سیروس برزو : ماه اکتبر، ماه رویدادهای بزرگ و عجیب در تاریخ فضانوردی است. در این نوشته نگاهی بسیار گذرا داریم بر مهم‌ترین وقایع صورت گرفته طی این ماه در تاریخ فعالیت‌های فضایی بشر.
نخستین روز از این ماه مصادف است با تأسيس سازمان فضايي آمريكا، ناسا. این سازمان که کلیه فعالیت‌های فضایی آمریکا را درزمینه نظامي و غيرنظامي بر عهده دارد کارش را از 1 اكتبر 1958 آغاز کرد.
امروز سفری 9 ساعته به فضا نتها جالب نیست بلکه غیرممکن است ولی در 3 اکتبر 1962 که «والتر شیرا» با سفینه مرکوری سیگما-7 از کیپ کاناورال به فضا پرتاب شد، برای ناسا یک افتخار بشمار می‌رفت.
اما مهم‌ترین واقعه سال‌ها قبل در 4 اکتبر 1957 رخ داد که اسپوتنیک-1 نخستین ماهواره جهان در چهارم اکتبر 1957 راهی فضا شد.
دو سال بعد در همین روز شوروی «لونا-3» را به فضا پرتاب کرد. «لونا-3» تعدادی عکس از بخش پنهان ماه به زمین فرستاد این نخستین بار بود که انسان توانست بخش دیگر ماه را مشاهده کند.
این روز همچنین یادآور سفر «یلنا کانتاکوا» سومین زن کیهان‌نورد روسیه به مدار زمین است. او در 4 اکتبر 1994 باسایوز تی.ام- 20 برای سفری 169 روزه به فضا رفت و در مجتمع مداری میر به فعالیت پرداخت به‌این‌ترتیب رکورد پروازهای فضایی زنان را به دست آورد.
5 اکتبر 1984: نقطه مهم دیگری در تاریخ پروازهای فضایی زنان بشمار می‌رود. در این روز «کاترین سولیوان» به همراه 6 فضانورد دیگر کیهان پیمای چلنجر سفری 8 روزه را در مدار زمین آغاز کردند. طی این مأموریت، «کاترین سولیوان» به‌عنوان نخستین زن آمریکایی که در فضا به راهپیمایی کرد نام خود را ثبت رساند.
6 اکتبر 1990: فضاپیمای دیسکاوری با پنج کیهان‌نورد راهی مدار شد. سرنشینان این سفینه طی سفر خود، کاوشگر دورپرواز اولیس را از مخزن بار فضاپیما خارج کرده، در فضا قرار دادند. این کاوشگر اروپایی برای پژوهش در بخش قطبی خورشید به کار گرفته شد.
7 اکتبر 2002: کیهان پیمای آتلانتیس در حالی از کیپ کاناورال پرتاب شد که در عرشه این ناو «جفری اشبی»، «پاملا ملروی»، «دیوید وولف»، «ساندرا ماگنوس»، «پیرز سلرز» (از آمریکا) و «فئودور یوریچیکین» (از روسیه) حضور داشتند. هدف اصلی این پرواز حمل یک واحد 5/12 تنی با کد «اس-1» در اندازه تقریبی 14در5 در5/3 متر برای ایستگاه فضایی بین‌المللی بود.
9 اکتبر 1977: سایوز-25 با دو سرنشین از پایگاه پرتاب‌های فضایی تیوراتام راهی مدار زمین شد. قرار بود این ناو به ایستگاه مداری سالیوت-6 متصل شود اما بروز مشکل در دستگاه ردیابی ناو سفینه، مأموریت کوالنک و ریومین را با شکست مواجه کرد و سایوز-25 پس از سفری که تنها 2 روز و 44 دقیقه و 45 ثانیه طول کشید.
11 اکتبر 1968: نخستین پرواز سرنشین دار آپولو پس از حادثه آپولو-1 آغاز شد. در جریان تمرین فضانوردان آپولو-1 به دلیل آتش‌سوزی در این ناو، هر سه فضانورد این سفینه کشته شده بودند. بعدازاین حادثه 5 ناو آپولو به‌صورت آزمایشی و بدون سرنشین به فضا پرتاب شد.
روز 11 اکتبر 2000 هفت فضانورد بر عرشه کیهان پیمای دیسکاوری، پنجمین مأموریت برای تجهیز ایستگاه فضایی بین‌المللی را آغاز کردند. این فضاپیما دو روز پس از پرتاب به مقصد رسید. کیهان‌نوردان، طی چهار نوبت راهپیمایی، عملیاتی ضروری در بدنه خارجی ایستگاه فضایی بین‌المللی را به انجام رساندند که ازجمله به کشیدن کابل‌های ارتباطی و برق همچنین نصب دو آنتن را می‌توان اشاره کرد.
12 اکتبر 1964: را می‌توان یکی از نقاط عطف تاریخ فضانوردی شوروی دانست. در کوران جنگ سرد بین آمریکا و شوروی و درحالی‌که دنیا منتظر اقدام آمریکا برای پرتاب نخستین ناو دو نفره جهان بود، ناگهان خبرگزاری‌ها گزارش دادند روس‌ها سفینه‌ای بانام «وسخد-1» را به فضا پرتاب کردند که سه سرنشین داشت. این کار روس‌ها صدمه اعتباری به آغاز به کار ناو دو نفره جمینی توسط آمریکا بود.
