعیت زندگی. که البته مقصر واقعی این قضیه، کم‌کاری همکاران رسانه‌ای، به‌ویژه رسانه ملی است زیرا هنوز نتوانسته‌اند جایگاه واقعی فناوری فضایی را در زندگی بشر امروزی به مردم منتقل کنند و می‌بینیم در برخی موارد حتی مسئولان ارشد کشور هم درباره فواید این فناوری خالی از ذهن هستند و اطلاع ندارند سرمایه‌گذاری در صنعت فضانوردی، نه هزینه کردن بی‌حاصل، بلکه با سودآوری سرشار است.
بی‌دلیل نیست که حتی همین شیوخ خلیج‌فارس که مساحت جمع تیول‌شان به یک استان ما هم نمی‌رسد، مشغول سرمایه‌گذاری‌های کلان درزمینه فناوری فضایی هستند. مسئولان ارشد کشور خوب است نشست‌هایی با کارشناسان فناوری فضایی داشته باشند تا با توانایی‌های این صنعت در حل مشکلات پیچیده آشنا شوند و در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی‌ها در طراحی و اجرای برنامه‌های آتی کشور با هزینه‌هایی به‌مراتب کمتر از وضعیت کنونی بهره ببرند. همچنین به‌جای چاره‌اندیشی‌های خلق‌الساعه برای گذار موقت از مشکلات اقتصادی که مسلماً فردا، با چهره‌ای دیگر و شدت بالاتر نمایان خواهد شد، با کمک فناوری فضایی و حاشیه‌های پرمنفعت آن قدم‌های اصولی بردارند.
از سوی دیگر این مسئله برای مردم شکافته شود این نظر که چون مشکلات عدیده اقتصادی داریم، پس نباید دولت در این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری کند و آنان را متوجه کرد فناوری فضایی وسیله‌ای برای تفاخرهای بادکنکی یا تفننی نیست بلکه برعکس، این پدیده، بن‌مایه محکمی برای صنعت توانمند در خدمت آسودگی و رفاه آنان خواهد بود زیرا جدای از بالا بردن کیفیت زندگی آنها، می‌تواند راهی برای کسب درآمد ملی باشد زیرا اقتصاد فردای جهان را فناوری‌های نوین ازجمله فضانوردی می‌سازد و امروز همه کشورهای دنیا به دنبال دستیابی به این فناوری هستند و ایران که به شکر خدا به لحاظ نیروی بالقوه چیزی کم ندارد و مهد جوانان فرهیخته‌ای در این فناوری بشمار می‌رود می‌تواند جدای حل معضلات داخلی خود مانند رصد و پایش بلایایی طبیعی مثل سیل، کولاک، رانش زمین، خشکسالی و غیره برای حفظ جان مردم و سلامتی آنها، درزمینه پرتاب ماهواره و مدیریت اطلاعات کسب‌شده توانایی پیداکرده، با این وسیله درزمینه اقتصادی هم گام‌های بسیار بزرگی را بردارد.
در پایان ذکر چند نکته را ضروری می‌دانم: به مسئولان فناوری فضایی توصیه دارم درراه بزرگی قدم برداشته‌اید که سختی و مشکلات فراوان دارد از سرزنش‌های خارهای مغیلان این راه نهراسید. حال که در پرتاب این ماهواره ناکامی رخ‌داده بدانید که تاریخ فناوری فضایی کم ندارد از این ناملایمات. بزرگ‌ترین قدرت‌هایی فضایی با امکانات انسانی، مالی و فنی صدها برابر شما، نه ده‌ها که صدها بار طعم این ناکامی‌هایی را چشیده‌اند. کسانی در این راه موفق هستند که این پدیده‌ها را تجربه انگاشته‌اند و نه شکست.
آنچه را شما به آن دست‌یافته‌اید نباید با دستاوردهای کشورهایی چون آمریکا و روسیه امروز مقایسه کنید. آنها در آغاز راه، به‌مراتب از شما عقب‌تر بودند و اگر بهره‌گیری از دانشمندان و فناوری‌های موشکی آلمان نبود، نه شوروی می‌توانست در سال ۱۹۵۷ ماهواره‌ای به فضا بفرستد و نه آمریکا در سال بعد. درصورتی‌که شما با توسل به دانش بومی، توانستید ناشدنی‌ها را، شدنی کنید.
درعین‌حال که بهره‌گیری از دانش و فناوری‌های برون‌مرزی را نمی‌توان منع کرد اما توقع نداشته باشید که دیگران به یاری‌تان بیایند. حداقل درزمینه فناوری فضایی و ماهواره، تجربه به ما نشان داد کمک دیگران، خیالی باطل است. پس‌دست به‌زانوی خود بگیرید و یا علی بگویید. به جوانان میدان بدهید و اطمینان کنید.
به امید آن‌که در روزهای آتی پیام‌آور خیر و شادی و نوید بهره‌وری عملی فناوری فضایی در ایران باشد. ان‌شاءالله»