اما 5 سال بعد در روزهای 11، 12 و 13 اکتبر 1969 یک جنجال بزرگ خبری بر پا شد. سه سفینه سایوز6 ، 7 و 8 هرکدام به فاصله یک روز راهی مدار زمین شدند و 7 فضانورد را به مدار زمین بردند. روس‌ها تصمیم داشتند با یک سری عملیات فنی جالب‌توجه، سروصدای تبلیغاتی سفر آپولو-11 به کره ماه را پوشش دهند. گرچه طرح آن‌ها با شکست مواجه شد و فضانوردان نتوانستند کارهای محوله را به دلیل نقص فنی سفینه سایوز-8 انجام دهند ولی به‌هرحال حضور 7 فضانورد توانست تا حدودی برای آن‌ها زمینه تبلیغاتی فراهم آورد.
چهل سال پیش در14 اکتبر 1977 سایوز-23 با دو کیهان‌نورد برای انجام آزمایش‌های مشترک با سالیوت-5 به فضا پرتاب شد. این سفر به علت بروز یک نقص فنی در سامانه الحاق سفینه منجر به بازگشت اضطراری گردید. اما فاجعه مأموریت سایوز-23 تنها به اینجا ختم نشد. این سفینه در شرایط نامساعد جوی و طوفان در دریاچه تنگیز فرود آمد و اولین فرود کیهان‌نوردان شوروی در آب را بوجود آورد که چیزی نمانده بود جان فضانوردان را بگیرد.
15 اكتبر 1997: کاوشگر كاسيني کار مشترك ناسا و سازمان‌هاي فضايي اروپا به فضا پرتاب شد این کاوشگر مطالعاتی را بر روی بادهای خورشيدي بر ميدان مغناطيسي سياره مشتری، حلقه‌ها و جو و اقمار زحل را به انجام رساند.
روز 15 اکتبر 2003 یکی دیگر از برگ‌های مهم تاریخ فضانوردی به‌حساب می‌آید. در این روز ناو کیهانی «شنزو- 5» در حالی از پایگاه پرتاب‌های فضایی زیانکوان راهی مدار زمین شد که «یانگ لیوی» بر عرشه آن حضور داشت. به‌این‌ترتیب چین به‌عنوان سومین کشور جهان که توانست یکی از اتباعش را با موشک و سفینه خودش به فضا بفرستد نام خود را به ثبت رساند.
18 اكتبر 1989: کاوشگر گالیله که در مخزن بار شاتل فضايي آتلانتيس به مدار برده شده بود تا برای انجام مأموریت مهم خود راهی سياره مشتري شود.
24 اکتبر 1960: را می‌توان یکی از تاریک‌ترین نقطه‌های فضانوردی شوروی و جهان دانست. در این روز یک موشک بر روی سکوی پرتاب منفجر شد. در این حادثه سرلشکر «میتروفان ندلین» و گروهی نزدیک به 120 تن از کارشناسان موشکی شوروی جان خود را از دست دادند.
26 اکتبر 1968 : «گئورگی برگووی» با سایوز-3 به فضا پرتاب شد. این اولین پرواز سرنشین دار سفینه‌های سایوز پس از حادثه کشته شدن «ولادیمیر کمارف» بود. قرار بود وی ناو خود را به سفینه بدون سرنشین سایوز-2 متصل کند اما به دلیل مشکل فنی در سامانه ردیابی ، این کار صورت نگرفت.
28 اکتبر 1971: به این جهت در تاریخ فضانوردی اهمیت دارد که انگلیس با پرتاب یک ماهواره 66 کیلوگرمی توسط موشک بلک آرو، نام خود را به‌عنوان ششمین کشور صاحب قدرت فضایی به ثبت رساند.
29 اکتبر 1998: دیسکاوری در حالی با 7 سرنشین راهی فضا شد که «جان گلن» نخستین فضانورد آمریکا بعد از 36 سال دومین پرواز مداری خود را آغاز کرد و با 77 سال سن نام خود را به‌عنوان پیرترین کیهان‌نورد در تاریخ فضانوردی به ثبت رساند.
31 اکتبر 2000 : ناو کیهانی سایوزتی.ام- 31 با سه کیهان‌نورد به نام‌های «ویلیام شفرد»، «یوری گیدزنکو»، «سرگئی کریکالف» راهی مدار زمین شد. آن‌ها نخستین سرنشینان ایستگاه فضایی بین‌المللی بشمار می‌روند. این گروه در 31 اکتبر 2000 و بعد از اقامتی 141 روزه، جای خود را به 3 کیهان‌نورد تازه‌نفس داده با پرواز شماره 102 شاتل فضایی به زمین بازگشتند .
30 اکتبر 1981: ونرا-13 با حدود چهار تن وزن به فضا پرتاب شد. این سفینه روز 27 فوریه 1982 به مدار زهره رسید. ثمره کار ونرا-13 اطلاعاتی پیرامون ترکیب خاک این کره و همچنین 8 تصویر رنگی از آن بود. برای نخستین بار دانشمندان توانستند سطح زهره را به‌صورت رنگی مشاهده کنند.
